ÇALIŞMA EKONOMİSİ I - Deneme Sınavı - 11

I₂ farksızlık eğrisinin bütçe kısıtına teğet olduğu nokta (X noktası) hem bütçe kısıtının hem de bireyin ulaşabileceği en yukarıdaki farksızlık eğrisi üzerinde olması nedeniyle fayda maksimizasyonunun sağlandığı denge noktasıdır.

Faydasını maksimize etmek (azamileştirmek) isteyen birey (a) mümkün olabilen en uzaktaki farksızlık eğrisinin üzerinde bulunmak isteyecek, ancak (b) bütçe kısıtının ötesine geçemeyecektir. Buna göre şekildeki I₃ eğrisi üzerindeki M noktası mevcut düzeyi ile bireyin ulaşamayacağı bir fayda seviyesini gösterdiğinden ilk adımda elenecek seçenektir.

K ve L noktaları bütçe kısıtı üzerinde bulunmakla birlikte faydayı maksimize etmemektedir.

İktisatın temel konularından olan Nedret (kıtlık) Kanunu’na göre miktarı azalan şey değerlenecektir. Bu durum farksızlık eğrilerinin konveks (dış bükey) olmalarına neden olur.

Bütçe Kısıtı: Ücret oranı ve ücret dışı gelir veri iken bireyin elde edebileceği bütün gelir ve çalışma
süresi kombinasyonlarını gösteren eğridir

Bunlardan gelir etkisine göre, ücretin yükselmesi kişinin gelirinin yükselmesi anlamına gelir. Boş zaman gelir arttığında talebi artan normal bir mal olduğundan, bu durumda birey daha fazla boş zaman satın alarak çalıştığı süreyi azaltır.

Ücret dışı gelirdeki artışın çalışma kararı üzerindeki etkisi belki de en iyi şekilde piyango kazananlar üzerinde görülebilir. ABD’de piyangodan 50.000 doların üstünde para kazanan 1000 talihliyi kapsayan bir çalışmada kazananların (veya eşlerinin) yaklaşık % 25’inin bir yıl içinde emek piyasasını terk ettikleri tespit edilmiştir.

Şekilde bütçe kısıtı düz bir doğru şeklindedir ve dolayısıyla eğimi sabittir. Ekonomik açıdan doğrusal bütçe kısıtı ücret oranının sabit olduğu ve çalışılan süre ile birlikte değişmeyeceği anlamına gelir.

Bütçe kısıtının eğiminin ücret oranına eşit
olması ikinci özelliğidir.

Farksızlık eğrisinin bütçe kısıtına teğet olduğu nokta (X noktası) hem bütçe kısıtının hem de bireyin ulaşabileceği en yukarıdaki farksızlık eğrisi üzerinde olması nedeniyle fayda maksimizasyonunun sağlandığı denge noktasıdır.

"Piyasa Emek Arz Eğrisi" pozitif eğimli bir eğridir ve ASLA geriye kıvrılmaz. Bireysel Emek Arz Eğrilerinin yatay toplamı alınarak elde edilen bir eğridir. Piyasada herbir ücret düzeyinde çalışacak bir kişi bile olsa bulunacağından geriye kıvrımlı olmaz.

Gelir Etkisi: Ücret sabitken gelir değişimine bağlı olarak çalışma süresinin nasıl değişeceğini
gösteren etkidir.

İkâme Etkisi: Gelir sabitken ücret değişimine bağlı olarak çalışma süresinin nasıl değişeceğini
gösteren etkidir.

Herhangi bir mesleğin emek arzı sadece o mesleğin ücret oranlarına bağlı değildir, başka unsurlar da
işgücünün çalışma kararını etkiler. Bu unsurları beş başlık altında inceleyebiliriz:diğer ücret oranları, işçi sayısının artması, işçilerin ücret dışı yönleri, ücret dışı gelir ve bireylerin boş zamanı tercih etmeleridir.

Emek arzının temel belirleyicilerinden birisi de işçi sayısıdır. Bir emek piyasasında işçi sayısının artması iki unsura bağlıdır. Bunlardan birincisi doğum oranının ölüm oranından fazla olmasıdır. Zaman içinde tıp teknolojisinde; ulaştırma, su ve arıtma sistemlerinde sağlanan gelişmeler ölüm oranlarını azaltmış, nüfusun artmasını sağlamıştır. Ancak “çalışabilir nüfus”un 15-64 yaş arası olduğu düşünülürse, nüfusun bu şekilde artmasının kısa dönemde emek arzını etkilemeyeceği söylenebilir. Emek piyasalarında işçi sayısını bundan daha çabuk değiştiren ikinci unsur “emek göçü”dür. Bir ülkeye komşu ülkelerdeki siyasi ve ekonomik problemler nedeniyle çalışabilir yaşta çok sayıda kişinin göç ettiğini düşünelim. Bu durumda örneğin garfikteki A mesleğinin ücreti değişmese bile o mes
lekte çalışmak isteyenlerin sayısı artacak, emek arz eğrisi sağa (SL2’ye) doğru kayacaktır.

Herhangi bir mesleğin emek arzını etkileyen faktörler; ücret, bireylerin boş zamanı tercih etmeleri, işçi sayısının artması, işlerin ücret dışı yönleri, ücret dışı gelir, diğer ücret oranları olarak sıralanabilir.

Piyasa emek arz eğrisi; emek piyasasında çeşitli ücret düzeyleri ile çalışma süreleri arasındaki ilişkiyi gösteren eğridir.

Geriye kıvrımlı bireysel emek arz eğrisi; Düşük ücret düzeylerinde ikâme etkisi sebebiyle pozitif, yüksek ücret düzeylerinde ise gelir etkisi sebebiyle negatif eğimli arz eğrisidir.

Birey zamanın tümü boş zaman şeklinde değerlendirildiğinde A noktasında bulunulacak, bu noktada hiç çalışmayan bireyin doğal olarak geliri sıfır olacaktır.

Piyasanın genelinde ikâme etkisinin daha baskın olması, piyasa emek arz eğrisinin şekilde görüldüğü gibi pozitif eğimli olmasını sağlamaktadır.

Şekildeki I1 eğrisi, bireyin “A noktası dışında hangi diğer gelir ve boş zaman bileşimlerinde eskisi ile aynı düzeyde kalırım?” sorusuna vereceği cevaba dayanmaktadır. I1 üzerindeki C ve B noktaları farklı kombinasyonları göstermekle birlikte, A noktası ile aynı tatmin düzeyini gösterdiği için I eğrisi farksızlık eğrisi olarak adlandırılır.

İkâme etkisi; gelir sabitken ücret değişimine bağlı olarak çalışma süresinin nasıl değişeceğini gösteren etkidir.

W2 ücret düzeyine kadar ikâme etkisi baskın olduğu için ücret arttığında çalışma süresi de artacaktır.