ÇAĞDAŞ TÜRK ROMANI

Öyküleme ve betimleme tekniklerini kullanarak gerçek kişileri roman kurgusu içinde anlatan metinlere edebi biyografi ya da biyografik roman adı verilir.

Biyografik romanın en önemli sorunu, kurmaca bir dünya sunan romanı gerçekleri anlatmayı amaçlayan bir türün aracı kılmaktır. Bu durum, biyografik romanların diğer romanlara göre daha basit ve estetik yönden daha zayıf kalmasına yol açmaktadır.

Ciğredelen gelenekçi roman türünün örneklerinden bir tanesi iken, ilk dört şıkta yer alan eserler biyografik roman türünün ilk örnekleri arasında yer alan eserlerdir.

İlhan Selçuk’un 1984 yılında doğan, askerlik çağında Çanakkale ve Balkan Savaşların katılan, Birinci Dünya Savaşında İran ve Kafkas cephelerinde savaşan, 199 yılında yirmi beş yaşında bir yüzbaşı olarak İstanbul’a dönen bir askerin hayatını anlattığı romanının ismi Yüzbaşı Selahattin’in Romanı’dır. Seydi Ali Reis’in yazarı Abdullah Ziya Kozanoğlu, İsmet İnönü’nün yazarı Yusuf Ziya Ortaç, Baltacı ve Katerina’nın yazarı Vala Nureddin, Goethe: Bir Dehanın Romanı’nın yazarı ise Hasan Ali Yücel’dir.

Türkiye’de biyografik roman türünün en yetkin örneklerinden biri olarak sayılan ve İstanbul Teknik İnşaat Fakültesi’nden Prof. Dr. Mustafa İnan’ın yaşam öyküsünü anlatan romanın yazarı Oğuz Atay’dır.

Orhan Pamuk biyografik roman türünün günümüz Türk yazarları arasında yer almamaktadır.

Ayşe Kulin’in Cumhuriyet döneminin ilk kadın seramik sanatçısı Füreya Koral’ın (1910-1997) hayatını roman kurgusu içinde anlattığı, içeriğinde Osmanlı’nın son dönemi ve Cumhuriyetin ilk yıllarındaki olaylara tanıklık edilen, aynı zamanda Füreya’nın şahsında sanatçıların mücadele, heyecan ve sevgi dolu hayatlarıyla sıradan insanlardan farklı olduklarını sezdirdiği romanını adı Füreya’dır.

Naşide Gökbudak’ın Rus Çarı 2. Nikolay’ın küçük kızı sonradan adı Perine olarak değişen Anastasia’nın Rusya’da başlayıp Elazığ’da son bulan hayatını anlattığı romanının adı Perina’dır.

Uluç Reis ve Turgut Reis İsimli romanların yazarı, Halikarnas Balıkçısı olarak da bilinen yazar Cevat Şakir Kabaağaçlı’dır.

Necati Cumalı’nın büyük dayısı Zülfikar Bey’in Balkanlarda Osmanlı’nın dağılmaması için verdiği mücadeleyi roman türünün imkânları içinde okura sunduğu eseri Viran Dağlar’dır. Eserde Makedonya’nın Goriçka kasabasında yaşayan bir aileye mensup, eski bir Osmanlı uç beyinin torunu olan Zülfikar Bey, Fransız İhtilâli ile yayılan milliyetçilik akımıyla Balkanların Osmanlı’nın elinde çıkış sürecinde gönüllülerden oluşan bir örgüt kurarak mücadeleye başlar. Bu mücadele, Birinci Dünya Savaşı’nı Osmanlı’nın kaybetmesi sonucu dağılma sürecinin hızlandığı günlere kadar sürer. Viran Dağlar kitabı, biyografik roman türüne ait örneklerdendir.

Öyküleme ve betimleme tekniklerini kullanarak gerçek kişileri roman kurgusu içinde anlatan metinlere edebî biyografi ya da biyografik roman denir.Biyografik romanlarda gerçek kişilerin ruhsal ve fiziksel özellikleri, duyguları, düşünceleri, davranışları, alışkanlıkları, tavır alışları, tepkileri, hayata bakışları, dünya görüşleri, giyinişleri başta olmak üzere gibi pek çok değişik özellikleri ayrıntılı olarak verilir. Söz konusu ünlü kişilerin bir bakıma portresi çizilir.

Bilim, kültür, sanat, edebiyat, siyaset, ticaret, spor gibi alanlarda başarılı olmuş, yaptıkları ve eserleriyle yaşadıkları dönemde iz bırakmış, haklı bir ün kazanmış kişilerin hayatlarının roman tekniğine uygun olarak anlatıldığı eserlerdir.Biyografik romanlar, hem roman türünün kurmaca dünyasına ait nitelikler hem de belgesel özellikler taşır. Biyografinin nesnel bilgisi, romanın öznel kurgusuyla yoğrulur ve anlatmaya bağlı olay merkezli bir türün adı olur. Bir başka deyişle, biyografik romanda biyografi nesnel bilgiyi, roman ise kurmacayı temsil eder.Biyografi türünün nesnelliği, roman türünün öznelliği içinde erir ve biyografik roman ortaya çıkar.

Türk edebiyatında biyografi türünde asıl ilk örnek, Hasan Âli Yücel’in (1897-1963) yazdığı Goethe: Bir Dehanın Romanı (1932) başlığını taşır. Romanın ön sözünde Yücel, bu romanın bir hayranlık duygusundan doğduğunu açıklar. Goethe’ye ve onun düşüncelerine olan hayranlığı Yücel’e bu romanı yazdırmış olmalıdır. İlk biyografik romanın, konusunu kendi tarih, kültür ve sanat dünyamızdan almamış olması ilgi çekicidir.

Oğuz Atay (1934-1977) imzalı Bir Bilim Adamının Romanı-Mustafa İnan (1975), Türkiye’de bu roman türünün en iyi örneklerindendir. Atay, romanda İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi’nden hocası olan Prof. Dr. Mustafa İnan’ın yaşam öyküsünü roman tekniğinin imkânlarını kullanarak anlatır. Aynı zamanda Mustafa İnan’ın şahsında bir dönemin idealist kuşağının hayatını yansıtır.

Necati Cumalı’nın (1921-2001) Viran Dağlar (1995) kitabı, biyografik roman türüne ait örneklerdendir. Cumalı, romanda büyük dayısı Zülfikar Bey’in Balkanlarda Osmanlı’nın dağılmaması için verdiği mücadeleyi roman türünün imkânları içinde okura sunar. Makedonya’nın Goriçka kasabasında yaşayan bir aileye mensup, eski bir Osmanlı uç beyinin torunu olan Zülfikar Bey, Fransız İhtilâli ile yayılan milliyetçilik akımıyla Balkanların Osmanlı’nın elinde çıkış sürecinde gönüllülerden oluşan bir örgüt kurarak mücadeleye başlar. Bu mücadele, Birinci Dünya Savaşı’nı Osmanlı’nın kaybetmesi sonucu dağılma sürecinin hızlandığı günlere kadar sürer.

Zeynep Oral’ın “Tutkunun Romanı Leyla Gencer” (1999) eseri, 1954’te Napoli’de Santa Carla Tiyatrosu’nda ilk defa sahneye çıkan, dünya sahnelerinde “La Diva Turca” olarak anılan, 1988’de Devlet Sanatçısı ilan edilen, 2007’de İtalya’da “Caruso Ödülü”ne lâyık görülen ünlü opera sanatçısı Leyla Gencer’in (1928-2011) biyografisinden yola çıkılarak yazılmış bir romandır.

Hıfzı Topuz: Meyyâle, Taif’te Ölüm, Paris’te Son Osmanlılar, Gazi ve Fikriye, Abdülmecit, Hava Kurşun Gibi Ağır romanlarıyla Hıfzı Topuz (1923-) günümüz Türk edebiyatının en fazla biyografik roman yazan ismidir.

Ayşe Kulin: Günümüzün en çok okunan biyografik roman yazarlarından Ayşe Kulin (1941-), Adı Aylin, Füreya, Köprü, Veda ve Türkan adlı eserleriyle tanınır.

İskender Pala’nın (1957-) Şah&Sultan (2010) ve Od (2011) romanları biyografik roman çizgisinde değerlendirilebilir. Şah&Sultan’da Şah İsmail ile Yavuz Sultan Selim’in, Od’da ise Yunus Emre’nin biyografileri esas alınmıştır.

Sinan Yağmur (1965-), Aşkın Gözyaşları / Tebrizli Şems (2010), Aşkın Gözyaşları II (Hz. Mevlana) (2011) romanlarında Mevlâna ve Şems’in hayat hikâyesinden yola çıkar. Birinci kitap, Şems’in bıçaklanarak öldürülmesiyle sonuçlanan olaylar zincirini anlatır. Aşkın Gözyaşları II (Hz. Mevlana) (2011) adlı ikinci kitap ise 5 Aralık 1273’te Mevlâna’nın gördüğü bir rüya ile başlar. Mevlâna’nın Şems’ten sonraki hayatı okuyucunun gözleri önüne serilir.