ÇAĞDAŞ TÜRK YAZI DİLLERİ II - Deneme Sınavı - 13

Yapım Ekleri
1. İsimden İsim Yapan Ekler
+Añ: İsim ve sıfat türetir. İşlek değildir: boşañ (beceriksiz), tozañ (toz, toz yağmuru), bezeñ (anlayışsız)

+duq: Alet isimleri yapar. İşlek değildir: orunduq (sandalye).

Tatar adı, ilk kez Orhun Yazıtlarında Otuz Tatar ve Tokuz Tatar şeklinde geçmektedir. 

Bu sebeple cevap A seçeneğidir.

Bugünkü Tatar Türklerinin ilk etnik oluşumunu Büyük Hun İmparatorluğu döneminde bu devletin bir parçası olan ve Don-Kuban sahasında yaşarken V. yüzyılın sonu ve VI. yüzyılın başında İdil boyuna göç eden Bulgar Türkleri teşkil eder. Bu sebeple cevap C seçeneğidir.

Tatar, Başkurt ve Çuvaş Türklerinin ortaklaşa katıldıkları Pugaçev isyanı 1774 yılında gerçekleşmiştir. Bu sebeple cevap B seçeneğidir.

Bağımsızlığı dört yıl boyunca hiçbir ülke tarafından tanınmayan Tataristan, 18 Şubat 1994’te Rusya ile bugünkü resmî statüsünü belirleyen bir anlaşma imzalamıştır. Bu anlaşma sonucunda Tataristan yarı bağımsız özerk bir Türk Cumhuriyeti konumuna gelmiştir. Bu sebeple cevap C seçeneğidir.

Tatar Türkçesi Kıpçak grubu içinde yer alır. Bu sebeple cevap B seçeneğidir.

Orta Ağız: Tatar Türkçesinin bugünkü edebi dilini oluşturan merkez ağzıdır. Bu ağzın temsilcileri Kazan Türkleridir. Bu sebeple cevap E seçeneğidir.

Tatar edebiyat tarihçileri, tatar edebiyatını iç gelişmesine, yaşadığı döneme, siyasi ve sosyal sebeplere bağlı olarak, kendi içinde dört ana devreye ayırmaktadırlar: 1. Eski ve Orta Asır Tatar Edebiyatı 2. 19. Asır Edebiyatı 3. 20. Asır Başı Edebiyatı 4. Sovyet Dönemi (1917’den sonra) Edebiyatı. Bu sebeple cevap B seçeneğidir.

Tataristan Cumhuriyetinin batısında Çuvaşistan, doğusunda Başkurdistan, kuzeybatısında Mari Cumhuriyeti, kuzeyinde Kirov bölgesi, kuzeydoğusunda Udmurt Cumhuriyeti, güneydoğusunda Orenburg bölgesi, güneyinde ise Samara ve Simbir bölgeleri yer alır. Bu sebeple cevap D seçeneğidir.

Zaman zarfları, fiilin anlamını zaman bakımından sınırlandıran, belirleyen zarflardır. "Yazın çeçekler ata." cümlesinin anlamı "İlkbaharda çiçekler açar" dır. Yazın(ilkbahar) kelimesi bir zaman belirtmektedir. Bu sebeple cevap A seçeneğidir.

Soru sıfatları, nesneleri soru yoluyla belirten sıfatlardır. "Siz kaysı komanda yaklı? Min Fenerbaxça yaklı." cümlesinin anlamı "Siz hangi takımı tutuyorsunuz? Ben Fenerbahçe’yi tutuyorum." dur. Kaysı (hangi) kelimesi bir soru sıfatıdır. Bu sebeple cevap C seçeneğidir.

Prof. Dr. Sultan
Mahmut Kaşgarlı, Radloff ve Dr. Rıza Nur’un görüşlerini benimseyerek, kelimenin “birleşen, birleşici, uyuşan” anlamlarına geldiğini söylemektedir.Bu sebeple cevap A seçeneğidir. (sf: 3 , 3. paragraf)

Ötüken Uygur Devleti, 840 yılında Kırgızların saldırısıyla son bulmuştur. Bu sebeple cevap C seçeneğidir.

Uygur Türkçesinin ağızların biri olan Lopnor ağzı, tarım nehrinin etrafında yaşayan ve Lopnor ahalisinin çoğunluğunu oluşturan “Kara Koşunlular” tarafından konuşulmaktadır. Bu sebeple cevap B seçeneğidir.

XIX. yüzyılda yaşayan ve Leyla vü Mecnûn, Vâmık u Azra, Rabia ve Saidin gibi on sekiz hikâyeden oluşan “Mühebbet Destanları” şairi Abdürrahim Nizari Uygur Edebiyatı’nın en ünlü şairidir. Bu sebeple cevap C seçeneğidir.

Uygur Türkleri istilacı Çinlilere karşı verdikleri bağımsızlık mücadelesini uzun uzun anlatan tarih eserleri yazmışlarlardır. Arzu Muhammed’in “Emir Ali”si, Umudî’nin “Ceng-name”si, Muhammed Alem’in “Tarih-i Kaşgar”ı, Molla Şakir’in “Zafername”si ve Musa Sayrami’nin “Tarih-i Hamidî”si bu eserlerden başlıcalarıdır. Bu sebeple cevap E seçeneğidir.

Doğu Türkistan, kuzeybatıdan Batı Türkistan, kuzeydoğudan Moğolistan Halk Cumhuriyeti, güneybatıdan Afganistan, güneyden Pakistan, Hindistan ve Tibet, doğudan da Çin  ile çevrilidir. Bu sebeple cevap C seçeneğidir.

Doğu Türkistan’ın en önemli şehirleri Urumçi, Altay, Aksu, Hoten, Kaşgar
ve Kumul’dur. Bu sebeple cevap A seçeneğidir.

Bu soruda son çekim edatlarından yönelme halinden sonra kullanılanlardan örnek vardır. "U qoyni taqqa qarap örlütüp ketti." cümlesinin anlamı "O koyunları dağa doğru çıkartıp gitti" dir. Bu sebeple cevap A seçeneğidir.