ÇALIŞMA EKONOMİSİ I - Deneme Sınavı - 22

Marjinal ürün değeri, ilave işçinin istihdam edilmesi ile para birimi cinsinden toplumun sağladığı ekstra üretimi gösterir ve son işçinin verimliliği ile ürün fiyatının çarpımına eşittir.

Bu nedenle doğru cevap B seçeneğidir.

Ürün piyasasında tekelci bir firmanın emek talep eğrisi ve tam rekabetçi bir firmanın emek talep eğrisi şekil üzerinde gösterildiğinde tekelci bir firmanın emek talep eğrisinin tam rekabetçi bir firmanın emek talep eğrisinin sol tarafında yer aldığı ve daha dik olduğu görülmektedir. Bu farklılığın temel nedeni tam rekabetçi bir firmada marjinal gelirin malın fiyatına eşit olmasına karşılık, tekelci bir firmada marjinal gelirin fiyattan küçük olmasıdır.

Bu nedenle doğru cevap E seçeneğidir.

Üretimin büyük bir kısmının az sayıda firma tarafından yapıldığı piyasa türü oligopol piyasasıdır.

Tek ücret kanunu tam rekabet piyasalarında kısa dönemde denge ücretinden sapmalar olabilse de uzun dönemde arz ve talep güçlerinin piyasayı tekrar denge ücretine getireceğini ifade eden kuraldır.

Ücret katılığı (rijitliği); parasal ücretlerin; sendikalar, toplu sözleşme düzeni veya işverenlerden kaynaklanan sebeplerle azalamaması halidir.

Marjinal Ürün Değeri; İlave işçinin istihdam edilmesi ile para birimi cinsinden toplumun sağladığı ekstra üretimi gösterir. Son işçinin verimliliği ürün fiyatı ile çarpılarak bulunur.

Bir mala yönelik talebin artması o malın üretiminde kullanılan emeğe olan talebin de artmasına neden olur. Diğer şeylerde değişme yokken emek talebinin bu şekilde artması emek talep eğrisini sağa kaydıracak ve geçerli ücret düzeyinde talep fazlası meydana gelecektir. Piyasada işverenlerin çalıştırmak  istediklerinden daha az işçi olması işverenler arası rekabete sebep olarak emek
piyasası, eskisine göre hem daha yüksek ücret hem de daha yüksek istihdam
düzeyinde yeni bir dengeye gelecektir.

Tam rekabet piyasası ekonomide kaynak dağılımının en iyi olduğu durumu göstermekle birlikte gerçek hayatta piyasanın bütün özelliklerini eksiksiz taşıyan örneklere rastlamak neredeyse imkânsızdır. Gerçek  hayatta bunun yerine eksik rekabetçi yapılanmalar gözlenir. Ürün piyasasında tekelci bir firmanın emek talep eğrisinin tam rekabetçi bir firmanın emek talep eğrisinin sol tarafında yer aldığı ve daha dik olduğu görülmektedir. Bu farklılığın temel nedeni tam rekabetçi bir firmada marjinal gelirin malın fiyatına eşit olmasına karşılık, tekelci bir firmada marjinal gelirin fiyattan küçük olmasıdır. Diğer şeyler eşitken tekelci firmalar, tam rekabetçi firmalara nazaran daha az sayıda işçi istihdam ederler.

Oligopolcünün emek arz eğrisinin pozitif eğimli kısmı, firmanın piyasadaki işsizlerin tümünü istihdam ettikten sonra diğer firmalardan eleman transfer etmek durumunda kaldığı istihdam düzeylerini gösterir. Oligopolcü rakip firmalardan transfer yapmak istediğinde rakipleri de elemanlarını kaptırmamak için ücretleri yükseltirlerse emek arz eğrisinin pozitif eğimli kısmı dik olacaktır. Öte yandan rakip firmalar oligopolcünün bu çabalarına karşılık vermezlerse emek arz eğrisinin pozitif eğimli kısmı yatık olacak, oligopolcü ücreti fazla yükseltmeden rakip firmalardan personel transfer edebilecektir.

Emeği tam rekabetçi bir piyasadan istihdam eden firma piyasada bu tür emeği istihdam eden çok sayıda firmadan birisi konumunda olacaktır. Emeğin fiyatı  piyasa emek arz ve talep eğrilerinin kesiştiği noktada belirlenecektir. Tam rekabet piyasasında yer alan tek bir firmanın fiyatı değiştirme gücü olmadığı, yani fiyat alıcısı olduğu hatırlanırsa, firma bu ücreti veri olarak alacak ve bu ücret düzeyinden dilediği kadar işçi çalıştırabilecektir. Emek arz eğrisinin sonsuz esneklikte olması veri ücret düzeyinde firmanın ücreti değiştirmeksizin dilediği kadar işçi çalıştırabileceğini göstermektedir.

Tek ücret kanunu, tam rekabet piyasalarında kısa dönemde denge ücretinden sapmalar olabilse de uzun dönemde arz ve talep güçlerinin piyasayı tekrar denge ücretine getireceğini ifade eden kuraldır. Oligopolcü bir firmaya olan emek arz eğrisinin şekli, belirli bir istihdam düzeyine kadar sonsuz esnek, sonra pozitif eğimlidir. Oligopolcü firmaların karşılaşacakları emek arz eğrisi asla tam rekabetçi bir firmanın karşılaştığı gibi sonsuz esneklikte bir eğri olmayacaktır.

Tam rekabetçi emek piyasasında; firmalar kârlarını, işçiler ise faydalarını maksimize etme peşindedirler, firmalar ve işçiler piyasadaki işler ve ücretler hakkında tam bilgiye sahiptirler, işçiler beceri ve verimlilik bakımından, işler ise ücret dışı gelirler ve çalışma şartları bakımından homojendirler, iş piyasasında çok sayıda işçi ve işveren vardır, sendikalar yoktur ve işçinin bir işten diğerine geçişini engelleyen kıdem şartı veya firma içinden elemanların işe alınması gibi kurumsal engeller yoktur gibi varsayımlar söz konusudur.

Bir malın piyasa denge fiyatı arz ve talep eğrilerinin kesiştiği noktada oluşmaktadır. Aynı analiz emek piyasasına uyarlanıldığında, tam rekabetçi bir emek piyasasında piyasa dengesinin emek arz (SL) ve talep (DL) eğrilerinin kesiştiği X noktasında kurulduğu görülmektedir. X noktasında denge ücreti olan WTR ücretine razı olup çalışmak isteyen herkes (LTR kadar işgücü) işverenler tarafından talep edileceğinden, piyasada işsizlik olmayacaktır.

İş piyasalarının başlıca görevi, işgücünün etkin dağılımını gerçekleştirmektir. Piyasanın gerek arz gerekse talep yönünün oldukça dinamik olduğu göz önünde bulundurulursa bu gerçekleştirilmesi bir hayli zor bir görevdir. Arz yönünden her yıl piyasaya yeni işçiler girer ve mevcut çalışanların bir kısmı iş değiştirirken, talep yönünden de kimi işveren firmasını kapatıp piyasadan çekilirken bazıları da piyasaya yeni giriş yapmakla, bir kısmı da işini büyüttüğü için ilave işçiye ihtiyaç duyar.

Bir piyasada talep fazlası; ya emek arzı sabitken emek talebinin artması ya da emek talebi sabitken emek arzının azalması nedeniyle olabilir.

Emek piyasalarında piyasa dengesinin bozulmasına neden olan bir başka durum arz fazlasıdır. Arz fazlası ya talepte bir değişme yokken emek arz eğrisinin sağa kayması ile ya da arz da bir değişme yokken emek talep eğrisinin sola kayması ile meydana gelebilir.

Emek piyasasında tam rekabetçi olan bir firma için ücret zaten piyasada belirlendiğinden, burada belirlenecek tek şey vardır: İstihdam düzeyi.

Kârını maksimize etme amacında olan hiçbir firma, işgücüne denge ücretinin üstünde bir ücret teklif etmeyecektir. Çünkü firma, denge ücretinde zaten dilediği kadar işgücünü bulabilmektedir. İşgücü emininde zorluk olmadığı hâlde işçiye daha yüksek ücret verilmesi firmaların amaçlarının kârlarını maksimize etmek olduğu varsayımına ters düşecektir.

Tam rekabet piyasası ekonomide kaynak dağılımının en iyi olduğu durumu göstermekle birlikte gerçek hayatta piyasanın bütün özelliklerini eksiksiz taşıyan örneklere rastlamak neredeyse imkânsızdır. Gerçek  hayatta bunun yerine eksik rekabetçi yapılanmalar gözlenir.