ÇAĞDAŞ TÜRK YAZI DİLLERİ I

Hititçe, Sanskritçe, Avestçe Hint-Avrupa, Göktürkçe ise Ural-Altay dillerindendir. Bunlardan Fenikece Sami dillerindendir.

Bu dillerden Keltçe, Hint-Avrupa dillerindendir. Diğerleri ise Kafkas dillerindendir.

Afrika’daki en büyük dil ailesi olan Bantu dilleri, Orta ve Güney Afrika’da konuşulan çok sayıda dilden oluşur.

Tarihî Türk lehçeleri şunlardır: 1. Orhun/Göktürk, 2. Peçenek, 3. Kuman/Kıpçak, 4. Eski Uygur, 5. Çağatay, 6. Bulgar, 7. Hazar. Dolayısıyla B doğru seçenektir.

Macarca, Ural Dilleri'nin Fin-Ugor Dilleri alt başlığının Mansiy (Vogul) ve Hantıy (Ostyaç) dilleriyle birlikte Ugor kolunu oluşturur. A doğru seçenektir.

Sümerce bugün yaşamamakla birlikte, bilinen en eski yazılı metinler Sümerce'ye aittir. Dolayısıyla E doğru seçenektir.

Doğan Aksan, En Eski Türkçenin İzlerinde adlı eserinde, vardığı sonuçları şöyle ifade etmektedir: Türklerde o dönemde yerleşik bir yazı sistemi ve bu sistemi kullanan, hitabet kurallarını bilen, hatta sanatlı anlatıma yönelen, eğitimli bir zümrenin bulunduğu anlaşılmaktadır. Yenisey yazıtlarında görülen sözcükler, Orhun yazıtlarındaki sözvarlığı, Türkçenin hemen o dönemde oluşmuş bir dil olmadığını, çeşitli gelişmeler ve anlam olaylarıyla çok daha eskiye, birkaç bin yıl öncesine uzanan gelişmiş bir dil niteliği taşıdığını göstermektedir. Kısıtlı metinler olmalarına karşın yazıtlar, Türkçenin soyutlama gücünü ortaya koymakta, kimi Avrupalı bilginlerin görüşlerinin tersine, çok eski ve gelişmiş bir dilin ürünlerini sergilemektedir. Gerek düz yazı içindeki ölçülü, uyaklı anlatım, gerek etkileyici söylemler oluşturan değişik yinelemeler ve karşıt kavramların kullanılışı, gerekse söz sanatlarından yararlanılmış olması, zengin ve soyut kavramlara da sahip bir yazı dili karşısında bulunduğumuzu göstermektedir ( Aksan 2000; 142). B doğru seçenektir.

Türk dili VII-VIII. yüzyıllardan başlayarak XIII. yüzyıla kadar uzanan dönemde tek yazı dili halinde yaşamıştır. A. Von Gabain’in Eski Türkçede tespit ettiği beş ağız ve daha sonra Kaşgarlı’nın Dîvânü Lügâti’t-Türk’te belirttiği farklılıklar, konuşma dilindeki farklılıklardır. B doğru seçenektir.

Eski Türkçeden sonraki devrede, Türkçe farklı yazı dillerine bölünmüştür. Türkistan’daki Türklerin parçalanarak büyük kütleler hâlinde Hazar denizinin kuzeyinden ve güneyinden, kuzeybatı ve güneybatıya doğru gitmeleri, yeni kültür merkezlerinin meydana gelmesi, İslamiyet’in kabulü ile birlikte birçok yeni kavramın toplum hayatında yer alması ve yeni bir yazının kullanılması gibi dış sebepler ile Türkçe'nin kendi iç yapısında meydana gelen doğal değişmeler ve gelişmeler farklı lehçelerin ve yazı dillerinin ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Böylece Türk dili, 12.-13. yüzyıldan itibaren Kuzeydoğu Türkçesi ve Batı Türkçesi şeklinde adlandırılan iki ana kola ayrılmıştır. D doğru seçenektir.

Ahmet Bican Ercilasun, Türk Dili Tarihi adlı eserinde Türk dilinin tarihî gelişimini, “ İlk Türkçe, Ana Türkçe, Eski Türkçe, Batı Türkçesi, Kuzey Doğu Türkçesi” şeklinde tasnif etmiştir. Ercilasun’a göre, Türk dilinden ilk ayrılan Çuvaşçadır. Çuvaşça ‘İlk Türkçe’ döneminde Türk dilinden ayrılmıştır.