ÇAĞDAŞ TÜRK ROMANI - Deneme Sınavı - 5

Ayşe Kulin: Günümüzün en çok okunan biyografik roman yazarlarından Ayşe Kulin (1941-), Adı: Aylin, Füreya, Köprü, Veda-Esir Şehirde Bir Konak ve Türkan adlı eserleriyle tanınır.

Beşir Ayvazoğlu, bir şair, öncü ve kurucu isim olarak dönemin edebiyat anlayışını şekillendiren Yahya Kemal’in portresini çizer. Dost ve arkadaş çevresi, öğrencileri, edebiyat dünyasındaki etkileriyle Yahya Kemal’in hayat hikâyesini dile getirir. “Yahya Kemal’in Biyografik Romanı” alt başlığıyla dikkatlere sunulan romanın sonunda ayrıntılı bir kronoloji ve zengin bir kaynakçaya yer verilmiş, bilimsel çalışmalarda rastlanabilecek bir dizin de romana eklenmiştir.

Nermin Bezmen (1954-), Kurt Seyt & Shura (1999) ve Kurt Seyt & Murka (2002) romanlarını dedesi ve anneannesi üzerine kurar. Birinci romanda Kurt Seyt, Mirza Eminof’un oğlu olarak dünyaya gelir, Çar Nikola’nın Muhafız Alayında genç bir üsteğmen olarak Bolşeviklerin ölüm listesine girer, Bolşeviklerden kaçarken yanında getirdiği bir taka dolusu silahı Mustafa Kemal’in Kuva-yı Millîyesi’ne teslim eder. Shura da savaş, ihtilal ve vatan hasreti arasında Seyit’le bu zorlu maceraya katılır. İkinci romanda ise Shura’dan ayrılan Kurt Seyt’le Murka’nın (Mürivet) İstanbul Beyoğlu’nda 1924’ten itibaren başlayan maceralı hayatları hikâye edilir.

Vâlâ Nureddin’in Baltacı ile Katerina (1928) romanı, bir ilk örnek olarak biyografik verilerden ziyade yazar muhayyilesinden beslenir. Roman, Prut Savaşında Osmanlı ordusunun Başkomutanı Baltacı Mehmet Paşa ile Rus Çariçesi Katerina arasında kurgulanmış bir aşk ilişkisine dayanır. Gerçek tarihî kişiliklerin üzerinden hayalî bir buluşma tasvir edilir. Romanda 3. Ahmet Dönemi’nde önce vezir, ardından Kaptan-ı Derya, daha sonra 21 Aralık 1704’te Sadrazam olan Baltacı Mehmet Paşa, Prut Savaşı’nın kahramanı olarak yer alır. Yanıt E’dir.

Türk edebiyatında biyografi türünde asıl ilk örnek, Hasan Âli Yücel’inyazdığı  Goethe: Bir Dehanın Romanı başlığını taşır. Romanın ön sözünde Yücel, bu romanın bir hayranlık duygusundan doğduğunu açıklar. Yanıt B'dir.

Oğuz Atay imzalı Bir Bilim Adamının Romanı-Mustafa İnan, Türkiye’de bu roman türünün en iyi örneklerindendir. Atay, romanda İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesinden hocası olan Prof. Dr. Mustafa İnan’ın yaşam öyküsünü roman tekniğinin imkânlarını kullanarak anlatır. Aynı zamanda Mustafa İnan’ın şahsında bir dönemin idealist kuşağının hayatını yansıtır. Yanıt C’dir.

Topuz’un Hava Kurşun Gibi Ağır adlı romanı ise 1920’lerden başlayarak şair Nâzım Hikmet’in hayat hikâyesini anlatır. Nâzım Hikmet on sekiz-on dokuz yaşlarında, işgal altındaki İstanbul’dan kaçmak isteyen bir genç olarak romana girer. Galatasaray Lisesinden sınıf arkadaşı ve yakın dostu Vâlâ (Vâlâ Nureddin, VâNû) ile birlikte, yanlarına aldıkları birkaç parça çamaşırla Anadolu’ya gitmeye karar verirler. İnebolu’ya doğru başlayan maceralı yolculukları, onları Karadeniz’e, Tiflis’e, oradan da Moskova’ya sürükler. Topuz, “Nâzım Hikmet’in Romanı” alt başlığını koyduğu kitapta ailesi ve yakın dostlarından dinlediği anılarla Nâzım’ın hayatını romanlaştırır. Yanıt D’dir.

Fatma Aliye: Uzak Ülke (2007) adlı eserinde Fatma K. Barbarosoğlu (1962-), ilk Türk kadın romancı Fatma Aliye’nin doğumundan ölümüne kadar bütün hayat hikâyesini anlatır. Tarihçi ve devlet adamı Ahmet Cevdet Paşa’nın kızı olarak 1862’de dünyaya gelen, babasının isteği üzerine Sultan Abdulhamit’in kolağası Faik Bey’le on altı yaşında evlenen, çevirilerle başladığı yazma serüvenini roman ve makalelerle sürdüren, son yıllarını rahibeliği seçen kızını aramakla geçiren, bir kesimin feminist, diğer kesimin muhafazakâr kabul ettiği Fatma Aliye, Barbarosoğlu’nun kalemine bir roman kahramanı olarak konuk olur. Yanıt A’dır.

Füreya adlı eser Ayşe Kulin tarafından kaleme alınmıştır. Cumhuriyet Dönemi’nin ilk kadın seramik sanatçısı Füreya Koral’ın hayatını roman kurgusu içinde anlatırken bir yandan da Osmanlı’nın son dönemindeki ve Cumhuriyet’in ilk yıllarındaki olaylara tanıklık eder. Aynı zamanda Füreya’nın şahsında sanatçıların mücadele, heyecan ve sevgi dolu hayatlarıyla sıradan insanlardan farklı olduklarını sezdirir. Yanıt E’dir.

Hıfzı Topuz, Meyyâle  romanını büyük annesinin biyografisi üzerine yazar. Sultan Abdulaziz, V. Murat ve Abdülhamit dönemleri romanın tarihsel arka planını oluşturur. Rusların Kafkasya’ya saldırılarının artması üzerine İstanbul’a göç etmek zorunda kalan Kafkas kökenli kadın ve çocukların saraya alınması sorunu irdelenir. Çocuk yaşta satın alınarak İstanbul’a getirilen Kafkas kökenli Meyyâle’nin saraydaki hayatı, evlilikleri, iktidar değişikliği sonucu gönderildiği taşrada yaşadıkları anlatılır. Bir yandan da Osmanlı Devleti’nin çöküş nedenleri sezdirilir. Yanıt B’dir.

Abdullah Ziya Kozanoğlu , Malkoçoğlu,  Battal Gazi Destanı , Cengiz Han’ın Hazineleri; Feridun Fazıl Tülbentçi  Yavuz Sultan Selim Ağlıyor, Barbaros Hayrettin Geliyor , Turgut Reis , Cem Sultan, Hürrem Sultan, Kanunî Sultan Süleyman gibi romanlarında, biyografiden çok kurmacaya yakın durur. Yanıt A’dır.

Necati Cumalı’nın Viran Dağlar kitabı, biyografik roman türüne ait örneklerdendir. Cumalı, romanda büyük dayısı Zülfikar Bey’in Balkanlar’da Osmanlı’nın dağılmaması için verdiği mücadeleyi roman türünün imkânları içinde okura sunar. Makedonya’nın Goriçka kasabasında yaşayan bir aileye mensup, eski bir Osmanlı uç beyinin torunu olan Zülfikar Bey, Fransız İhtilali ile yayılan milliyetçilik akımıyla Balkanlar’ın Osmanlı’nın elinde çıkış sürecinde gönüllülerden oluşan bir örgüt kurarak mücadeleye başlar. Bu mücadele, Birinci Dünya Savaşı’nı Osmanlı’nın kaybetmesi sonucu dağılma sürecinin hızlandığı günlere kadar sürer. Yanıt C’dir.

Zeynep Oral’ın Tutkunun Romanı Leyla Gencer (1999) eseri, 1954’te Napoli’de Santa Carla Tiyatrosu’nda ilk defa sahneye çıkan, dünya sahnelerinde “La Diva Turca” olarak anılan, 1988’de Devlet Sanatçısı ilan edilen, 2007’de İtalya’da “Caruso Ödülü”ne layık görülen ünlü opera sanatçısı Leyla Gencer’in biyografisinden yola çıkılarak yazılmış bir romandır. Yanıt C’dir.

Öyküleme ve betimleme tekniklerini kullanarak gerçek kişileri roman kurgusu içinde anlatan metinlere edebî biyografi ya da biyografik roman denir. Biyografik romanlarda gerçek kişilerin ruhsal ve fiziksel özellikleri, duyguları, düşünceleri, davranışları, alışkanlıkları, tavır alışları, tepkileri, hayata bakışları, dünya görüşleri, giyinişleri başta olmak üzere pek çok değişik özellikleri ayrıntılı olarak verilir. Söz konusu ünlü kişilerin bir bakıma portresi çizilir

Yukarıda biyografik romana dair verilen özelliklerin hepsi doğrudur. Diğer özellikler için sayfa 159 ve 160'a bakılabilir.

Peyami Safa (1899-1961) 1936 yılında Kültür Haftası’nda yayımlanan Roman ve Biyografi adlı yazısında, Türk edebiyatında biyografik romanın yokluğunu, Türk romanının kendi çelişkilerine kayıtsız kalmasıyla açıklar. Ona göre, Türk romanında kahraman, genellikle olay çıkaran adamdır. İnsan ruhunu göremeyen romancı için tek bir adamın hayatındaki kimlik ve kişilik krizlerini ve büyük iç trajedileri anlamaya da imkân yoktur. Yoksa ‘biographie romancée’ türü için el değmemiş sayısız Türk portresi bulmak mümkündür.

Popüler tarihî roman vadisinde Abdullah Ziya Kozanoğlu (1906-1966) Seydi Ali Reis (1927), Malkoçoğlu (1933), Battal Gazi Destanı (1937), Cengiz Han’ın Hazineleri (1962); Feridun Fazıl Tülbentçi (1912-1982) Yavuz Sultan Selim Ağlıyor (1947), Barbaros Hayrettin Geliyor (1949), Turgut Reis (1958), Cem Sultan (1959), Hürrem Sultan (1960), Kanunî Sultan Süleyman (1962) gibi romanlarında, biyografiden çok kurmacaya yakın dururlar. Baltacı ile Katerina (1928) romanı ise Vâlâ Nureddin’in bir eseridir.

Türk edebiyatında biyografi türünde asıl ilk örnek, Hasan Âli Yücel’in (1897- 1963) yazdığı Goethe: Bir Dehanın Romanı (1932) başlığını taşır. Romanın ön sözünde Yücel, bu romanın bir hayranlık duygusundan doğduğunu açıklar. Goethe’ye ve onun düşüncelerine olan hayranlığı Yücel’e bu romanı yazdırmış olmalıdır.

Zeynep Oral’ın Tutkunun Romanı Leyla Gencer (1999) eseri, 1954’te Napoli’de
Santa Carla Tiyatrosu’nda ilk defa sahneye çıkan, dünya sahnelerinde “La Diva Turca” olarak anılan, 1988’de Devlet Sanatçısı ilan edilen, 2007’de İtalya’da “Caruso Ödülü”ne layık görülen ünlü opera sanatçısı Leyla Gencer’in (1928 2011) biyografisinden yola çıkılarak yazılmış bir romandır.

Hıfzı Topuz, Meyyâle, Taif’te Ölüm, Paris’te Son Osmanlılar, Gazi ve Fikriye, Abdülmecit, Hava Kurşun Gibi Ağır romanlarıyla Hıfzı Topuz (1923-) günümüz Türk edebiyatının en fazla biyografik roman yazan ismidir.