ÇALIŞMA EKONOMİSİ I - Deneme Sınavı - 6

Eğitim ile kalkınma arasında olumlu bir ilişki olduğunu düşünen yazarların görüşleri üzerinden eğitimin kalkınmaya “katkı”larını;

1.Ekonomik, toplumsal, kültürel, politik yapı ve ilişkilerde değişmeye uyum sağlayacak bireysel ve örgütsel davranışların kazandırılması, toplumun kalkınmanın gerektirdiği değişime hazırlanması,

2. Ekonomik yapıda öngörülen değişme ve gelişmenin gerektirdiği insan gücünün, is- tenilen yer, zaman ve nitelikte hazırlanması,

3. Üretim ve istihdam artışını sağlayacak, ekonomik büyümeye yön verecek sermaye sınıfının girişimci, lider ve elit niteliklerinin geliştirilmesi,

4. Gelir dağılımında denge, gelişmişlik farklarının, cinsiyetler arasındaki eşitsizliklerin azaltılması, sınıflar arasındaki çatışmanın önlenmesi gibi politik hedefleri gözeten bir anlayışın, sınıfsal hareketlilik, sosyal adalet ve fırsat eşitliği söylem ve pratiğiyle bireylere benimsetilmesi

şeklinde özetleyebiliriz.

A şıkkı ve C şıkkı Kurumcu İktisat: Katmanlı İşgücü Piyasaları (SLM) D şıkkı feminist teori, E şıkkı Radikal Marksist eleştiriler ile ilgilidir.

Marksist eleştiriler, genç insanların eğitim talebinin ve meslek seçiminin, bireysel, özgür ve rasyonel seçimler değil, sınıfsal konumlarına göre şekillendiğini savunurlar.

Beşeri sermayede işçiler ve işverenler rasyoneldir ve tam rekabetçi işgücü piyasası etkin çalışır,Ücret beşeri sermayenin bir fonksiyonudur,Beşeri sermaye yatırımı fiziksel sermaye yatırımına benzer,Beşeri sermaye yatırımı, verimlilik ve ücret/kazanç düzeyi arasında, doğru orantılı ve kuvvetli bir ilişki vardır ve beşeri sermaye, ilave yatırımın ilave üretim artışına yol açtığı bir üretim aracıdır.

Eğitimin kalkınmaya katkılarını;Ekonomik, toplumsal, kültürel, politik yapı ve ilişkilerde değişmeye uyum sağlayacak bireysel ve örgütsel davranışların kazandırılması,toplumun kalkınmanın gerektirdiği değişime hazırlanması, Ekonomik yapıda öngörülen değişme ve gelişmenin gerektirdiği insan gücünün, istenilen yer, zaman ve nitelikte hazırlanması, Üretim ve istihdam artışını sağlayacak, ekonomik büyümeye yön verecek sermaye sınıfının girişimci, lider ve elit niteliklerinin geliştirilmesi,Gelir dağılımında denge, gelişmişlik farklarının, cinsiyetler arasındaki eşitsizliklerin azaltılması,şeklinde özetlemek mümkündür.

Feminist teori, toplumsal cinsiyet, patriyarka ya da erkek egemen ideoloji/sistem, yeniden üretim,hiyerarşik ikilikler (özel alan/kamusal alan gibi) ve cinsiyete dayalı iş bölümü gibi kavramlarla topluma ve hayata bakarlar.

Eğitim hizmetleri talebinin çeşitli özellikleri vardı. Bu özelliklerin başında eğitim hizmetinin evrensel insan hakkı sayılması gelir. Eğitim talebinin bir başka özelliği de birey ve toplum açısından maliyetinin öngörülebilir olmasıdır. Eğitim harcamaları
acil değil planlı harcamalardır. Eğitimin genellikle birikimli bir süreç olması onun bir diğer özelliğidir. Eğitim talebinin eğitim kurumlarını gerekli kılan bir yapısı vardır.

Amartya Sen’in Yapabilirlikler Yaklaşımına göre eğitim-gelir ilişkisi ya da eğitimin sağladığı yararın Beşeri Sermaye Teorisinin odaklandığı gibi sadece gelir artışı ile ölçülmesi çok yetersiz bir çabadır. Zira bireylerin sahip oldukları gelir gibi iktisadi
kaynaklar bireyin bundan yarar sağladığı anlamına gelmeyebilir. Bireyin bu kaynakları davranışlara dönüştürme kapasitesi ‘yapabilirlikleri’ sonucunda uygun bir biçimde işlevsel hale gelmeleri ile ilgilidir. Dolayısıyla Sen’in yaklaşımında eğitim sadece gelir arttıran bir araç değil kendi içinde bir amaçtır.

Marksist teori, kapitalist sistemi sınıf, sömürü,sermaye birikim süreci, artı değer ve toplumsal yeniden üretim gibi kavramlarla analiz eder.

Somel’e göre “eğitim, işgücü verimini artırır”.“Gelişmiş” ülkeler, eğitime daha fazla kaynak ayırdıkları için ortaya çıkan “eğitimdeki kalite farkı, işgücünün üretkenliğine yansır”. Ancak eğitim nedeniyle oluşan üretkenlik farkı, “kişi başına sabit sermaye stoku” nedeniyle oluşan farktan daha önemli değildir.

Kurumcular, piyasaları veri olarak almazlar, tersine neden piyasanın birbirinden farklı ve birbirleri arasında geçişkenlik olmayan katmanlara ayrıldığını merak ederler.

Beşeri sermaye yatırımı;Emek göçü, İşyerinde eğitim,Resmi eğitim,ve  Tıbbi bakım olarak değerlendirilir.

Firmaya özgü eğitime ilişkin analizin önemli uzantıları vardır: özel eğitimden geçen işçilerle firma arasında daha uzun süreli iş sözleşmeleri yapılacaktır, bu işçilerin işten atılma/işten ayrılma durumlarıyla daha az karşı karşıya kalacağı kabul edilir. İkinci olarak, firma bu tip eğitimin maliyetinin bir kısmını üstlendiği için, eğitilmiş işçilerin
beklenen çalışma sürelerinin daha uzun olmasını garanti etmek isteyecektir.Gnel amaçlı eğitimde;eğitimi sağlayan firmadan bir başka firmaya kolaylıkla transfer edilebilir; rekabetçi bir piyasada işverenin bu tip bir yatırımın getirisini elde etmesine olanak yoktur; bu nedenle eğitimi alan işçiye diğer firmalarda ödenen ücret ödenecektir. Sadece eğitimin verildiği işyerinde değil, tüm işkolunda/sektörde geçerli olan bu eğitim, örneğin temel bilgisayar kullanımı, muhasebe teknikleri ya da elektrikçi,marangozluk gibi el becerisine dayalı mesleklere yönelik temel eğitimi kapsar.

Eğitim ekonomisi İktisadın oldukça geniş kapsamlı
ve gittikçe gelişen bir alt disiplinidir: İşgücü
piyasasında eğitimin getirisi, eğitim politikası ve
eğitimin kalitesi, eğitim ve sanayinin etkileşimi,
eğitimin ekonomik büyümeye etkisi ve eğitimin
finansmanı gibi konuları kapsar.

Genel amaçlı eğitim, tanımı gereği, eğitimi
sağlayan firmadan bir başka firmaya kolaylıkla
transfer edilebilir; rekabetçi bir piyasada işverenin
bu tip bir yatırımın getirisini elde etmesine olanak
yoktur; bu nedenle eğitimi alan işçiye diğer firmalarda
ödenen ücret ödenecektir. Sadece eğitimin
verildiği işyerinde değil, tüm işkolunda/sektörde
geçerli olan bu eğitim, örneğin temel bilgisayar
kullanımı, muhasebe teknikleri ya da elektrikçi,
marangozluk gibi el becerisine dayalı mesleklere
yönelik temel eğitimi kapsar. Eğer genel amaçlı
işyeri eğitimi söz konusu ise işçi tüm maliyeti üstlenmek
zorundadır çünkü bu yatırımın tüm getirisini
o elde edecektir. Dolayısıyla, bu tip yatırım
için de birey aynen zorunlu eğitimde olduğu gibi
maliyet ve gelir hesaplaması yaparak bu tip yatırıma
karar vermek durumundadır.

Firmaya özgü eğitimin, sadece o eğitimi veren
firmada işçinin verimliliğini artıracağı ve bu nedenle
transfer edilemeyeceği varsayılır. Örneğin,
IBM ya da Microsoft gibi çokuluslu, büyük ölçekli
şirketlerdeki bilgisayar program yazılımı için
eğitim ya da Vodafone şirketindeki network kurulumu
gibi bazı işler için eğitim, firmaya özgü bilgi
ve donanımı kapsayabilir. Şekil 8.4’te Hakan’ın
işyerindeki verimliliği GG´ profili ile gösterilmektedir;
bu profil aynı zamanda genel amaçlı bir eğitim
aldığı zamanki profilidir ancak firmaya özgü
eğitim transfer edilemediği için, Hakan bu eğitimin
tüm maliyetini üstlenmek istemeyecektir;
çünkü bu eğitimi sağlayan firmada çalıştığı süre
zarfında ancak bu yatırımın getirisini elde edebilir.
İşini kaybettiği zaman, yatırımı boşa gitmiş
olacaktır

Ortodoks iktisat teorisine göre eğitim ve sağlık
hizmetlerinin ortak özelliklerinden en önemlisi,
her ikisinin de dışsallıklar yaratması ve yarı kamu
malı olmalarıdır.

1950’lerde eğitim harcamaları, üretim artışının
ve ekonomik büyümenin nedenlerinden birisi
olarak ele alınmıştı. Büyümenin kaynakları olarak
sermaye ve emeğin katkılarının yanı sıra büyümenin
açıklanmayan kısmı önce teknoloji olarak ele
alınmıştır. Daha sonra Schultz, sermayenin niteliğindeki
gelişme ve insana yapılan yatırımı içerecek
şekilde bu açıklanmayan kısmı yeniden tanımladı.
Becker ile birlikte Şikago Üniversitesinde geliştirilen
beşeri sermaye modelinin ilk versiyonlarında,
eğitim harcamaları, aynen makine, teçhizata
yapılan yatırım harcamaları gibi ele alındı.

Beşeri sermaye yatırımı için borç bulmanın, fiziksel sermaye yatırımı için borç bulmaktan daha zor olduğu ifade edilir; çünkü beşeri sermaye yatırımı için alınan (örneğin üniversite eğitimi için) borç geri ödenmezse, borç alan - lise mezunu öğrenci kişinin vereceği bir teminat ya da karşılık yoktur. Beşeri sermaye yatırımının iki temel boyutu olduğu kabul edilir: zorunlu eğitim ve işyerinde eğitim. Beşeri sermaye yatırım kararının, parasal olmayan faktörlerden (kişisel tercihler, beklentiler, toplumsal önyargılar, toplumsal roller, bireyin sosyalleşme süreci, ayrımcılık vb.) büyük ölçüde etkilendiği kabul edilir.

Becker ile birlikte Şikago Üniversitesinde geliştirilen
beşeri sermaye modelinin ilk versiyonlarında,
eğitim harcamaları, aynen makine, teçhizata
yapılan yatırım harcamaları gibi ele alındı.