ÇAĞDAŞ TÜRK ROMANI - Deneme Sınavı - 4

Bozgunda Fetih Rüyası (2001) adlı biyografik romanında Beşir Ayvazoğlu (1953-), Yahya Kemal Beyatlı’nın hayatının 1912-1922 yılları arasındaki dönemini anlatır. Bir şair, öncü ve kurucu isim olarak dönemin edebiyat anlayışını şekillendiren Yahya Kemal’in portresini çizer. Dost ve arkadaş çevresi, öğrencileri, edebiyat dünyasındaki etkileriyle Yahya Kemal’in hayat hikâyesini dile getirir.

Gezgin’de  (2004) Sadık Yalsızuçanlar, 1165-1239 yılları arasında yaşamış Mağripli bilge Muhyiddin İbni Arabî’nin kendi ruh dünyasında yaptığı yolculuğu nakleder. Anlatılan bir arif, bir veli, bir kâmil insanın hikâyesidir. Yazar, çıkış noktası olarak İbni Arabî’nin biyografisini alır ve zaman zaman menkıbe diliyle roman dilini birleştirir. Gezgin, yazarın deyişiyle “geleneksel bir roman ya da çağdaş bir menkıbe” olarak tanımlanabilir.

Naşide Gökbudak’ın (1937-) Perina (2009), romanı, Rus Çarı 2. Nikolay’ın küçük kızı sonradan adı Perina olarak değişen Anastasia’nın Rusya’da başlayıp Elazığ’da son bulan hayatının hikâyesidir.

Biyografik romanlarda gerçek kişilerin ruhsal ve fiziksel özellikleri, duyguları, düşünceleri, davranışları, alışkanlıkları, tavır alışları, tepkileri, hayata bakışları, dünya görüşleri, giyinişleri başta olmak üzere pek çok değişik özellikleri ayrıntılı olarak verilir. Söz konusu ünlü kişilerin bir bakıma portresi çizilir.

Yukarıda A şıkkı dışında verilen özellikler biyografik romanın özellikleri olarak ortaya çıkmaktadır. Buna karşılık biyografik romanlar bakış açısı yönünden de sınırlılık göstermekte, bu tür romanlarda anlatıcının genellikle üçüncü kişi olduğu görülmektedir.

Türk edebiyatında biyografi türünde asıl ilk örnek, Hasan Âli Yücel’in (1897- 1963) yazdığı Goethe: Bir Dehanın Romanı (1932) başlığını taşır. Romanın ön sözünde Yücel, bu romanın bir hayranlık duygusundan doğduğunu açıklar. Goethe’ye ve onun düşüncelerine olan hayranlığı Yücel’e bu romanı yazdırmış olmalıdır.

Oğuz Atay (1934-1977) imzalı Bir Bilim Adamının Romanı-Mustafa İnan (1975), Türkiye’de bu roman türünün en iyi örneklerindendir. Atay, romanda İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesinden hocası olan Prof. Dr. Mustafa İnan’ın yaşam öyküsünü roman tekniğinin imkânlarını kullanarak anlatır. Aynı zamanda Mustafa İnan’ın şahsında bir dönemin idealist kuşağının hayatını yansıtır.

Necati Cumalı’nın (1921-2001) Viran Dağlar (1995) kitabı, biyografik roman türüne ait örneklerdendir. Cumalı, romanda büyük dayısı Zülfikar Bey’in Balkanlar’da Osmanlı’nın dağılmaması için verdiği mücadeleyi roman türünün imkânları içinde okura sunar. Makedonya’nın Goriçka kasabasında yaşayan bir aileye mensup, eski bir Osmanlı uç beyinin torunu olan Zülfikar Bey, Fransız İhtilali ile yayılan milliyetçilik akımıyla Balkanlar’ın Osmanlı’nın elinde çıkış sürecinde gönüllülerden oluşan bir örgüt kurarak mücadeleye başlar. Bu mücadele, Birinci Dünya Savaşı’nı Osmanlı’nın kaybetmesi sonucu dağılma sürecinin hızlandığı günlere kadar sürer.

Biyografik roman türünün günümüz Türk edebiyatındaki önemli yazarları arasında Hıfzı Topuz, Ayşe Kulin, Beşir Ayvazoğlu, Attilâ İlhan, Sadık Yalsızuçanlar, Fatma Karabıyık Barbarosoğlu gibi isimler sayılabilir.

Adı: Aylin (1997), kökleri Giritli Deli Mustafa Naili Paşa’ya kadar uzanan bir ailenin kızı olan, Aylin Devrimel’in fırtınalı hayatından kurgulanmış bir romandır. Yazarına İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesince verilen “yılın yazarı” ödülünü kazandırır.

On iki romanı içinde özellikle Allahın Süngüleri-Reis Paşa ve Gazi Paşa romanlarıyla Attilâ İlhan (1925-2005) biyografik roman türünde adı anılması gereken yazarlardandır. Yengecin Kıskacı yazarın öykü kitabı ve Rıfat Diye Biri ise senaryosudur.

Mehmed Niyazi (Özdemir) (1942-), Ölüm Daha Güzeldi (1983) romanında Azerbaycan’dan Türkiye’ye sığındıktan sonra Türkiye’de Ağır Ceza Reisliği yapmış Tahir Mihmandarlı’nın hayatını ve ülkesinde yaşadığı büyük acıları, gerçek olay ve kişiler çevresinde hikâye eder.

İskender Pala’nın (1957-) Şah&Sultan (2010) ve Od (2011) romanları biyografik roman çizgisinde değerlendirilebilir. Şah&Sultan’da Şah İsmail ile Yavuz Sultan Selim’in, Od’da ise Yunus Emre’nin biyografileri esas alınmıştır.

Biyografik romanın en önemli sorunu, kurmaca bir dünya sunan romanı gerçekleri anlatmayı amaçlayan bir türün aracı kılmaktır. Bu durum, biyografik romanların diğer romanlara göre daha basit ve estetik yönden daha zayıf kalmasına yol açmaktadır. Doğru cevap A.

Peyami Safa (1899-1961) 1936 yılında Kültür Haftası’nda yayımlanan Roman ve Biyografi adlı yazısında, Türk edebiyatında biyografik romanın yokluğunu, Türk romanının kendi çelişkilerine kayıtsız kalmasıyla açıklar. Ona göre, Türk romanında kahraman, genellikle olay çıkaran adamdır. İnsan ruhunu göremeyen romancı için tek bir adamın hayatındaki kimlik ve kişilik krizlerini ve büyük iç trajedileri anlamaya da imkân yoktur. Yoksa ‘biographie romancée’ türü için el değmemiş sayısız Türk portresi bulmak mümkündür. Doğru cevap B.

Baltacı ile Katerina Vâlâ Nureddin’in eseridir. Doğru cevap E.

Burçak Çerezcioğlu’nun (1979-1995) Mavi Saçlı Kız (1997) adlı romanı, 16 yaşında lösemiden ölen yazarının anılarından kurgulanmış bir biyografik romandır. Kaynağını genç kızın öz yaşam öyküsünden alır. Romanda Burçak’ın hastalık döneminde yaşadıkları, direnci ve cesareti anlatılır. Doğru cevap B.

Hıfzı Topuz tarafından yazılan Taif’te Ölüm (1999), Mithat Paşa’nın şahsında, çöken bir imparatorluğun çağdaşlaşma çabalarını anlatırken dönemin baş aktörlerinin bireysel trajedilerini de dikkatlere sunar. Roman, Osmanlı Devleti’ni çağdaşlaştırmaya çalışan ancak haksızlıklara uğrayan Mithat Paşa’nın bireysel ve siyasal hayatına, dostluklarına ve aşklarına ayna tutarken Abdülaziz, 5. Murat ve Abdülhamit dönemlerinin siyasal oyunlarını da aksettirir. Doğru cevap C.

Beşir Ayvazoğlu: Bozgunda Fetih Rüyası (2001) adlı biyografik romanında Beşir Ayvazoğlu (1953-), Yahya Kemal Beyatlı’nın hayatının 1912-1922 yılları arasındaki dönemini anlatır. Bir şair, öncü ve kurucu isim olarak dönemin edebiyat anlayışını şekillendiren Yahya Kemal’in portresini çizer. Dost ve arkadaş çevresi, öğrencileri, edebiyat dünyasındaki etkileriyle Yahya Kemal’in hayat hikâyesini dile getirir. Doğru cevap C.

Attilâ İlhan: On iki romanı içinde özellikle Allahın Süngüleri-Reis Paşa ve Gazi Paşa romanlarıyla Attilâ İlhan (1925-2005) biyografik roman türünde adı anılması gereken yazarlardandır. Doğru cevap E.