ÇAĞDAŞ TÜRK YAZI DİLLERİ II - Deneme Sınavı - 5

"Bu detalaşnı bir kiş anlap turğan iken" cümlesindeki "detalaş" sözcüğünün Türkiye Türkçesindeki karşılığı "münakaşa"dır. Doğru yanıt: E'dir.

"Siz qaysi şeherdin?" cümlesinde geçen "qaysı" sözcüğünün Türkiye Türkçesindeki karşılığı "hangi"dir.

"Yasaş üçün açquç berer" cümlesinde geçen "açguç" sözcüğünün Türkiye Türkçesindeki karşılığı "anahtar"dır. Doğru yanıt: C'dir.

"Öteşke teyyar uluğ burçum" cümlesinin Türkiye Türkçesindeki doğru karşılığı "Ödemeye hazırım borcumu"dur. Doğru yanıt: A'dır.

“Б , Д, Ф, Щ” harfleri Latin alfabesinde B, D, F, Ş harflerine karşılık gelmektedir.

Yaru-hemdem boldi bizniñ himmetimiz sen üçün

Bir nefes hem oldu yar himmetimiz sen için

'polu' kelimesi 'pilav' anlamına gelmektedir.

derex: ağaç

ağine: dost, arkadaş

zadila: asla, hiçbir zaman

Aнa тилим, - дaнa тилим.

Ana dilim, hikmetli dilim.

detalaş: münakaşa

Yelpünüp ötken tañ şamalliri
Bir dem qéşimda toxtap ötüñler,
Yürek zarini, ah ve derdini
Merhemet eylep añlap ötüñler!

Esip geçen seher rüzgârları
Bir an karşımda durup geçiniz,
Yürek zârını, ah ve derdini
Merhamet kılıp bilip geçiniz!

toxtam: anlaşma

Tatar adı, ilk kez Orhun Yazıtlarında Otuz Tatar ve Tokuz Tatar şeklinde geçmektedir. Çin kaynakları bunları çeşitli devrelere ait olmak üzere “Ta-Ta” veya “Da-Da” şeklinde kaydetmişlerdir. Tarihçi Reşidüddin ise bu halkı ayrı bir kavim olarak kaydetmekte ve dillerinin Moğolca olduğunu yazmaktadır.Tatar adı, Dede Korkut hikâyelerinde de geçmektedir. Bu kaynakların dışında, Kâbusnâme’de Tatarların dokuz Türk kavminden biri olarak gösterildiği, Dîvânü Lügâti’t-Türk’te Türk kavimleri arasında sayıldığı, Târih-i Fahreddin Mübârekşah’taki Türk kavimlerine ait listede Tatar adının da bulunduğu görülmektedir. Doğru yanıt B'dir.

Doğru yanıt D'dir. Türk birliğini kurmak için çaba harcayan sanatçı, düşünür Mirsaid Sultan Galiyev’dir.

Tatar Türkçesi, Türk dilinin üç büyük kolundan (Karluk, Kıpçak, Oğuz) biri olan Kıpçak grubu içinde yer alır. Yönlere göre yapılan lehçe tasnifleri bakımından ise, Kuzey Türkçesi içerisinde değerlendirilmektedir. Kuzey Türkçesi olarak adlandırılan bu gruptaki lehçeler, Kıpçak kökenli lehçelerdir.  Doğru yanıt A'dır.

Doğru yanıt C'dir. Şu anda Tatar Türkçesi Tataristan’da resmî dil durumundadır. Bin yılı aşkın bir süre Arap alfabesini kullanan Tatar Türkleri, 1927 yılında Latin alfabesini kabul etmişler, ancak Türkiye’nin 1928’de Latin alfabesini kabul etmesinden sonra, 1939 yılında Kiril alfabesine geçmişlerdir. SSCB dağıldıktan sonra kurulan Rusya Federasyonu içinde özerk devlet statüsünü koruyan Tataristan Cumhuriyeti’nde Eylül 2001’de Latin alfabesi resmen kabul edilmiştir. Ancak, 15 Kasım 2002’de Rusya Parlementosunun alt kanadı Duma’da, federasyonu oluşturan cumhuriyetlerin Kiril alfabesi dışında başka bir alfabe kullanmaları yasaklanınca, Latin alfabesi uygulamaya geçirilememiştir. Tatar Türkleri bugün de Kiril alfabesini kullanmaktadırlar.

Doğru yanıt B'dir. bolıtka ( bulut-a , yönelme hâli ) , urmannar ( urman-nar, ormanlar ,  çokluk eki ) ,          üzåmçe   (kendimce ,  eşitlik hâli ) , törmeden ( hapishaneden , ayrılma hâli ) , kulıbız ( kolumuz , I. çokluk iyelik eki )

Doğru yanıt D'dir. adaşkan ikensñz  ( şaşırmışmışsınız – öğrenilen geçmiş zamanın ikinci çoğul kişisi ) , kürgen bolsagız ( görmüşseniz - öğrenilen geçmiş zamanın şartının ikinci çoğul kişisi )  gaşıyklar ( aşıklar - isimlerin –i yardımcı fiili alarak geniş ya da şimdiki zamanın üçüncü çoğul kişide çekimlenmesi ) , ukıy ikenner ( okuyormuşlar – şimdiki zamanın rivayetinin üçüncü çoğul kişisi ) , bireçek ikenmån ( verecekmişim – gelecek zamanın rivayetinin birinci tekil kişisi )