ÇALIŞMA EKONOMİSİ I - Deneme Sınavı - 9

Firmalar istihdam kararını verirken, çoğumuzun gündelik hayatta -belki de
farkında olmadan- uyguladığımız marjinal karar alma kuralını uygularlar. Bu kural herhangi bir eylemi yapmakla elde edilecek getiri ve maliyetin
karşılaştırılması esasına dayanır. Buna göre kâr, maliyeti aştığı sürece o eylemi yapmak tercih edilecektir. Marjinal karar alma kuralını istihdam kararına uyarlarsak işe alınan son işçinin maliyetinden çok gelir sağladığı durumda firma o işçiyi çalıştırarak kârlarını arttırıyor olacaktır. İstihdam edilen en son işçinin
getirisi maliyetine eşitse firma, bu durumda kârını maksimize etmiş olacağından, istihdamı durduracaktır.

Emeğin Marjinal Ürünü : Sermaye sabitken emek girdisinin bir birim  arttırılması sonucunda toplam üründe meydana gelen değişikliktir.

Kısa Dönem Emek Talep Eğrisi: Sermaye ve diğer bütün faktörler sabitken
ücret oranı ile firmanın emek talep miktarı arasındaki ilişkiyi gösteren eğridir.

Eş-maliyet Doğrusu: Sermayenin maliyeti ve ücret oranı veri iken bir firmanın belirli bir miktardaki parasıyla (üretim bütçesi) satın alabileceği bütün farklı sermaye ve emek kombinasyonlarını gösterir.

Eş-ürün Eğrisi: Bir firmanın belirli bir miktarda üretimi sağlayabilmesi için kullanabileceği çeşitli emek ve sermaye kombinasyonlarını gösteren eğridir.

Eş-maliyet doğrularının bazı özellikleri vardır. Eş-maliyet doğrularının başlıca özelliği, “negatif eğimli olmaları” dır. Bu doğru, veri faktör fiyatlarında firmanın belirli bir miktar para ile satın alabileceği farklı sermaye/emek kombinasyonlarını gösterdiğine göre, herhangi bir faktör için daha fazla para kullanılmasının sonucu diğer faktör için daha az bütçenin kalmasıdır. Bir faktörün miktarı artarken diğerinin azalması doğruyu negatif eğimli yapar. Eş-maliyet doğrularının ikinci özelliği, “eğiminin sabit ve faktör fiyatlarının birbirine oranına (w/r) eşit olması”dır. Eğimin sabit olması firmanın piyasada geçerli faktör fiyatlarından istediği kadar sermaye ve emek alabileceğini göstermektedir. Üçüncü özellik, “üretim bütçesindeki değişikliklerin eş-maliyet doğruları ile gösterilebilmesi” dir. Veri faktör fiyatlarında firmanın emek ve sermaye üzerine daha fazla harcamada bulunması eş-maliyet doğrusunu öncekine paralel biçimde (AB’den CD ve EF’ye) sağa kaydırır. Buna göre orijinden daha uzaktaki eş maliyet doğrusu daha yüksek harcama düzeyini gösterecektir. Son olarak, “faktör fiyatlarındaki değişikliklerin eş-maliyet doğruları ile gösterilebilmesi” doğruların bir başka özelliğidir. Faktör fiyatları doğruların
eğimi olduğuna göre, bunlarda meydana gelen değişmeler eş-maliyet doğrularının eğimini değiştirecektir.

Ölçek Etkisi: Ücret artışı veya azalışı sonucunda firmanın optimal üretim düzeyinin değişmesine bağlı olarak emek talebinde meydana gelen değişmedir.

İkâme Etkisi: Ücret oranındaki bir değişmeye bağlı olarak sermayenin emek yerine kullanılması nedeniyle emek talebinde meydana gelen değişmedir.

EMEK TALEBİNİ ETKİLEYEN
ÜCRET DIŞI UNSURLAR:

Ürün Talebindeki Değişmeler

Verimlilik Değişmesi

İşveren Sayısı

Diğer Üretim Faktörlerinin Fiyatları

Talep teorisinin varsayımları aşağıdaki gibidir:

Dolayısıyla soruda verilen III. madde yanlıştır. Bu nedenle doğru cevap C seçeneğidir.

Azalan Verimler Kanunu; üretim faktörlerinden birisi sabit tutulurken diğer faktörün miktarı arttırıldığında toplam üründeki artışın bir noktadan sonra azalacağını ifade eden iktisat kanunudur.

Bu nedenle doğru cevap D seçeneğidir.

Kârını maksimize etmek isteyen işveren, işe  alacağı son işçinin firmaya sağladığı parasal getiri maliyetinden büyük olduğu müddetçe istihdamı arttıracak, son işçinin firmaya sağladığı parasal getiri maliyetine eşit olduğunda olduğunda ise istihdamda durma noktasına ulaşılacaktır. İstihdamın daha da artırılması durumunda azalan verimler kanunu nedeniyle son işçinin firmaya sağladığı parasal getiri maliyetinden az olacak, son işçinin firmaya sağladığı getiriden çok maliyet yükleyeceğinden istihdam gerçekleşmeyecektir.

Bu nedenle doğru cevap E seçeneğidir.

Sermaye ve diğer bütün faktörler sabitken ücret oranı ile firmanın emek talep miktarı arasındaki ilişkiyi gösteren eğri, kısa dönem emek talep eğrisidir.

Bu nedenle doğru cevap A seçeneğidir.

Eş-ürün eğrileri, negatif eğimlidir. Faktörlerden birinin istihdamı azaltıldığında aynı üretim düzeyini koruyabilmek için diğer üretim faktörünün kullanımın artması gerekir. Eğrinin üst kısımlarında sermaye fazla kullanıldığı için sermaye faktörünün marjinal verimi düşüktür. Eş-ürün eğrilerinin kesişmeme özelliği vardır. Ancak, eş-ürün eğrileri, orijinden bakıldığında dışbükeydirler. Ayrıca orijinden uzaklaştıkça daha yüksek üretim düzeyini gösterirler.

Dolayısıyla, soruda II. ve IV. maddelerde verilen bilgiler yanlıştır. Bu nedenle doğru cevap I., III. ve V. maddeleri içeren E seçeneğidir.

Yalnızca emeğin marjinal ürün geliri eğrisinin negatif eğimli kısmı kısa dönem emek talep eğrisini göstermektedir. Eğrinin pozitif eğimli kısmının dikkate alınmamasının sebebi o bölgede artan verimlilikler söz konusu olduğu için istihdamı arttırmanın firma açısından daha kârlı olmasıdır.

Bu nedenle doğru cevap B seçeneğidir.

Eş-maliyet doğrusu sermayenin maliyeti ve ücret oranı veri iken bir firmanın belirli bir miktardaki parasıyla (üretim bütçesi) satın alabileceği bütün farklı sermaye ve emek kombinasyonlarını gösterir.

Bu nedenle doğru cevap A seçeneğidir.

Üretim ölçeğinin küçülmesi nedeniyle istihdamda daralma meydana gelir. Ücret artışı veya azalışı sonucunda firmanın optimal üretim düzeyinin değişmesine bağlı olarak emek talebinde meydana gelen değişmeye ölçek etkisi adı verilir.

Bu nedenle doğru cevap C seçeneğidir.

İki talep eğrisi arasındaki temel fark, kısa dönem emek talep eğrisinin ücret değişimine daha az duyarlı (daha az esnek-inelastik), uzun dönem emek talep eğrisinin ise daha duyarlı (daha esnek-elastik) olmasıdır. Bir başka deyişle ücret yükselmelerine işverenlerin uzun dönemde gösterdiği tepki daha şiddetlidir.

Bu nedenle doğru cevap D seçeneğidir.

Faktör fiyatları doğruların eğimi olduğuna göre, bunlarda meydana gelen değişmeler eş-maliyet doğrularının eğimini değiştirecektir. Diğer unsurlarda bir değişme yokken sermayenin fiyatının ucuzlaması firmanın bütün parası ile daha fazla sermaye alabilmesini sağlayacaktır. Emeğin fiyatı ve üretim bütçesi değişmediğinden firmanın bütün parasıyla satın alabileceği emek miktarı da değişmeyecektir. Bu bakımdan faktör fiyatındaki değişme, doğrunun eğimini değiştirerek dikleşmesine sebep olacaktır.

Bu nedenle doğru cevap B seçeneğidir.

Üretim Fonksiyonu

Veri faktör miktarlarında ve teknoloji düzeyinde üretilebilecek çıktı miktarını gösteren matematiksel bir eşitliktir.