ÇAĞDAŞ TÜRK ROMANI - Deneme Sınavı - 16

Doğru cevap A'dır.

Doğru cevap E'dir.

Doğru cevap D'dir.

Doğru cevap B'dir.

Sanat ve edebiyatta, içinde doğup büyüdüğü toplumu değiştirme ve dönüştürme çabası sergileyenler de olabilir, mensubu bulunduğu toplumun gelenek adı altında toplanan değerlerine, motif ve ögelerine bağlı tavır sergileyenler de. “Yenilikçi” ve “gelenekçi” kavramları bu farklı tavırları karşılamak için kullanılır. “Yenilikçi” tavrın arkasında, toplumun değerlerine sırt çevirme, gelenekçi tavrın arkasında ise toplumun değerlerini yüceltme kaygısı vardır. Edebiyatta gelenekçilik, toplumun kültür değerlerine ilişkin farkındalık oluşturmaya yöneliktir. Dinden, tarihten ve yaşama tarzından gelen ritüeller bunlar arasındadır. Dinî ve millî karakterli geleneklerden söz edilebilir. Toplumun kültürel değerlerini kurmacanın dünyasına taşıyan romanlara “gelenekçi roman” denir. Gelenekçi roman, aileyi ve aile içi değerleri yücelten bir anlayışı temsil eder.

Gelenekçi romanlarda dün-bugün-yarın şeklindeki kronolojik zaman kullanılmaktadır.

Safiye Erol (1900-1964), , ruh-madde, şehir-köy, İstanbul-Anadolu çatışmaları yanında   vatan ve millet sevgisi gibi temalar işlediği romanlarıyla geleneğe eklenen bir tavır sergiler. Doğu ve batı medeniyetlerini karşı karşıya getiren bir kurguyla çözümlemelere giden yazar, kültür değerlerimize gönül ve ruh penceresinden bakar. Bencillik-madde-gönül-aşk çatışmalarını Samiha Ayverdi işlemiştir.

Gelenekçi romanın ilk nitelikli örnekleri, Tarık Buğra’nın kalem ürünleridir. Çınaraltı dergisinde yayımlanan ve yazarın ilk eseri Akümülatörlü Radyo’nun romana dönüşmüş hâli olan Yalnızlar’dan başlayarak 1980’li yıllara uzanan en önemli isim Tarık Buğra(1918-1994)’dır. Buğra, Küçük Ağa, İbiş’in Rüyası, Firavun İmanı, Dönemeçte, Gençliğim Eyvah, Yağmur Beklerken, Osmancık gibi romanlarıyla Türk toplumunun geleneksel değerlerine bağlı bir yazar kimliği sergiler.

1970’li   yılların   çalkantılı ortamında dinî ve millî değerlere yönelme ihtiyacı romanda da kendini gösterir. Abbas Sayar (1923-1999) gibi yazarların kaleminden çıkan örnekler, gelenekçi roman vadisinde ele alınabilir. Abbas Sayar, Yılkı Atı (1970), Çello (1972), Can Şenliği (1974), Dik Bayır (1977), Tarlabaşı Salkım Saçak (1987) romanlarıyla Anadolu merkezli hayatı, insanı ve tabiatı tasvir eder.

Sevinç Çokum’un ilk romanı Zor (1977) isimli eserdir. Devamında yazdığı romanlar sırasıyla şöyledir:Zor (1977), Bizim Diyar (1978), Hilâl Görününce (1984), Ağustos Başağı (1989), Gülyüzlüm (1989), Çırpıntılar (1991), Karanlığa Direnen Yıldız (1996), Deli Zamanlar (2000). Bu romanlar 1960’lı ve 1970’li yıllar Türkiye’sinden kesitler sunar.

Hasan Kayıhan’ın Zincir (1977) adlı romanı 1990’larda Sovyetler Birliği’nin dağılacağını on beş yıl önceden haber veren belge niteliğinde bir eserdir. Kerküklü bir Türkmen kızını seven Kırım göçmeni bir gencin öldürülmeden önce Ankara’da I. Türk Dünyası Kurultayı’nı toplayışı ve katılanlara on beş yıl içinde bütün Türk yurtlarının özgürlüklerine kavuşacakları müjdesini verişini anlatır.

1940’lı yıllarda Hüseyin Nihal Atsız’ın Bozkurtların Ölümü (1946) ve Bozkurtlar Diriliyor (1949) romanlarıyla başlayan gelenekçi tarihî roman, 1970’li yıllarda yeni temsilcilerini bulur. Mustafa Necati Sepetçioğlu ve Yavuz Bahadıroğlu bu çizgide ilk akla gelen isimlerdir. Mustafa Necati Sepetçioğlu çağımızın Dede Korkut’u” olarak anılmaktadır. Selçuklularla başlattığı tarihî roman çizgisini Osmanlılar’la sürdürür ve 20. yüzyıla dek getirir. Yavuz Bahadıroğlu ise 1972’de yazdığı Sunguroğlu romanıyla tarihî romanın temsilcilerinden biri olmuş , millî ve manevi değerleri tarihî roman aracılığıyla topluma kazandırmaya çalışmıştır.

Hikâye yazarı olarak tanınan Rasim Özdenören (1940-), yayımlanmış tek romanı Gül Yetiştiren Adam’ı 1979 ta kaleme almıştır. Bu roman dindar kimliği sezdirilen kahramanın modernleşme, yanlış Batılılaşma ve kültürel yozlaşma karşısında kendi değerlerine sadık kalma çabasını hikâye eder. Diğer seçeneklerde verilenler yazarın 1967-2000 yazdığı hikayelerin isimleridir.

Sadık Yalsızuçanlar geleneği şimdiki zamana taşıyarak yeniden yorumlar. Gezgin’de (2004) Arif, Veli ve bilge İbni Arabi’nin hikâyesini anlatırken zaman zaman menkıbe diliyle roman dilini birleştirir. Gezgin, yazarın deyişiyle “geleneksel bir roman ya da çağdaş bir menkıbe” olarak tanımlanabilir. Vefa Apartmanı’nda (2010) ise Menderes Dönemi’ne ait olaylar anlatılır.

“Anane” sözcüğüyle eş anlamlı olarak kullanılan “gelenek”, Türkçe Sözlük’te “Bir toplumda, bir toplulukta eskiden kalmış olmaları dolayısıyla saygın tutulup kuşaktan kuşağa iletilen, yaptırım gücü olan, kültürel kalıntılar, alışkanlıklar” biçiminde tanımlanır.

Cevabınız yanlış ise lütfen “Gelenekçi Romanın Özellikleri” konu başlığını tekrar inceleyiniz.

Mehmet Murad, Turfanda mı Yoksa Turfa mı romanını Batılılaşmanın getirdiği etkiyle din, dil, tarih, ahlak, gelenek gibi değerlerin sarsılmasına engel olmak, bu konuda halkı bilinçlendirmek için yazar.

Cengiz Dağcı, romanlarında Kırım Türklerinin Ruslardan gördüğü baskı ve zulümleri anlatır.

Çınaraltı dergisinde yayımlanan ve yazarın ilk eseri Akümülatörlü Radyo’nun romana dönüşmüş hâli olan Yalnızlar’dan başlayarak 1980’li yıllara uzanan en önemli isim Tarık Buğra (1918-1994)’dır.

Münevver Ayaşlı, Pertev Beyin Üç Kızı (1968), Pertev Beyin İki Kızı (1969), Pertev Beyin Torunları (1976), romanlarıyla konak hayatı içinde geleneksel Türk ailesinin resmini çizer.