ÇAĞDAŞ TÜRK ROMANI

Türk toplumunun gündemini 1980’li yıllara kadar işgal eden bu çatışmalar ile onar yıl arayla gerçekleştirilen 12 Mart ve 12 Eylül askeri muhtıraları/darbeleri ve sonrasında yaşananlar, ister istemez her iki görüşü temsil eden yazarların romanlarına konu edildi. ilk kez Berna Moran’ın ortak bir ad altında topladığı romancılar arasında kendilerine “devrimci”, “solcu”, “68 kuşağı”, “ülkücü”, “sağcı” adını veren ve sayıları bir hayli kabarık olan yazarlardan Melih Cevdet Anday (Gizli Emir, İsa’nın Güncesi), Füruzan (47’liler), Vedat Türkali (Güven I-II), Sevgi Soysal (Şafak), Samim Kocagöz (Tartışma), Mehmet Eroğlu (Issızlığın Ortasında, Geç Kalmış Bir Ölü), Erdal Öz (Odalarda, Yaralısın, Deniz Gezmiş Anlatıyor, Gülü- nün Solduğu Akşam), Pınar Kür (Yarın Yarın), Ayla Kutlu (Tutsaklar, Ateş Üstünde Yürümek), Adalet Ağaoğlu (Bir Düğün Gecesi, Ruh Üşümesi), Emine Işınsu (Sancı, Cambaz), Tarık Buğra (Gençliğim Eyvah), Sevinç Çokum (Zor), Çetin Altan (Büyük Gözaltı, Bir Avuç Gökyüzü), Süheyla Acar (Yağmurun Yedi Yüzü), Tezer Özlü Kıral (Çocukluğun Soğuk Geceleri), Erhan Bener (Sisli Yaz), Gürsel Korat (Ay Şarkısı), Timur Ertekin (Şamanın Üç Soygunu), Tahir Abacı (ikinci Adım), Erendiz Atasü (Gençliğin O Yakıcı Mevsimi), Şöhret Baltaş (Koşarken Yavaşlar Gibi) gibi kimileri 12 Mart muhtırası ve sonrasının uygulamalarını işlerken; Samim Kocagöz (Mor Ötesi), Nazlı Eray (Arzu Sapağında inecek Var, Sis Kelebekleri..), Latife Tekin (Sevgili Arsız Ölüm), Vedat Türkali (Bir Gün Tek Başına, Mavi Karanlık, Yeşilçam Dedikleri Türkiye, Tek Kişilik Ölüm, Kayıp Romanlar), Hasan Öztoprak (Devamı Hayat), Hayri Erdoğdu (Oynatmak: Kalabalık Yalnızlıklar), Selami Gürel (Soluksuz), Reşit Karadağ (Direnmenin Bedeli), Cezmi Ancil (Binbaşının Düğünü), Ayşegül Devecioğlu (Kuş Diline Öykünen) gibi romancılar da 12 Eylül uygulamalarını romana sokarlar.

Dönem romanları için model oluşturabilecek ikinci örnek, Pınar Kür’ün Yarın Yarın romanı sayılabilir.

Daha çok 47’liler romanı ile ünlenen Füruzan Tekil (d.1935) uzun öykü hüviyetindeki Güz Mevsimidir (1972) ve Almanya’daki Türk işçileri ile ilgili anılarını romanlaştırdığı Berlin’in Nar Çiçeği (1988) dışında, yazıldığı yıllarda oldukça ilgi gören romanı 47’liler’de (1974) devletin resmî politikalarıyla uzlaşamayan aydınların çeşitli yerlere savrulmasını anlatırken, emperyalizme karşı geliştirilen sol ideolojik söylemler ön plana geçer.

Adını öykü ile duyuran Süheyla Acar, ilk roman› Yağmur’un Yedi Yüzü ile romancılık yeteneğini kanıtlar.

... yine 70’li yılların romancısı Oktay Verel’in sömüren-sömürülen kutupluluğunda toplumsal olaylara mizahi bir eleştiri getiren Aslan Gibi Eşekler’ini eklemeliyiz.

... Vedat Türkali'nin ... aralarında yaş uçurumu olan ve Türkiye’nin gerçeklerine farklı pencerelerden bakan doktor unvanlı kahramanının yaşadığı sıra dışı aşkları konu alan, yazarının da kurgusunda rol aldığı otobiyografik karakterli romanı Kayıp Romanlar'ını ...

12 Mart ve 12 Eylül askeri muhtıraları/darbeleri ve sonrasında yaşananlar, ister istemez her iki görüşü temsil eden yazarların romanlarına konu edildi. İlk kez Berna Moran'ın ortak bir ad altında bu isimleri topladı.

Dönemin tipik romanlarından Sevgi Soysal'ın Şafak romanında bir gece içinde meydana gelen tüm olaylar, bir örgüt evinin bir gece aniden basılması ve evde bulunanların tutuklanmaları ile başlar, kara kol da sorgulanmaları ve şafak vakti serbest bırakılmaları ile sona erer.

Dönem romanları için model oluşturabilecek ikinci örnek, Pınar Kur'ün Yarın Yarın romanı sayılabilir. Pınar Kür, Türkiye'nin düzenini ve 12 Mart dönemini eleştirdiği iki yıllık bir duruşmadan sonra yayımına izin verilen Yarın Yarın'da çatışmanın bir tarafını oluşturan 68 kuşağının ideolojik söylemleri çevresinde biçimlenmiş ve tüm olumsuzlukları bünyesinde toplayan kurgusal hayatlardan kesitler sunar.

Kitabın yazarı Erdal Öz;  Yaralısın romanında kahramanın evi basılır, gözleri bağlı olarak sorgulamaya götürülur. Bundan sonrasını kahramanın sorgulama, tutukluluk döneminde yaşadıklarının anlatılması oluşturur.

Daha çok 4 Z'liler romanı ile ünlenen Füruzan Tekil (d.1935) uzun öykü hüviyetindeki Güz Mevsimidir (1972) ve Almanya'daki Türk işçileri ile ilgili anılarını romanlaştırdığı Berlin'in Nar Çiçeği (1988) dışında, yazıldığı yıllarda oldukça ilgi gören romanı 47'liler'de (1974) devletin resmi politikalarıyla uzlaşamayan aydınların çeşitli yerlere savrulmasını anlatırken, emperyalizme karşı geliştirilen sol ideolojik söylemler ön plana geçer.

Genç kuşak romancılardan Hasan Öztoprak'ın 12 Eylül sonrası bağlı bulunduğu örgüt ile özgür yaşamak arasında tercih yapmak zorunda kalan kahramanı anlatır.

Adını öykü ile duyuran Süheyla Acar, ilk romanı Yağmur'un Yedi Yüzü ile romancılık yeteneğini kanıtlar. Romanın olay örgüsü, eşinden ve oğlundan ayrı olarak Burgazada'da tek başına yaşarken gizemli bir şekilde ölen doktor Yağmur'un başucuna toplanmış, geçmişte yakın ilişki içinde olduğu yedi kişinin ölü ile ilgili anımsamaları çevresinde gelişir.

Dünyanın En Pis Sokağı adlı eser Tarık Buğra’ya aittir.

Realist akımın etkisinde modern eserler vermek
Romantik, realist ya da doğalcı akıma bağlı olsalar da en büyük hedefleri yaşadıkları/tanık oldukları dönemin gerçeklerini yansıtmaktır.

Soruda belirtilen uygulamaların izlerini Tartık Buğranın romanlarında görmek mümkündür.

I, III ve IV 12 eylül uygulamarını romanlarında işlemiştir.