ÇALIŞMA EKONOMİSİ I - Deneme Sınavı - 16

'Emek piyasalarında sendikaların davranışlarını belirleyen sosyal, siyasal ve ideolojik bazı etkenler mal piyasasında yer alan firmaların davranışlarını etkileyen faktörlerden farklıdır' cümlesinde emek piyasalarında grup ilişkilerini etkileyen bir çok faktörün olması özelliğine vurgu yapılmaktadır.

Neoklasik Emek Piyasası Akımına göre  Demografi, İş arayanlar, ve Bireysel tercihler İşgücü arzı ile ilgilidir

Seçeneklerden sadece İşgücünün marjinal verimliliği Neoklasik Emek Piyasası Akımının İşgücü Talebi kısmında yer alırken diğerleri İşgücü Arzı tarafında yer almaktadır.

Çalışma ekonomisi disiplini iktisadın bir alt dalı olarak emek piyasalarının işleyişine odaklanmıştır. Emek arzı ve emek talebi, ücretler, insan sermayesi (farklı kaynaklarda beşeri sermaye olarak da kullanılmaktadır), iş sağlığı ve güvenliği düzenlemelerinin istihdam ve gelire etkisi, sendikaların ekonomik etkileri gibi konuları kapsamaktadır. Diğer bir ifadeyle modern toplumların karşı karşıya olduğu sosyal ve ekonomik sorunların anlaşılması ve bu sorunlara çözüm bulunmasında önemli katkı sağlayan bir alandır. Soru kökünde temel olarak ücretler, insan sermayesinin bireysel getiriler üzerindeki etkileri ve refah ilişkisi verildiğinden öncelikli olarak çalışma ekonomisi alanı içinde değerlendirilmektedir.

Çalışma ekonomisi alanında yaygın olarak kullanılan ve kitap kapsamında 3. saydafa verilmiş olan Çalışma Ekonomisinin Çerçevesine göre verimlilik emeğin makroekonomik yönünde yer almaktadır. Soru seçeneklerinde yer alan emek piyasaları, etkin ücret ödemeleri, emek arzı ile mobilite ve göç kavramları emeğin mikroekonomik yönü kapsamındadır.

Çalışma ekonomisi alanında yaygın olarak kullanılan ve kitap kapsamında 3. saydafa verilmiş olan Çalışma Ekonomisinin Çerçevesine göre ayrımcılık, emeğin mikroekonomik yönünde yer almaktadır. Soru seçeneklerinde yer alan işsizlik, kişisel kazançların dağılımı ve verimlilik emeğin makroekonomik yönü kapsamındadır.

Emek piyasaları emek arz ve talebinin karşılaştığı ortamlardır ve bu piyasalarda "alıcılar" ile işverenler anlatılmak istenmektedir. Alıcılar emeği talep eder ve işçilerde emek güçlerini sunarlar. Tekrar belirtmek gerekirse işçiler emek arz ederken , işverenler emek talep etmekte bir anlamda emekgücünün alıcısı olmaktadır. Emek piyasalarında güç dengesinin "alıcılar" lehine olması durumu ile anlatılmak istenen çok sayıda işçinin ve az sayıda işverenin bulunduğu bir ortamda daha fazla bekleyebilecek ve seçenekler arasında seçim yapabilecek taraf işverenlerdir. Ancak sendikaların varlığı ve işçileri işverenler karşısında daha güçlü hale getirebilmesi durumunda güç dengesi değişebilecektir. Soru kökünde güçün alıcılar lehine olması durumunu açıklayabilecek ifade sorulduğundan e seçeneğinde yer alan "işsizliğin yaygın olması" durumu doğru seçenektir. Diğer seçenekler kendi başına doğru ya da mevcut farklı durumları ifade etse de sorunun cevabı kapsamında geçerli değildir. İşsizlik yaygınsa güç alıcılar lehinedir.

Sorunun çözümü "Aktif Nüfusun Dağılımı" durumunun bilinmesine dayalıdır.

Şemaya göre  100 kişi "Aktif Nüfus" kategorisinde ve 25 kişi "İstihdamda Olmayanlar" kategorisinde ise 75 kişi "İşgücü" olarak bulunur. İşgücü de "İstihdam Edilenler" ve "İşsiz" toplamıdır. 10 kişi de "işsiz" kategorisinde yer almakta olduğundan "İstihdam Edilenler" 65 kişidir.

Aktif Nüfustan işgücü (istihdam edilenler+işsizler) çıkarıldığında işgücünde olmayanlara ulaşılır.

İşgücü istihdam edilenler ile işsizlerin toplamından oluşur.

Bir kişi istihdam edildiği halde işin gerektirdiğinden daha fazla formel eğitime sahipse 'eksik istihdam edilmiş' sayılır.

Türkiye İstatistik Kurumuna göre "Kurumsallaşmış Nüfus",  “okul, yurt, otel, çocuk yuvası, huzurevi, özel nitelikli hastane, hapishane, kışla ve orduevi gibi yerlerde ikamet edenlerle, yabancı uyruklulardan oluşan nüfustur.”

Bu bağlamda "a" seçeneği doğrudur. Yukarıdaki tanımda sayılan yerlerde kalan nüfus için "emek piyasalarında yer alma kararları" bir kurumun iznine ya da düzenlemesine bağlı olduğundan, diğer bir ifadeyle bu nüfus gruplarında yer alan bireyler kaç saat çalışıp kaç saat boş zaman kullanacaklarına ilişkin kararları sadece piyasa ücret oranları ve kişisel değerlendirmeleri ile yapamadıklarından kurumsal nüfus içinde yer almaktadırlar.

Türkiye İstatistik Kurumu tanımına göre , işgücüne dahil olmayanları şu gruplara ayırmıştır:

• İş aramayıp çalışmaya hazır olanlar

• İş bulma ümidi olmayanlar

• Mevsimlik çalışanlar

• Ev işleriyle meşgul

• Emekli

• Çalışamaz hâlde

• Diğer: Ailevi ve kişisel nedenler ve bunun dışındaki diğer nedenler ile iş aramayan ve işbaşı yapmaya da hazır olmayan kişilerdir.

Soru kökünde yer alan Hatice Hanım kendi evinde ve ev işleriyle meşgul olarak tanımlandığından doğru yanıt "d" şıkkıdır.

İstihdam Oranı %50'dir, doğru yanıt "b" şıkkıdır. İstihdam oranı formülü yardımıyla 35/70*100 ile hesaplama yapılabilir.

Türkiye İstatistik Kurumunun tanımına göre; “istihdam edilenler, işbaşında olanlar ve işbaşında olmayanlar olarak ikiye ayrılırlar. İşbaşında olanlar; yevmiyeli, ücretli, maaşlı, kendi hesabına, işveren ya da ücretsiz aile işçisi olarak referans dönemi içinde en az bir saat ekonomik faaliyette bulunan kişilerdir. İşbaşında olmayanlar ise işi olanlardan, çeşitli nedenlerle referans döneminde işlerinin başında bulunmayan ancak işleri ile ilişkileri devam eden kişilerdir.

Kitap kapsamında verilen Türkiye İstatistik Kurumu tanımı açık ve net olarak bir ayrım ve tanımlama yapmıştır. Doğru yanıt "e" şıkkıdır.

Soruda verilen durum "Zamana Dayalı Eksik İstihdam" durumudur, doğru yanıt"c" şıkkıdır. Bu durumda kişinin normal olarak kabul edilen süreden az çalışması bir tercih değildir, ilave çalışmaya istekli ve müsait olmaksızın normal olarak kabul edilen süreden az çalışılması eksik istihdam kapsamında değerlendirilemez.

A seçeneğinde verilen 'iş arayan iş gücüne, vasıflarına uygun iş bulabilme, işverenlere ise üretim sürecinde kullanacakları, ihtiyaç duydukları vasıfta işgücünü seçebilme olanağı tanıması' olarak ifade edilen seçenek emek piyasalarının ekonomide gerçekleştirdiği temel fonksiyon olan emek arz ve talebinin karşılaşması durumunu açıklamaktadır. Bu nedenle doğru seçenek A seçeneğidir. Diğer seçeneklerde verilen açıklamalar emek piyasasının direkt olarak etki alanını kapsayan faaliyet ve politikalar değildir.

Emek talebini açıklamak üzere bir fonksiyonu Y=f(x1,x2) şeklinde bir fonksiyon yazıldığında; x1=Ücret ve X2= Emeğin marjinal verimliliği olarak ifade edilmelidir. Çünkü bu iki kavram emek talebini doğrudan etkiler, diğer seçeneklerde verilen kavramlarla emek talebi arasında doğrudan bir neden sonuç ilişkisi yoktur.

Çalışma ekonomisine ait çeşitli kavramlar ve bu kavramların içerikleri kadar, bu kavramlar tarafından temsil edilen emek piyasasına ait kategorilerin ölçülmesi de oldukça sorunlu bir alandır. Her şeyden önce emek piyasasındaki kategorilerin uluslar arası düzeyde kabul edilmiş bir standarda oturtulması konusunda 
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) bu anlamda genel kabul görmüş standart tanımlar oluşturmaktadır.

Aktif nüfus, “belirli bir referans dönemi boyunca, Birleşmiş Milletler Milli Gelir, Muhasebe ve Denge Sistemleri tarafından tanımlanmış iktisadi mal ve
hizmetlerin üretimi için gerekli olan işgücü arzını besleyen kadın ve erkekler” şeklinde tanımlanmaktadır. Bu tanım, işi olmayıp iş arayanları ve istihdam
edilenleri de kapsadığı kadar işgücüne dahil olmayanları da içine almaktadır. Bu durumda I,II,III ve IV nolu kavramlar aktif işgücü tanımı içinde yer alır.