ÇALIŞMA EKONOMİSİ II - Deneme Sınavı - 10

FM modeli imalat sanayinde çalışan mavi yakalı işçilerin %10’unun örgütlenmesinin sendikalı ücretlerde %1.5 artışa yol açtığını; tam tersine sendikasız işçilerin örgütlenen işçilerin yüzdesinden etkilenmediklerini bulmuştu. FM modeli, firmaların ve fabrikaların özellikleri açısında aşağıdaki genel sonuçları elde etmiştir:
a. Sendikalı-sendikasız işçilerin ücret farklılıkları, firmanın sektördeki tek tek
fabrikalar için değil, daha çok tüm sektör için pazarlık etme kapasitesine
bağlıdır.
b. Ücret farklılıkları, firmanın/fabrikanın/işyerinin ölçeğine bağlı olarak azalır.
c. Ücret farklılıklarıyla firmanın ürün piyasasındaki gücü arasındaki birincil
ilişkiyi gösteren ampirik bir kanıt yoktur zira piyasa gücünü ölçmek çok
zordur

FM modeli, sendikaların ücret etkisi üzerine şu yorumlarda bulunur:
a. Sendikaların ücret üzerinde etkili olduğuna ilişkin genel yargı doğrudur.
b. Ücret farklılıklarının boyutu işçiler, piyasalar ve zaman açısından değişiklik
arz eder.
c. İşçiler açısından sendikalı-sendikasız ücret farkı en iyi şekilde “ses”den kaynaklanan standart sendika ücret politikasıyla anlaşılabilir.
d. Piyasalar açısından sendikalı-sendikasız ücret farkı sendikanın tekel gücü
ile işverenin ürün piyasasındaki gücüne bağlıdır.
e. 1970’lerdeki sendikalı işçinin ücreti önemli oranda yüksekti ancak 1980’lerde bu fark normale döndü.
f. Sendikalara bağlı olarak ortaya çıkan toplumsal kayıp küçüktür.

Sendikaların hem ücret düzeyini hem de istihdamı arttırmak için geliştirdikleri bir başka yöntem de işgücü talebini artıran faaliyetlerdir. Sendikalar
işgücü talebini artırmak için;

i) işgücü verimliliğini artırma,

ii) ürün talebini artırma,

iii) sendikalı işçi talebini uyarma ve

iv) diğer üretim faktörlerinin fiyatlarını etkileme yönünde çaba sarfederler. Bu çabaların etkisi,
sendikaların daha çok politik aktivite ve lobicilik faaliyetlerine -özellikle
ürün talebi ve sendikalı işçi talebinin yükselmesi için- ve sendikasız sektörü dolaylı-dolaysız etkileme gücüne bağlı olarak değişmektedir.

Sendikalar sadece sendikalı ücret düzeyini değil sendikasız ücret düzeyini de etkiler. Sendikasız ücret düzeyi üzerindeki etkileri, genellikle “yayılma”, “tehdit” ve “talep” etkileri olarak incelenir. Yayılma etkisi, sendikalı sektördeki ücret artışı sonucu, işgücü fazlasının sendikasız sektöre kaymasıyla sendikasız sektördeki denge ücret düzeyindeki azalma şeklinde ortaya çıkar. Eğer işgücü fazlası, sıfır maliyetle tamamen sendikasız sektöre kayarsa sendikaların yarattığı ücret artışı sonucu işsizlik olmayacaktır. Yine de bazı işçilerin mevcut işler için sıraya girmesini beklemek olasıdır.

Ortodoks teori, sendikaların yol açtığı ücret artışı sonucu istihdamın azalacağını vurgular. FM yaklaşımı ise ücret artışlarının verimlilik artışına yol açarak, istihdamdaki azalmayı gereksiz hâle getireceğini ifade eder.

İşçi sendikalarını, tekel gücüne sahip ve iktisadi etkinliği bozan “bela” olarak
algılayan Ortodoks yaklaşıma göre, sendikaların ve toplu pazarlık sisteminin zararlı
olduğunu gösteren sayısız araştırma ve kanıt mevcuttur. Aslında, bu konudaki
tek bir gösterge durumunda bile kanıtlar aynı ülkede, aynı dönemde ve incelenen
tek bir sektörde bile bazen olumlu, bazen olumsuz sonuçlar vermektedir.
Dahası, olumlu ve olumsuz etkinin “kime göre” olduğunun açıklanması beklenir:
Örneğin, ücretlerin artması işçiler için olumlu ancak işverenler için olumsuz bir
gelişmedir zira ücret işgücü maliyetlerinin önemli bir bileşenidir. Aynı zamanda,
sendikaların ekonomik etkilerinin mikro analizinden elde edilen sonuçların
bu kadar tartışmalı olması, sadece temel alınan göstergelerin yetersizliğini değil,
ideolojik olarak endüstriyel ilişkiler sisteminin ekonomik, politik ve toplumsal
yapıyla olan karmaşık etkileşiminin ihmal edildiğini ortaya koymaktadır.

Sendikalı çalışanların toplam ücretli çalışanlara oranı sendik ayoğunluğu olarak adlandırılmaktadır.

Sendikaların ekonomik etkileri ile ilgili iki temel yaklaşımdan söz edilebilir: Birincisi,
sendikaları tekel gücüne sahip, iktisadi etkinlik açısından “zararlı” iktisadi aktörler
olarak ele alan Neo-klasik- liberal- yaklaşım (Pencavel, Rees, Hicks); diğeri
ise Freeman ve Medoff tarafından geliştirilen ve sendikaların tekel gücünden çok,
farklı çıkarlara sahip işçilerin kolektif örgütü olduğunu söyleyen -sosyal demokrat-
Kolektif Ses, Kurumsal Tepki (FM) yaklaşımı.

Sendikaların ekonomik etkileri ile ilgili iki temel yaklaşımdan söz edilebilir: Birincisi,
sendikaları tekel gücüne sahip, iktisadi etkinlik açısından “zararlı” iktisadi aktörler
olarak ele alan Neo-klasik- liberal- yaklaşım (Pencavel, Rees, Hicks); diğeri
ise Freeman ve Medoff tarafından geliştirilen ve sendikaların tekel gücünden çok,
farklı çıkarlara sahip işçilerin kolektif örgütü olduğunu söyleyen -sosyal demokrat-
Kolektif Ses, Kurumsal Tepki (FM) yaklaşımı.

Modern teori olarak nitelendirilebilecek Kolektif Ses/Kurumsal Tepki Yaklaşımı,
R. Freeman ve J. Medoff tarafından tekel yaklaşımına alternatif olarak geliştirilmiştir.

Freeman ve Medoff sendikaların iki yüzü olduğunu ileri sürer: Tekelci yüz (ücretleri artıran tekelci güçlerle donanmış) ve kolektif ses/kurumsal tepki yüzü (işletme içinde örgütlenmiş işçilerin temsil gücü ile belirlenen).

Tekel Yüzü; kapsamında sendikalar ücretleri rekabetçi düzeyin üstüne çıkarır, sendikalı firmalarda düşük işgücü/ sermaye kullanımını yol açar. Sendika çalışma koşulları verimliliğini azaltır. Sendikalar nitelikli işçilerin ücretlerini yükselterek, gelir eşitsizliğinin artmasına yol açar. Sendikalar, rekabet hâlindeki işçiler arasındaki farklılık yaratarak, yatay eşitsizlikleri güçlendirir.

Sendika Örgütünün Sosyal Doğası kapsamında ; Sendikalar istihkaklarda ayrımcılık yapar. Sendikalar, politik arenada kendi çıkarları için savaşır. Sendika tekel gücü, rüşvet ve demokratik olmayan unsurlar yaratır.

Tekel Yüzü; kapsamında sendikalar ücretleri rekabetçi düzeyin üstüne çıkarır, sendikalı firmalarda düşük işgücü/ sermaye kullanımını yol açar. Sendika çalışma koşulları verimliliğini azaltır. Sendikalar istihkaklarda ayrımcılık yapar. Sendikalar, politik arenada kendi çıkarları için savaşır. Sendika tekel gücü, rüşvet ve demokratik olmayan unsurlar yaratır.

Sendikaların Gelir Dağılımı Üzerindeki etkileri kapsamında; Sendikalar, rekabet hâlindeki işçiler arasındaki farklılık yaratarak, yatay eşitsizlikleri güçlendirir.

Kollektif Ses/ Kuramsal Tepki Yüzü; Ekonomik Etkinlik Üzerinde Sendikaların Etkisi kapsamında Sendikaların bazı pozitif verimlilik etkileri vardır: İşten ayrılma oranlarını azaltır, yönetimi üretim metotlarını değiştirmeye ve daha etkin metotlar uygulamaya zorlar. İşçiler arasındaki dayanışmayı ve birliği arttırır. Sendikalar, bütün işçilerin tercihleri hakkında bilgi toplar. Firmanın daha iyi çalışan ve daha iyi personel politikası seçmesini sağlar. Gelir Dağılımı Üzerinde Sendikaların Etkisi kapsamında; Sendikaların standart-oran politikaları belirli bir firmaya ya da endüstride işçiler arasındaki eşitsizliği azaltır. Sendika kuralları, terfi, işten çıkarma ve işe geri almada değişken yöntemlerin ölçeğini sınırlar.  Sendikacılık, marjinal ile sürekli işçi arasındaki güç dağılımını değiştirir, sendikasız firmalara göre, firmaya farklı işgücü maliyeti ve personel seçimi olanakları sunar.

Kollektif Ses/ Kuramsal Tepki Yüzü; Ekonomik Etkinlik Üzerinde Sendikaların Etkisi kapsamında Sendikaların bazı pozitif verimlilik etkileri vardır: İşten ayrılma oranlarını azaltır, yönetimi üretim metotlarını değiştirmeye ve daha etkin metotlar uygulamaya zorlar. İşçiler arasındaki dayanışmayı ve birliği arttırır. Sendikalar, bütün işçilerin tercihleri hakkında bilgi toplar. Firmanın daha iyi çalışan ve daha iyi personel politikası seçmesini sağlar. Gelir Dağılımı Üzerinde Sendikaların Etkisi kapsamında; Sendikaların standart-oran politikaları belirli bir firmaya ya da endüstride işçiler arasındaki eşitsizliği azaltır. Sendika kuralları, terfi, işten çıkarma ve işe geri almada değişken yöntemlerin ölçeğini sınırlar.  Sendikacılık, marjinal ile sürekli işçi arasındaki güç dağılımını değiştirir, sendikasız firmalara göre, firmaya farklı işgücü maliyeti ve personel seçimi olanakları sunar.

Bu durumda, kamu otoritesi, seçmenlerin talepleri doğrultusunda ne kadar kamu hizmeti üreteceğine karar verir.

Emek arzı ise özel sektördeki ücret düzeyi ve çalışma koşullarına ve kamuda ömür boyu istihdam koşuluna yani iş güvencesine bağlıdır.

Ortodoks teoriye göre, kamu hizmetlerinin çoğunun üretimi tek üretici olarak gerçekleştiği için, kamu çalışanlarına olan emek talebi katıdır; esnek değildir.

En başta, bir kamu istihdam hizmetinin varlığı, emek piyasasının işleyişini
daha etkin hâle getirebilir ve emek piyasası bilgilerinin saydamlığını artırabilir.
İkincisi, kamu istihdam hizmeti, emek piyasasına erişimde eşitliğin sağlanması
ve öbür türlü dezavantajlı konumda olacakların -kadınlar, gençler, göçmenler
gibi-korunması açısından yararlı bir araçtır. Üçüncüsü, kamu istihdam hizmeti, yapısal uyum politikalarının emek talebi üzerindeki olumsuz etkilerini telafi
edebilir. Dördüncüsü, işsizlik sigortası ve yardımlarının geçerli olduğu ülkelerde
kamu istihdam hizmeti, bu yardımlardan yararlananların mümkün olduğu kadar
kısa sürede iş bulup çalışmalarını sağlayacak önlemlerin alınmasına yarayabilir.

Kamu İstihdam Hizmetlerinin belli başlı faaliyetleri şu şekilde sıralanabilir:
1. İş ve işçi bulma
2. Emek piyasası enformasyon sistemlerinin gelişmesi
3. Emek piyasası uyum programlarının geliştirilmesi
4. İşsizlik yardımları
5. Düzenlemeci etkinliklerin yönetimi (göçmen işçiler, özel işçi gruplarının
işe alınma yönetmelikleri, ruhsat düzenleme vb.).