ÇAĞDAŞ TÜRK YAZI DİLLERİ I

Birini, bir şeyi göstermek için kullanılan, işaret sırasında başvurulan ünlemlerdir: axı
(işte), aha, bax (işte).
O saat yadıma düşdü ki, axı bizim “Mixaylo” ressamdır. (O saat aklıma geldi ki, işte bizim “Mihaylo” ressamdır.

Ebil Kürşadın sözünden berk gezeblendi. (Ebil, Kürşad’ın sözüne çok öfkelendi).

Berk (pek, çok)

-AndA: Sıfat-fiil eki olan -An ekinin üzerine bulunma hâli ekinin getirilmesiyle oluşmuştur. Zaman işleviyle kullanılır ve Türkiye Türkçesindeki “-dığında/-diğinde; -ınca/- ince” zarf-fiillerine karşılık gelir: alanda (aldığında, alınca), gelende, verende, çıxanda (çıktığında, çıkınca), işleyende (çalıştığında, çalışınca).

Vasıta Hâli
Azerbaycan Türkçesinde vasıta hâli eki “ile”nin ekleşmesiyle oluşmuş +(y)lA şeklidir:
uşaglarla (çocuklarla), arabayla, gücle (güçlükle), menimle (benimle), seninle.

Azerbaycan Türkçesinde 23 ünsüz vardır. Bu ünsüzler şunlardır: b, c, ç, d, f, g, ğ, h, x, j, k, g, l, m, n, p, r, s, ş, t, v, y, z.

Azerbaycan Türkçesinde 9 ünlü bulunmaktadır: “a, e, é, ı, i, o, ö, u, ü”. Türkiye Türkçesinden farklı olarak iki tane e ünlüsü vardır. Azerbaycan alfabesinde “F ә” ile gösterilen “e” Türkiye Türkçesindeki e’den daha geniş ve açık söylenir.

Daha önce SSCB’ye bağlı olan Azerbaycan 30 Ağustos 1991’de bağımsız bir cumhuriyet olarak kurulmuştur.

1920’li yıllardan itibaren sosyalist devir edebiyatı başlamıştır. Bu dönemin şair ve yazarları bir ortak Sovyet ekseninde komünizmi öven eserler vermişlerdir. Hüseyin Cavid, Samed Vurgun, Resul Rıza, Mikail Müşfik, Süleyman Rüstem, Memmed Rehim, Ehmet Cemil ve Osman Sarıvelli Azerbaycan Türk Şiirinde şiirin geçmişi ile bu günü arasındaki köprüyü temsil eder

Batı Grubu Ağızları: Gazah, Karabağ, Gence ve Ayrım ağzı bu grubu oluşturur

Doksan yıllık Rus hâkimiyetinden sonra 28 Mayıs 1918’de Mehmed Emin Resulzâde’nin önderliğinde Kuzey Azerbaycan’da demokratik bir cumhuriyet kurulmuştur.

Arap tarihçilerinin Arran ve Şirvan olarak adlandırdıkları Azerbaycan’ın ismi, Mehmed Emin Resulzâde’ye göre Makedonyalı İskender’in kurduğu Yunan-Bahter İmparatorluğu’na karşı bağımsızlığını ilan eden Satrap Atropet’in adından gelir.

Farsça “kış ayı” demek olan “âzer” kelimesine, bâd (rüzgâr) kelimesinin ve “nân” ekinin getirilmesiyle oluşmuş ve kelime “kış rüzgârının estiği yer” anlamına gelmektedir.

1020'li yıllardan sonra Selçuklular’ın Azerbaycan’a sahip olmasına kadar bu bölgede sırasıyla Urartular, Medler, Persler, Atropatene Krallığı, Romalılar, Ermeniler, Parthlar, Sâsâniler, Bizans, Emeviler, Abbasiler, Şirvanşahlar, Sacoğulları, Revvâdîler, Sellârîler, Şeddâdîler ve Ahmedîliler egemen olmuşlardır.

Oğuzcaya dayalı olarak XIII. asırdan günümüze kadar kullanılan Batı Türkçesi zamanla Osmanlı Türkçesi ve Azerbaycan Türkçesi olarak iki daireye ayrılır. Dolayısıyla Azerbaycan Türkçesi ‘Doğu Oğuzcası’, Osmanlı Türkçesi de ‘Batı Oğuzcası’dır.

Batı Grubu Ağızları: Gazah, Karabağ, Gence ve Ayrım ağzı bu grubu oluşturur

Ahmed Cevad’ın “Koşma” ve “Dalga” adlı şiir kitapları; Hüseyin Cavid’in de “Geçmiş Günler”, “Bahar Şebnemleri” adlı şiir kitapları; “Ana”, “Maral”, “Şeyh Senan”, “Şeyda”, “Uçurum”, “İblis” adlı tiyatroları ve “Peygamber”, “Topal Timur”, “Kinyaz”, “Telli Saz”, “Hayyam” adlı dramları oldukça önemlidir.

Daha önce SSCB’ye bağlı olan Azerbaycan 30 Ağustos 1991’de bağımsız bir cumhuriyet olarak kurulmuştur.

Azerbaycan Türkçesinde 9 ünlü bulunmaktadır: “a, e, é, ı, i, o, ö, u, ü”. Türkiye Türkçesinden farklı olarak iki tane e ünlüsü vardır.

Sonu m ve n ünsüzleri ile biten kelimelerden sonra ayrılma hâli +dAn diye yazılır ama
+nAn diye telaffuz edilir.

Verilen ifadenin Türkiye Türkçesindeki karşılığı 'gelmemişsin'dir. Bu kelime de fiil kökü - olumsuzluk eki - öğrenilen geçmiş zaman - II. tekil şahıs olarak tahlil edilir.