ÇALIŞMA EKONOMİSİ I - Deneme Sınavı - 7

İşyerinde eğitim, genel amaçlı eğitim ve firmaya özgü eğitim olarak ikiye ayrılır. Genel amaçlı eğitimin tüm firmalar açısından bireylerin verimliliğini homojen olarak artırdığı kabul edilir; firmaya özgü eğitimde ise sadece bu tip eğitimi veren firma özelinde bireyin verimliliği artacağı varsayılır. Doğru cevap C'dir.

Gendarme’ye göre eğitim, “(1) kalkınma için gerekli eğilimleri yaratarak ve toplumu kalkınma havasına sokarak, (2) nitelikli emek gücü yetiştirerek ve (3) dinamik bir elit ve girişimci sınıf yaratarak” kalkınma sürecini etkilemektedir. Bu üç amaca karşılık gelen eğitim düzeyleri ise sırasıyla ilköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretim olarak sıralanmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Eleme yaklaşımı, işverenin söz konusu maliyetleri azaltmak için, çalışanın beşeri sermaye donanımını bir tür eleme aracı olarak kullanılmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Eğitim ekonomisi İktisadın oldukça geniş kapsamlı ve gittikçe gelişen bir alt disiplinidir: İşgücü piyasasında eğitimin getirisi, eğitim politikası ve eğitimin kalitesi, eğitim ve sanayinin etkileşimi, eğitimin ekonomik büyümeye etkisi ve eğitimin finansmanı gibi konuları kapsar.

Belirli bir alanda alınan eğitim (örneğin daha çok fizik, kimya öğrenmek bir insanın coğrafya bilgisini ilerletmez) ise daha sınırlı biçimde birikimli bir süreçtir; ancak okur-yazar olmak ve hesap yapabilmek her  çeşit  öğrenmeyi etkiler. Tıbbi bakım, tam tersine, bir hastalık sonucu zarar görmüş olan kişinin sağlık durumunu yenilemeyi amaçlar. Bu yenilenme birikimli bir süreç değildir, zira aynı kişi aynı hastalık nedeniyle tekrar acı çekebilir. Yine bazı insanlar genetik olarak şanslı olduklarından hiçbir sağlık bakımı talep etmeden yaşlanabilirler ama eğitimli bir insanın eğitim kurumuna başvurmadan beşeri sermayesini donatması mümkün değildir.

Dışsallık: Bir piyasa başarısızlığı olarak, bir firma ya da bireyin faaliyetinin, karşılıksız olarak bir başka firma ya da kişiye sağladığı yarar ya da zarara verilen addır.

Eğitimin bir tüketim malı olarak ele alındığı Neoklasik modelde, standart fayda maksimizasyonu varsayımı çerçevesinde, insanlar okula, üniversiteye gider çünkü yeni bilgi elde etmekten hoşlanırlar. Bu durumda, ilave bilgi elde etmenin marjinal faydasını, bu bilgiyi elde etmek için harcadıkları zaman açısından marjinal maliyetine ya da fırsat maliyetine eşitleyerek optimal eğitim talebini yaratırlar. Böylelikle, herhangi bir lüks mal için söz konusu olduğu gibi, gelir etkisi yardımıyla, gelir arttıkça optimal eğitim talebi daha da hızlı artar.

Örneğin Schultz (1963) eğitimin faydaları üzerine üçlü bir yaklaşım sergiler: Şu anki tüketim bileşeni, örneğin sadece bilgi elde etmenin hazzı; ikinci olarak geleceğe dair bir tüketim bileşeni yani eğitim  sayesinde diğer malları tüketebilme olanağının artması-sağlık harcamalarının artması vb. gibi- ve son olarak yatırım bileşeni yani beşeri sermaye yatırımı ki Becker’in geliştirdiği modele işaret eder.

Becker’a göre bir kişinin bilgi, beceri, sağlık ve değerleri birbirinden ayrılamamaktadır. Söz konusu sermaye fiziksel sermaye gibi kamulaştırılamamakta, satılamamakta veya satın alınamamaktadır. Beşeri sermayenin dayanıklılığı ise bir kişinin sahip olduğu yaşam süresi kadar olmaktadır.

Beşeri sermaye yatırımının iki temel boyutu olduğu kabul edilir: zorunlu eğitim ve işyerinde eğitim. Beşeri sermaye modeline göre, eğitime ilave yatırım yapmakla, ücret/kazanç düzeyi yükselir, zira zorunlu eğitimin ve zorunlu olmayan eğitimin verimliliği artırdığı kabul edilir.

İlave eğitim yatırım harcamasının marjinal getirisi, marjinal maliyetine eşit olana kadar da bu harcamaya devam edecektir. Marjinal getiri, işgücü piyasası koşullarına, eğitime ayrılan kaynaklara ve bireyin yeteneklerine bağlı olacaktır. Marjinal maliyet ise eğitimin dolaysız maliyetine ve bireyin bilişsel kapasitesine bağlıdır. Neoklasik modele göre, genelde tüm bireyler benzer eğitim talebine sahip olmalıdır.

Neoklasik modele göre, genelde tüm bireyler benzer eğitim talebine sahip olmalıdır. Bireylerin eğitim talebini farklılaştırmasına, bu durumda, iki faktör etki eder: bireysel yetenek, bilişim kapasitesi ve ailenin refah düzeyi. Ancak, kamu eğitim harcaması yatırımlarında maliyet-fayda analizi kullanılmamaktadır, zira eğitim harcamalarının toplumsal getirisinin hesaplanamaz olduğu kabul edilmektedir.

Beklenen çalışma süresi, bireylerin yatırım kararını etkileyen faktörlerden birisi olarak analiz edilir. Beşeri Sermaye modeline göre, beşeri sermaye yatırımlarında kadın-erkek açısından gözlenen farklılıkların nedeni, kadınların çalışma hayatlarının kesintiye uğramasıdır. Bu kesintinin nedeni de kadının ailedeki geleneksel rolleri, ev işi, çocuk bakımı gibi sorumluluklar olarak ifade edilir, ancak bu sorumluluklar doğal kabul edilir ve sorgulanmaz.

A şıkkı sağlık talebi için geçerlidir. Eğitim talebi öngörülebilir bir taleptir.

Ortodoks iktisat teorisine göre eğitim ve sağlık hizmetlerinin ortak özelliklerinden en önemlisi, her ikisinin de dışsallıklar yaratması ve yarı kamu malı olmalarıdır.

Schultz (1963) eğitimin faydaları üzerine üçlü bir yaklaşım sergiler: Şu anki tüketim bileşeni, örneğin sadece bilgi elde etmenin hazzı; ikinci ola- rak geleceğe dair bir tüketim bileşeni yani eğitim sayesinde diğer malları tüketebilme olanağının art- ması-sağlık harcamalarının artması vb. gibi- ve son olarak yatırım bileşeni yani beşeri sermaye yatırımı.

Bireyin, zorunlu (temel eğitim) eğitim, zorunlu olmayan eğitim (lise, üniversite, lisansüstü, sertifika, kurs vb. eğitim programları), için yaptığı harcamalar ‘resmi beşeri sermaye yatırımı’ olarak tanımlanır.

Beşeri sermaye yatırımının özel getirisi ya da yararının yanı sıra kamusal/toplumsal yararı da söz konusudur. Örneğin, sağlık harcamaları nedeniyle az sigara içilmesi, daha yüksek vergi toplama olanağı, artan sağlık bilinci, artan toplumsal güven ortamı vb. gibi.

İşçiler ve işverenler rasyoneldir ve tam rekabetçi işgücü piyasası etkin çalışır. İşçiler, kendi kişisel donanımlarını (örneğin, eğitim düzeyi ve iş tecrübesi), kısıtlarını (örneğin, bakıma muhtaç küçük çocuk) ve tercihlerini (örneğin düzgün çalışma ortamı) dikkate alarak en yüksek ücretli işleri ararlar. İşverenler ise işgücü verimliliğini artırarak ve üretim maliyetlerini mümkün olduğunca aşağıya çekerek kârını maksimize etmeye çalışır; ancak etkin çalışan piyasa ve rekabetten dolayı, işveren iş- çiye marjinal ürününe (MP) eşit ücret öder.

A şıkkı hariç diğer şıklar, Firmaya Özgü İşyerinde Eğitim ile ilgilidir.