ÇAĞDAŞ TÜRK ROMANI

Müfide Ferit Tek Rusya’da esaret altında yaşayan Türkler’in siyasal ve sosyal problemlerini ortaya koymuştur. Anadolu dışındaki Türkler’i kucaklamak arzusu söz konusudur. Bu arada kadının toplum içindeki sorumluluğuna da değinmektedir.

Aynı zamanda romanlarının sonunda mutlaka bir mesaj veren, daha çok tasavvuf düşüncesinde kurgu yapan ve milli edebiyat akımı içinde sayıla Türk kadın roman yazarı Samiha Ayverdi’dir.

Nazan Bekiroğlu, Samiha Ayverdi, Safiye Erol, Emine Işınsu, Sevinç Çokum, Fatma Karabıyık Barbarosoğlu milli edebiyat akımı içinde değerlendirilen yazarlardır.

Gazete çevresindeki etkinlikleri ile tanınan Suat derviş (1905-1972), yazıları ve romanlarıyla toplumcu edebiyatın öncülerinden olmuştur. Romanlarının büyük bölümü tefrika halinde kalmıştır. Suat Derviş önceleri popülist, sonraları ise toplumcu-gerçekçi tarzda eserler vermiştir.

Adalet Ağaoğlu 1950’li yıllarda itibaren Türk toplumundaki sosyal değişimleri kadını merkeze alarak anlatmıştır. Romanlarında klasik anlatım dilinin dışına çıkar. İç monolog gibi tekniklerle yazar. Bağımsız iç konuşma metodu Berna Moran’ın deyimidir.

Ayşe Kulin’in “Adı Aylin”, kökleri Giritli Mustafa Naili Paşa’ya adar uzanan bir ailenin kızı olan Aylin Devrimel’in prenseslikten ABD ordusundaki albaylık görevine uzanan fırtınalı hayatını konu alır. “Füreya” ise ilk kadın seramik sanatçısı Füreya’nın macera dolu hayatını anlatmaktadır. Türkan Saylan’ı konu aldığı “Türkan” adlı romanı 2009 yılında yazılmıştır.

Kadın yazarlar feminizmle alakalı olarak sendikal hak arayışıyla ilgili konulara girmemişlerdir.

Semiha Ayverdi 1950’li yılların yazarıdır.

Samiha Ayverdi, Safiye Erol, Emine Işınsu, Sevinç Çokum, Nazan Bekiroğlu ve Fatma Karabıyık I. gruba; Suat Derviş, Afet Ilgaz, Sevgi Soysal ve Füruzan Tekil de II. gruba ait yazarlar.

Önceleri popülist çizgide yazan Suat Derviş sonradan toplumcu-gerçekçi çizgiye yönelir.

Kadın yazar kimliğiyle kendini gösteren Leyla Erbil (1931-2013 ) tüm romanlarında tabuları yıkan bir düşünce ile okuyucunun karşısına çıkar. İlk romanı Tuhaf Bir Kadın’da (1971) kadının toplumdaki yerini sorgular. Karanlığın Günü’nde (1985), bir kadın dikkatiyle kuşağının yaşadığı acılı ve sıkıntılı dönemi romanlaştırır. Mektup Aşkları (1988), mektuplardan oluşan farklı bir roman denemesidir. Burada da cinsellikten uzakta, kirlenmemiş bir aşkın saf gerçekliğini dikkatlere sunar. Cüce’de (2001) ise yaşamış olduğu olayların acı ve ironik eleştirisini yapar.

Nazlı Eray ilk romanından sonuncusuna kadar gizemli ve hayal ile örülü bir dünyayı aksettirir. Romanlarında fantastik ögeleri kullanır. Aşkı Giyinen Adam romanında tarot kartları aracılığıyla fantastik gerçekçiliğin farklı bir yansımasını dikkatlere sunar. Falcı Dürnev Hanımın salonu her zaman gizemli, olağanüstü ve fantastik dünyaya ait kişilerle doludur. Yazar bu kişileri konuşturmak ve onların dünyalarını hikâye etmek suretiyle hayal yolculuğu oluşturur.

Doğru eşleştirme I- Buket Uzuner, II-Erendiz Atasü, III- Duygu Asena dır.

Yazarın, Veda - Esir Şehirde Bir Konak romanında dile getirmek istediği düşüncelerin bir kısmı; aynı mekânda yaşayan, akrabalık ilişkisiyle birbirine bağlı iki in- sanın, olaylara iki farklı noktadan bakışıyla verilir. Ahmet Reşat bey ile Kemal; İttihat ve Terakki, İstanbul Hükûmeti, Padişah gibi konularda farklı, birbirine zıt denilebilecek düşüncelere sahiptirler. Ancak bu farklılık, ikisinin de yaşadıklarından ve içinde bulundukları konumlarından kaynaklanmaktadır. Ahmet Reşat Bey, İstanbul Hükûmeti’nin Maliye Nazırıdır. Madde olarak onlara bağlıdır. Kemal ise Sarıkamış’a katılmış, orada bedeninin ve sağlığının bir kısmını bırakmış, yüreğiyle Anadolu hareketinin içerisindeki bir vatanseverdir.

Semiha Ayverdi’nin kaleme aldığı Aşk Budur isimli romanda (1938), karşılıksız bir aşkın sunduğu ruh hâlini dile getirir. İhanetin yalnızca duygu boyutunda yaşandığı eserde, bir bakıma gerçek aşkın Allah’ta gizli olduğu sezdirilmektedir. Yani maneviyatçı görüşe sahip bir bakış açısıdır.

Söz konusu romanlar Şükufe Nihal’e aittir.

Feminizm, kadınların erkeklere kıyasla daha güç şartlar altında yaşadıklarını, öğrenim görme, yükselme, toplum içinde saygın bir yer edinme gibi konularda haklarının yendiğini hissedip bunu dile getirme ve bu alanda mücadele etmeyi amaçlar.

İlk Türk kadın romancı olan Fatma Aliye Hanım (1864 -1936), önceleri Fransızca’dan tercümeler yapmış, sonraları ise Ahmed Midhat Efendi üslûbunu andıran romanlar yazmıştır.

Fatma Aliye 1892’de yayımlanan “Muhaderat” adlı ilk romanında kadın problemlerini ele almaktadır. Burada kadının toplum ve çalışma hayatının içerisinde yer alması işlenir.

Şükûfe Nihal; Renksiz Istırap (1928), Yakut Kayalar (1931), Çöl Güneşi (1933), Yalnız Dönüyorum (1938), Çölde Sabah Oluyor (1951), Vatanım İçin (1955) romanlarında kadınların dünyasını anlatır.