ÇAĞDAŞ TÜRK ROMANI

Genel kayıtlara göre Türkiye’de sosyalist düşüncenin ilk yazarı, 1910’da çıkardığı İştirak adlı gazeteden dolayı İştirakçi Hilmi olarak bilinen Hüseyin Hilmi’dir. Hüseyin Hilmi’nin İştirak dergisinde özellikle 1912 yılındaki sayılarda sosyalizm ve onun çevresindeki kavramları tartışılıyor olması, onun Osmanlı Türkiyesindeki ilk sosyalist yazar olarak anılmasını geçerli kılmaktadır.

Bizim Köy kitabında Makal, beş temel unsur üzerinde durmuştur: birincisi ekonomik sıkıntılar; ikincisi, ilkel malzeme kullanma; üçüncüsü, toprak meselesi; dördüncüsü, yeni teknolojilere yabancılık; beşincisi ise sosyal yardımlaşma ve kooperatifleşmedir.

Türk edebiyatında genel olarak Marksizm merkezinden yayılan ideolojik yapıyı kuran kuşkusuz Nâzım Hikmet’tir. O, Türkiye’de sınıfların çatışmasına dayanan bir gelenek olmadığı hâlde, belki de ilk olarak emek, yoksulluk, sömürülme gibi temaları işlemeye başlar.

Türk romanında toplumcu gerçekçiliğin ilk yansımaları, işçi hayatlarının anlatılmasıyla 1930’larda başlar.

Orhan Kemal’in Gurbet Kuşları romanı işçi romanı örneğidir.

Selim İleri’nin Bir Akşam Alacası romanı toplumcu gerçekçi aydın romanına örnektir. Bir Akşam Alacası 1981’de yayımlanır. Sanatçı-aydın ilişkileri çerçevesinde gelişen romandır.

1960’lardan sonraki bazı romanlarda bunalan aydın artık Tanzimat ve Cumhuriyet romanlarındaki aydın gibi, kesin inançları olan, iddiası ve önerisi olan aydın değildir. Bu aydınların bir kısmı, neyi niçin yaşadığını bilmeyen ve yaşadıklarını anlamlandıramayan, bir anlamın peşinde de olmayan; bir kısmı, uğruna savaştıkları ideolojik değerlerle birlikte yenilgiye, ihanete, baskıya uğrayan; maddileşen ve sıradanlaşan ilişkilerle başa çıkamayan; bir kısmı felsefeyle hayat arasında kalan, inançlarındaki merkez kuvveti kaybeden aydınlardır.

Yusuf Atılgan’ın ilk romanı Aylak Adam 1959’da yayımlanır.

Türk romanında işçiyi, bütün çevresiyle en geniş manada eserlerine alan romancı Orhan Kemal’dir.

Eleştirmenler, köy romancılığı içinde Yaşar Kemal’e ayrı bir önem vermişlerdir. Romanlarındaki zengin ve masalsı Türkçe, gelenek ve görenekler, halk kahramanlığı ve diğer folklorik ögelerin yeni bir dille aktarılması bu “önemin” bağlı olduğu özelliklerdir.

Nazım Hikmet

Orhan Kemal

I ve III

Teknolojinin tarıma girmesi

Bizim Köy

Aydınlanma

İyi ve kötü kesin çizgilerle ayrılmaz.

Sanayileşme

III ve IV

İşçi sınıfının oluşmamış olması