ÇALIŞMA EKONOMİSİ I

A şıkkı sağlık talebi için geçerlidir. Eğitim talebi öngörülebilir bir taleptir.

Ortodoks iktisat teorisine göre eğitim ve sağlık hizmetlerinin ortak özelliklerinden en önemlisi, her ikisinin de dışsallıklar yaratması ve yarı kamu malı olmalarıdır.

Schultz (1963) eğitimin faydaları üzerine üçlü bir yaklaşım sergiler: Şu anki tüketim bileşeni, örneğin sadece bilgi elde etmenin hazzı; ikinci ola- rak geleceğe dair bir tüketim bileşeni yani eğitim sayesinde diğer malları tüketebilme olanağının art- ması-sağlık harcamalarının artması vb. gibi- ve son olarak yatırım bileşeni yani beşeri sermaye yatırımı.

Bireyin, zorunlu (temel eğitim) eğitim, zorunlu olmayan eğitim (lise, üniversite, lisansüstü, sertifika, kurs vb. eğitim programları), için yaptığı harcamalar ‘resmi beşeri sermaye yatırımı’ olarak tanımlanır.

Beşeri sermaye yatırımının özel getirisi ya da yararının yanı sıra kamusal/toplumsal yararı da söz konusudur. Örneğin, sağlık harcamaları nedeniyle az sigara içilmesi, daha yüksek vergi toplama olanağı, artan sağlık bilinci, artan toplumsal güven ortamı vb. gibi.

İşçiler ve işverenler rasyoneldir ve tam rekabetçi işgücü piyasası etkin çalışır. İşçiler, kendi kişisel donanımlarını (örneğin, eğitim düzeyi ve iş tecrübesi), kısıtlarını (örneğin, bakıma muhtaç küçük çocuk) ve tercihlerini (örneğin düzgün çalışma ortamı) dikkate alarak en yüksek ücretli işleri ararlar. İşverenler ise işgücü verimliliğini artırarak ve üretim maliyetlerini mümkün olduğunca aşağıya çekerek kârını maksimize etmeye çalışır; ancak etkin çalışan piyasa ve rekabetten dolayı, işveren iş- çiye marjinal ürününe (MP) eşit ücret öder.

A şıkkı hariç diğer şıklar, Firmaya Özgü İşyerinde Eğitim ile ilgilidir.

Eğitim ile kalkınma arasında olumlu bir ilişki olduğunu düşünen yazarların görüşleri üzerinden eğitimin kalkınmaya “katkı”larını;

1.Ekonomik, toplumsal, kültürel, politik yapı ve ilişkilerde değişmeye uyum sağlayacak bireysel ve örgütsel davranışların kazandırılması, toplumun kalkınmanın gerektirdiği değişime hazırlanması,

2. Ekonomik yapıda öngörülen değişme ve gelişmenin gerektirdiği insan gücünün, is- tenilen yer, zaman ve nitelikte hazırlanması,

3. Üretim ve istihdam artışını sağlayacak, ekonomik büyümeye yön verecek sermaye sınıfının girişimci, lider ve elit niteliklerinin geliştirilmesi,

4. Gelir dağılımında denge, gelişmişlik farklarının, cinsiyetler arasındaki eşitsizliklerin azaltılması, sınıflar arasındaki çatışmanın önlenmesi gibi politik hedefleri gözeten bir anlayışın, sınıfsal hareketlilik, sosyal adalet ve fırsat eşitliği söylem ve pratiğiyle bireylere benimsetilmesi

şeklinde özetleyebiliriz.

A şıkkı ve C şıkkı Kurumcu İktisat: Katmanlı İşgücü Piyasaları (SLM) D şıkkı feminist teori, E şıkkı Radikal Marksist eleştiriler ile ilgilidir.

Marksist eleştiriler, genç insanların eğitim talebinin ve meslek seçiminin, bireysel, özgür ve rasyonel seçimler değil, sınıfsal konumlarına göre şekillendiğini savunurlar.

Beşeri sermayede işçiler ve işverenler rasyoneldir ve tam rekabetçi işgücü piyasası etkin çalışır,Ücret beşeri sermayenin bir fonksiyonudur,Beşeri sermaye yatırımı fiziksel sermaye yatırımına benzer,Beşeri sermaye yatırımı, verimlilik ve ücret/kazanç düzeyi arasında, doğru orantılı ve kuvvetli bir ilişki vardır ve beşeri sermaye, ilave yatırımın ilave üretim artışına yol açtığı bir üretim aracıdır.

Eğitimin kalkınmaya katkılarını;Ekonomik, toplumsal, kültürel, politik yapı ve ilişkilerde değişmeye uyum sağlayacak bireysel ve örgütsel davranışların kazandırılması,toplumun kalkınmanın gerektirdiği değişime hazırlanması, Ekonomik yapıda öngörülen değişme ve gelişmenin gerektirdiği insan gücünün, istenilen yer, zaman ve nitelikte hazırlanması, Üretim ve istihdam artışını sağlayacak, ekonomik büyümeye yön verecek sermaye sınıfının girişimci, lider ve elit niteliklerinin geliştirilmesi,Gelir dağılımında denge, gelişmişlik farklarının, cinsiyetler arasındaki eşitsizliklerin azaltılması,şeklinde özetlemek mümkündür.

Feminist teori, toplumsal cinsiyet, patriyarka ya da erkek egemen ideoloji/sistem, yeniden üretim,hiyerarşik ikilikler (özel alan/kamusal alan gibi) ve cinsiyete dayalı iş bölümü gibi kavramlarla topluma ve hayata bakarlar.

Eğitim hizmetleri talebinin çeşitli özellikleri vardı. Bu özelliklerin başında eğitim hizmetinin evrensel insan hakkı sayılması gelir. Eğitim talebinin bir başka özelliği de birey ve toplum açısından maliyetinin öngörülebilir olmasıdır. Eğitim harcamaları
acil değil planlı harcamalardır. Eğitimin genellikle birikimli bir süreç olması onun bir diğer özelliğidir. Eğitim talebinin eğitim kurumlarını gerekli kılan bir yapısı vardır.

Amartya Sen’in Yapabilirlikler Yaklaşımına göre eğitim-gelir ilişkisi ya da eğitimin sağladığı yararın Beşeri Sermaye Teorisinin odaklandığı gibi sadece gelir artışı ile ölçülmesi çok yetersiz bir çabadır. Zira bireylerin sahip oldukları gelir gibi iktisadi
kaynaklar bireyin bundan yarar sağladığı anlamına gelmeyebilir. Bireyin bu kaynakları davranışlara dönüştürme kapasitesi ‘yapabilirlikleri’ sonucunda uygun bir biçimde işlevsel hale gelmeleri ile ilgilidir. Dolayısıyla Sen’in yaklaşımında eğitim sadece gelir arttıran bir araç değil kendi içinde bir amaçtır.

Marksist teori, kapitalist sistemi sınıf, sömürü,sermaye birikim süreci, artı değer ve toplumsal yeniden üretim gibi kavramlarla analiz eder.

Somel’e göre “eğitim, işgücü verimini artırır”.“Gelişmiş” ülkeler, eğitime daha fazla kaynak ayırdıkları için ortaya çıkan “eğitimdeki kalite farkı, işgücünün üretkenliğine yansır”. Ancak eğitim nedeniyle oluşan üretkenlik farkı, “kişi başına sabit sermaye stoku” nedeniyle oluşan farktan daha önemli değildir.

Kurumcular, piyasaları veri olarak almazlar, tersine neden piyasanın birbirinden farklı ve birbirleri arasında geçişkenlik olmayan katmanlara ayrıldığını merak ederler.

Beşeri sermaye yatırımı;Emek göçü, İşyerinde eğitim,Resmi eğitim,ve  Tıbbi bakım olarak değerlendirilir.

Firmaya özgü eğitime ilişkin analizin önemli uzantıları vardır: özel eğitimden geçen işçilerle firma arasında daha uzun süreli iş sözleşmeleri yapılacaktır, bu işçilerin işten atılma/işten ayrılma durumlarıyla daha az karşı karşıya kalacağı kabul edilir. İkinci olarak, firma bu tip eğitimin maliyetinin bir kısmını üstlendiği için, eğitilmiş işçilerin
beklenen çalışma sürelerinin daha uzun olmasını garanti etmek isteyecektir.Gnel amaçlı eğitimde;eğitimi sağlayan firmadan bir başka firmaya kolaylıkla transfer edilebilir; rekabetçi bir piyasada işverenin bu tip bir yatırımın getirisini elde etmesine olanak yoktur; bu nedenle eğitimi alan işçiye diğer firmalarda ödenen ücret ödenecektir. Sadece eğitimin verildiği işyerinde değil, tüm işkolunda/sektörde geçerli olan bu eğitim, örneğin temel bilgisayar kullanımı, muhasebe teknikleri ya da elektrikçi,marangozluk gibi el becerisine dayalı mesleklere yönelik temel eğitimi kapsar.