ÇALIŞMA EKONOMİSİ I - Deneme Sınavı - 2

Eğitimin toplumsal işlevinin, “eleme” işlevinden daha önemli olduğunu kabul ederler.
Eğitim, kapitalist sermaye birikim sürecini kesintiye uğratmayacak bir özel yatırım alanı ve aynı zamanda sistemin hegemonik, ideolojik meşruiyetini sağlayacak şekilde, tarihsel olarak yeniden
yapılandırılan bir süreç olarak ele alınır

Beşeri Sermaye Teorisi (BST) her ne kadar eğitim ekonomisi alanında baskın bir görüşü temsil etse de teorinin savunduğu eğitimin verimliliği ve dolayısıyla gelirleri arttırdığı temel görüşü çeşitli bilim adamları tarafından her zaman geçerli olarak kabul edilmemiş, BST’ne alternatif görüşler ileri sürülmüştür. Bunlar; Minimum Yapabilirlikler Yaklaşımı; Eleme Yaklaşımı; Kurumcu İktisat: Katmanlı İşgücü
Piyasaları (SLM); Feminist Teori ve Radikal-Marksist Eleştiriler'dir.

Birincil piyasa, formel iş bağlantısına sahip, güvenceli, sendikalı, tam zamanlı istihdam biçiminin hakim olduğu, “iyi” işlerle temsil edilir

A şıkkının aslında tam tersi doğrudur. Yani eğitim kararı öngörülebilir nitelikte iken sağlık talebi öngörülemez niteliktedir.

Eğitim genel olarak birikimli bir sürece karşılık gelir ve içine doğduğumuz cahillik düzeyinin geliştirilmesini hedefler

Eğitim ve sağlık evrensel insan hakkıdır. Diğer özellikler bu ikisi için de ortak özellikler değildir

Beşeri Sermaye Teorisi arz yönlü Neoklasik bir teoridir.

Diğer eğitimler o sektördeki bütün firmalarda geçerliliği olan genel nitelikli eğitimler iken C şıkkı firmaya özgü eğitimdir.

Bu eğitim türlerinden sadece  Zorunlu eğitim (ilk-orta) ve Sertifika programı Beşeri Sermaye Teorisi'ne göre resmi eğitim yatırımı sayılır.

Diğerleri üniversite eğitiminin doğrudan maliyetini oluştururken e şıkkı alternatif (fırsat) maliyetidir.

Amartya Sen'in ortaya koyduğu Minimum Yapabilirlikler Yaklaşımı Birleşmiş Milletler'in İnsani Kalkınma Endeksinin temel dayanağını oluşturmaktadır

Beşeri Sermaye Teorisinin aksine eğitimin aslında verimliliği etkilemediğini, işverenin eleman alırken eğitimi sinyal olarak kullandığını savunan görüş Eleme Yaklaşımıdır

Bu görüşü Feminist Yaklaşım ileri sürmektedir.

Ortodoks iktisat teorisine göre eğitim ve sağlık hizmetlerinin ortak özelliklerinden en önemlisi, her ikisinin de dışsallıklar yaratması ve yarı kamu
malı olmalarıdır. (Dışsallık: Bir piyasa başarısızlığı olarak, bir firma ya da bireyin faaliyetinin, karşılıksız olarak bir başka firma ya da kişiye sağladığı yarar
ya da zarara verilen addır. Kamu malı: tüketiminde rekabetin olmadığı ve tüketiminden başka insanların mahrum edilemediği- bedel ödenmemesine rağmen mallar olarak tanımlanır, örneğin ulusal güvenlik, şifresiz TV yayını vb.)

Hem tıbbi bakım hem de eğitim için yapılan harcamalar, beşeri sermaye
yatırımı olarak adlandırılır, ancak bu yatırımların yaratacağı gelir akımının hesaplanması oldukça zor ve tartışmalı bir konudur: zira potansiyel gelirin bir
bölümü yatırımı yapan bireye ve topluma “fayda/ tatmin” sağlar ve bu tatminin piyasadaki ortalama ücret oranı üzerinden ölçülmesi yeterli bulunmaz.

Beşeri sermayenin dayanıklılığı ise bir kişinin sahip olduğu yaşam süresi kadar
olmaktadır. Beşeri sermaye, bir kişinin hem genetik olarak sahip olduğu beceri ve yetenek olarak, hem de doğumdan sonra edindikleri olarak tasarlanır.

Sen’e göre, gelir ölçütü,ekonomik büyümenin nimetlerinden herkesin aynı
biçimde yararlanamadığını ve yoksun durumda olanları göstermediği için yaşam standardı açısından iyi bir ölçüt değildir. Sen’in yaklaşımında, gelir
yerine yapabilirlikler, “potansiyel işlevsellikler” olarak tanımlanır. Buradaki vurgu, esas olarak insanların ne kadar kazandıkları (gelir) ya da ne kadar
harcadıklarında (tüketim) değil; ne olmaya ya da ne yapmaya muktedir oldukları, yani yapabilirlikleri üzerindedir. Sen’in yaklaşımına göre, yapabilirlik, esas olarak insanlar açısından değerli olan işlevsellikleri başarma özgürlüğünü yansıtır.

Kurumcu İktisat, Neo Klasik iktisattan farklı olarak, birey üzerinden analiz yapmaz, yapıya ve kurumlara önem verir. İşgücü piyasasında sendika, büyük ölçekli şirketler gibi kurumların işe almadan, kariyer ilerlemesine ve ücretlerin belirlenmesine kadar belirleyici etkileri olduklarını kabul eder. Kurumcular, piyasaları veri olarak almazlar, tersine neden piyasanın birbirinden farklı ve birbirleri arasında geçişkenlik olmayan katmanlara ayrıldığını merak ederler.

Marksist teori, kapitalist sistemi sınıf, sömürü, sermaye birikim süreci, artı değer ve toplumsal yeniden üretim gibi kavramlarla analiz eder. Meta, bu anlamda kapitalist toplumun temel yapı taşıdır, piyasada alınıp satılan her şey metadır. Sermayenin değerlenmesi için ve sermaye devir hızının kesintisiz işleyebilmesi için, 1980’lerden itibaren eğitim ve sağlık gibi daha önce kamu tarafından üstlenilen ve parasız olan hizmetlerin piyasalaşma ve ticarileşme süreçlerine dikkat çekerler.

İşverenlerin ücret dışı işgücü maliyetleri arasında işe alma ve kariyer anlamında ödüllendirme maliyeti başta gelmektedir. Çalışanı işe almanın ve
işyerinde kariyer merdivenlerinde yükseltmenin araştırma ve bilgi edinme gibi yüksek bir maliyeti vardır. İşe alırken, sınav, mülakat, gazeteye, web sayfasına ilan vd. parasal harcamalarla birlikte, işe alma sürecinin alternatif maliyeti olarak üretim zamanından çalınan zamanın parasal olmayan maliyeti de hesaplanabilir. Kariyer ilerlemesinde, şirket kültürü çerçevesinde, işyerinde aldığı eğitim, performans kriterleri vd. göstergelere göre çalışanın verimliliğini, üretime katkısını değerlendirilir. Zira işveren için çalışanın potansiyel verimlilik düzeyine
ilişkin her zaman bir risk söz konusudur ve işveren bu maliyeti minimize etmek ister. İşte “eleme” yaklaşımı, işverenin söz konusu maliyetleri azaltmak
için, çalışanın beşeri sermaye donanımını bir tür eleme aracı olarak kullandığını vurgular. Arrow, eğitimle büyüme arasında doğrudan bir ilişki olmadığını, eğitimin işverenler tarafından doğru işe doğru insanı yerleştirme de bir filtre görevi üstlendiğini belirtir.