ÇALIŞMA EKONOMİSİ I - Deneme Sınavı - 19

Emek piyasasında işçinin pazarlık gücü nispi olarak azdır. Genellikle bu piyasalarda güç “alıcılar” lehinedir. Çünkü iş arayanların sayısı açık işlerden fazladır. İşveren bekleyebilir ya da birçok işçi arasından seçim yapabilir, ancak işçi sınırlı kaynaklara sahip olduğu için istihdam koşullarının belirlenmesinde işveren kadar etkili olamaz. İşçinin “pazarlık gücü” bir işi kabul etme ya da geri çevirebilme kabiliyetine bağlıdır. Bu ise alternatif boş işlerin sayısının bir fonksiyonudur. Örneğin, işsizlik oranının yüksek olduğu dönemlerde işçinin
sahip olduğu pazarlık gücü zayıflayacaktır.

İşgücü bir ülkedeki emek arzını insan sayısı yönünden ifade eden bir kavramdır. Başka bir tanımlama ile bir ülkedeki nüfusun üretici durumda bulunan yani ekonomik faaliyete katılan kısmıdır.

Türkiye İstatistik Kurumu, işgücüne dahil olmayanları şu gruplara ayırmıştır:
• İş aramayıp çalışmaya hazır olanlar: Çeşitli nedenlerle bir iş aramayan, ancak 2 hafta içinde işbaşı yapmaya hazır olduğunu belirten kişilerdir.
• İş bulma ümidi olmayanlar: Daha önce iş aradığı hâlde bulamayan veya kendi vasıflarına uygun bir iş bulabileceğine inanmadığı için iş aramayan ancak işbaşı yapmaya hazır olduğunu belirten kişilerdir.
• Diğer: Mevsimlik çalışma, ev kadını olma, öğrencilik, irad sahibi olma, emeklilik ve çalışamaz hâlde olma gibi nedenlerle iş aramayıp ancak işbaşı yapmaya hazır olduğunu belirten kişilerdir.
• Mevsimlik çalışanlar: Mevsimlik çalışması nedeniyle iş aramayan ve işbaşı yapmaya da hazır olmayan kişilerdir.
• Ev işleriyle meşgul: Kendi evinde ev işleriyle meşgul olması nedeniyle iş aramayan ve işbaşı yapmaya da hazır olmayan kişilerdir.
• Öğrenci: Bir öğrenim kurumuna devam etmesi nedeniyle iş aramayan ve iş başı yapmaya da hazır olmayan kişilerdir.
• Emekli: Bir sosyal güvenlik kuruluşundan emekli olduğu için iş aramayan ve işbaşı yapmaya da hazır olmayan kişilerdir.
• Çalışamaz hâlde: Bedensel özür, hastalık veya yaşlılık nedeniyle iş aramayan ve işbaşı yapmaya da hazır olmayan kişilerdir.
• Diğer: Ailevi ve kişisel nedenler ve bunun dışındaki diğer nedenler ile iş aramayan ve işbaşı yapmaya da hazır olmayan kişilerdir.

İşgücüne katılma oranı, istihdam edilenlerle işsizlerin toplamının oluşturduğu işgücünün aktif nüfusa oranıdır. Bu oran, aktif nüfus içerisinde işgücünün nispi ağırlığını gösterir.

Yetersiz istihdam kavramı görülemeyen eksik istihdamdan daha geniş bir alanı içine alır. Tanımı görülemeyen eksik istihdama göre hem daha objektif ve hem de daha pratiktir. Yetersiz istihdam şu üç durumda söz konusu olmaktadır;
• Niteliğe dayalı yetersiz istihdam durumu (skill-related inadequate employment): İşçinin sahip olduğu niteliğin, işin gerektirdiğinden çok daha fazla olmasıdır. Yani, işçinin kapasitesini tam olarak kullanamaması
durumudur.
• Gelire dayalı yetersiz istihdam durumu (income-related inadequate employment): Normal çalışma süresinin altında çalışmamakla birlikte elde edilen gelirin çok düşük olması durumudur. Bu duruma daha çok gelişmekte olan ülkelerde kendi hesabına ve informel ekonomik faaliyetlerde çalışanlar arasında yoğun olarak rastlanmaktadır (Bolle, 1999: 74).
• Aşırı çalışmaya dayalı yetersizistihdam (inadequate employment related to excessive hours): Aşırı istihdam olarak da isimlendirilebilecek bu durumda kişilerin gelirlerinin azalmasına rağmen referans dönemindekinden daha az sürelerle çalışmak istemeleri söz konusu olmaktadır (ILO, 1998, s. 52).

İnsanın bizzat üretime katılma fonksiyonu olarak ifade edilen emeğin üretimde kullanılır hâle gelmesi, yani istihdam edilmesi için emekle ilgili birbirini tamamlayıcı iki fonksyonun bir araya gelmesi gerekir. Bunlar emek arzı ve emek talebidir.

Çocukların işgücüne katılımı yasal bir durum değildir. Dolayısıyla çalışma ekonomisinin cevabını aradığı sorulardan biri olamaz.

Emek piyasası kavramı bir soyutlamadır; emeğin arz edenlerle emek talep edenlerin bir araya geldikleri ortamı tanımlamak üzere kullanılan analitik bir kurgudur. Emek piyasalarının başlıca fonksiyonu ücretlerdeki düzenlemeler yoluyla emek arz ve talebinin dengelenmesi ve eşitlenmesidir. Modern bir ekonomide mevcut birçok piyasa arasında emek piyasası en önemli olandır. Emek piyasaları, özellikle özgür bir toplumda gerekli iş ve işgücünü bulma kolaylığını sağlayan yerler olmaktadır. İşçinin kişiliğinin ayrılmaz bir parçası olan emek, satılamaz ya da satın alınamaz.

Tek bir emek piyasası yoktur, farklı birçok iş için binlerce piyasa vardır.

15-64 yaşları arasındaki kişiler çalışma çağındaki nüfusu oluşturmaktadır.

Kurumsallaşmamış nüfus, Türkiye İstatistik Kurumuna göre; okul,yurt, otel, çocuk yuvası, huzurevi, özel nitelikli hastane, hapishane, kışla ve orduevi gibi yerlerde ikamet edenler ve yabancı uyruklular dışındaki nüfustur.”

Aktif nüfus; işgücü ve işgücünde olmayanlar olarak ikiye ayrılmakta, işgücü de istihdam edilenler ve işsizlerin toplamından oluşmaktadır.

Türk İstatistik Kurumu'na göre, referans dönemi içinde istihdam halinde olmayan kişilerden iş aramak için son üç ay içinde iş arama kanallarından en az birini kullanmış ve 2 hafta içinde işbaşı yapabilecek durumda olan tüm kişiler işsiz nüfusa dahildirler.

Bağımlılık oranı= Çalışma çağı dışındaki nüfus / çalışma çağındaki nüfus X 100

Emek verimliliği, belirli bir dönemde bir firmanın, iş kolunun veya ülkenin ürettiği toplam reel üretim miktarının, bu üretimin elde edilmesi için kullanılan toplam emek-saat miktarına bölünmesiyle elde edilmektedir.

Emek arzı ve talebinin karşılaştığı ve emeğin fiyatı olan ücretin belirlendiği piyasaya ise emek piyasası adı verilir. Bu nedenle doğru cevap B seçeneğidir.

Emek piyasasında bireyler, motivasyonları, belirli işlere yatkınlıkları, yetenekleri ve risk alma istekleri bakımından birbirlerinden farklıdırlar. Bu bakımdan emek piyasasına arz edilen emek homojenlik göstermez, aksine büyük ölçüde heterojenlik gösterir. Bu sebeple doğru cevap D seçeneğidir.

Emek piyasalarında kullanılan işgücü miktarı üretim fonksiyonuna bağlıdır. Bu nedenle doğru cevap A seçeneğidir.

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) emek piyasasındaki kategorilerde uluslar arası düzeyde genel kabul görmüş standart tanımlar oluşturmaktadır. Bu nedenle doğru cevap C seçeneğidir.

Aktif ya da faal nüfus, çalışma çağında yani 15  ve daha yukarı yaş grubunda olup kurumsallaşmamış nüfustan oluşmaktadır. Buna, aynı zamanda, kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus adı da verilmektedir. Dolayısıyla doğru yanıt B seçeneğidir.