ÇAĞDAŞ TÜRK ROMANI - Deneme Sınavı - 15

Tahir Kutsi Makal (1937-1999) Meydan Dayağı (1977) ve Kamyon (1979) romanlarında Anadolu insanını toprağa bağlı yaşam tarzı içinde anlatır.

Sepetçioğlu, Bu Atlı Geçide Gider (1977), Karanlıkta Mum Işığı (1978) gibi romanlarıyla Kayı boyunun aşiretten devlete yürüyüş macerasını anlatır.

İskender Pala’nın ikinci romanı Katre-i Matem (2009), Lâle Devri’nde geçen gizemli bir olayı anlatırken, ilginç kurgusuyla ve taşıdığı kültür unsurlarıyla dikkati çeker.

Osman Çeviksoy (1951-), hikâye ile başladığı yazarlık serüveninde Beyaz Yürüyüş (1982), Tutuklu Yürek (1982), Ağlamak Yasak (1984), Duvarın Öte Yanı (1985), Kar Yağar Gül Üstüne (1986), Derdimi Gül Eyledim (1989), Geriye Hüzün Kalır (1990) kitaplarının ardından Başıma Dağlar Düştü (1991), Ömrümüz Gurbet (2008) romanlarını yazar. Anadolu insanının ait olduğu coğrafyada ve bu coğrafyanın dışında da yaşadığı sevinçler ve hüzünleri dile getirir. Anadolu insanı, aidiyet kavramı, göç olgusu, gurbet duygusu kimi romanlarda en önemli temel güç olarak karşımıza çakır.

“Anane” sözcüğüyle eş anlamlı olarak kullanılan “gelenek”, Türkçe Sözlük’te “Bir toplumda, bir toplulukta eskiden kalmış olmaları dolayısıyla saygın tutulup kuşaktan kuşağa iletilen, yaptırım gücü olan, kültürel kalıntılar, alışkanlıklar” biçiminde tanımlanır. Doğru cevap D'dir.

Gelenekçi romanın ayırıcı özellikleri şöyle sıralanabilir:

Gelenekçi roman, toplumun değerleriyle barışık, hatta bu değerlere sıkı sı-

kıya bağlıdır.

Gelenekçi roman, romantik bir tavrın takipçisidir.

Tarihten, yaşama tarzından, inançlardan gelen unsurlar edebî metne yansır.

Gelenekçi romanlarda klasik olay kurgusuna rastlanır.

Gelenekçi romanlarda dün-bugün-yarın şeklindeki kronolojik zaman kul- lanılır.

Gelenekçi romanlarda genellikle ilahi (hâkim/tanrısal) bakış açışına rastlanır.

Gelenekçi romanlarda estetik anlayışı etik kaygılar yönlendirir.

Gelenekçi romanlar, millî ve İslami duyarlıktan beslenir.

Gelenekçi romanlarda, popüler roman vadisinde değerlendirilebilecek örneklere rastlanır.

Yerel ağızların kullanıldığı görülür.

Romanlarda olay, verilmek istenen mesajı öne çıkaracak biçimde kurgulanır.

Gelenekçi romanlar, millî, İslami, tarihî roman gibi nitelemelerle karşımıza çıkabildiği gibi bazen millî-tarihî, bazen İslami-tarihî, bazen de millî- İslami-tarihî nitelikte örnekler olarak okuyucuya sunulabilir.

Ruh-madde, şehir-köy, İstanbul-Anadolu çatışmaları yanında vatan ve millet sevgisi gibi temalar işlediği romanlarıyla Safiye Erol (1900-1964), geleneğe eklenen bir tavır sergiler.

İlk eseri Kadıköyü’nün Romanı’nda (1938) medeniyet çatışmaları çevresinde kurgulanmıştır. Doğru cevap C'dir.

Cengiz Dağcı, romanlarında Kırım Türklerinin Ruslardan gördüğü baskı vezulümleri anlatır. Doğru cevap D'dir.

1960’lı yıllarda gelenekçi romanın ilk isimlerinden biri Münevver Ayaşlı’dır(1906-1999). Ayaşlı, Pertev Beyin Üç Kızı (1968), Pertev Beyin İki Kızı (1969), Pertev Beyin Torunları (1976), romanlarıyla konak hayatı içinde geleneksel Türk ai- lesinin resmini çizer. Doğru cevap C'dir.

Abbas Sayar (1923-1999) Yılkı Atı (1970), Çello (1972), Can Şenliği (1974), Dik Bayır (1977), Tarlabaşı Salkım Saçak (1987) romanlarıyla Anadolu merkezlihayatı, insanı ve tabiatı tasvir eder. Doğru cevap E'dir.

Gurbet Ölümleri (1982), Avrupa’nın dört bir yanına buğday taneleri gibi savrulan Anadolu insanının dünyaya bakışının hikâyesidir. Bir vatana sahip olmanın değerini, vatandan uzak kalınca anlayan insanların, dil, inanç ve kültür birliğinin sadece kuru birer yurttaşlık bilgisi terimi olmadığını kavrama serüvenleri dile getirilir. Doğru cevap D'dir.

Sadık Yalsızuçanlar’ın metinleri, hikmet çevresinde kurgulanır. Geleneği şim- diki zamana taşıyarak yeniden yorumlar. 

Vefa Apartmanı’nda (2010) ise Menderes Dönemi’ne ait olaylar anlatılır.

Doğru cevap B'dir.

Hüseyin Karatay (1937-), Kıbrıslı, İsyan Eşiği, Hayal Tutkusu, Ana, Sürgün Öğretmen gibi romanlarıyla din ve gelenek çevresinde popüler kurmaca dünyalar çizerler. Doğru cevap D'dir.

Hurşit İlbeyi (1963-) (Irmaklar Denize Akar...) gelenek içinde özellikle İslami duyarlığı popüler romanın ifade imkânları içinde dile getiren diğer yazarlardandır. Doğru cevap C'dir.

Ruh-madde, şehir-köy, İstanbul-Anadolu çatışmaları yanında vatan ve millet sevgisi gibi temalar işlediği romanlarıyla Safiye Erol (1900-1964), geleneğe
eklenen bir tavır sergiler. Doğu ve batı medeniyetlerini karşı karşıya getiren bir
kurguyla çözümlemelere giden yazar, kültür değerlerimize gönül ve ruh penceresinden bakar.
İlk eseri Kadıköyü’nün Romanı’nda (1938) medeniyet çatışmaları çevresinde
kurgulanmıştır. 
Ülker Fırtınası’nda (1938), Batı müziği icracısı Nuran’la Doğu müziği icracısı
Sermet çevresinde iki kültür ve medeniyet dairesini karşı karşıya gelir. 
Ciğerdelen (1947) Batı’nın maddi gelişmişliğiyle Doğu’nun, daha doğrusu Türk
milletinin yükseliş felsefesini oluşturan tasavvufi hayatı bir araya getirmeye çalışır.
Dineyri Papazı (1955, tefrika) romanında ise yoksul Gülbün ve varlıklı Ayhan
arasındaki aşk çevresinde yer yer mistik metafizik anlam katmanları kurar.  Doğru cevap D'dir.

Hüseyin Nihal Atsız (1905-1975), eski Türk geleneğine ayna tuttuğu romanlarıyla Türkçü/milliyetçi söylemin öncü ismi olarak dikkati çeker. 1923 sonrası
inşa edilmek istenen kimliğin oluşumuna Orta Asya’daki kültür değerlerimizi katmayı amaçlayan Atsız Bozkurtların Ölümü (1946) ve Bozkurtlar Diriliyor (1949) romanlarında Türk milletinin cesur, bilgili, bilinçli, fedakâr ve kahraman idarecilere sahip olduğu zamanlar büyük işler başardığını, en zor şartlarda bile istiklal düşüncesinden vazgeçmediğini vurgular. Bu bir tür karakter tespitidir.
Konusunu Osmanlı tarihinden, Fetret Dönemi’nden alan Deli Kurt (1958) romanı, bir yandan devlet geleneğimize ışık tutarken, öbür yandan Anadolu’da kurduğumuz yeni kültür ve medeniyeti romanın diliyle ifade eder.
Ruh Adam (1972) ise aşkın nedensizliği, insanın aşk ve kader karşısındaki aczi,
“fenalığın cezasını göreceği” gibi düşünceler üzerine kurulur. Doğru cevap B'dir.

1960’lı yıllarda gelenekçi romanın ilk isimlerinden biri Münevver Ayaşlı’dır
(1906-1999). Ayaşlı, Pertev Beyin Üç Kızı (1968), Pertev Beyin İki Kızı (1969), Pertev Beyin Torunları (1976), romanlarıyla konak hayatı içinde geleneksel Türk ailesinin resmini çizer.

Yalnızlar, Küçük Ağa, İbiş’in Rüyası, Firavun İmanı, Dönemeçte, Gençliğim Eyvah, Yağmur Beklerken, Osmancık ise Tarık Buğra’nın romanlarındandır.

“Çağımızın Dede Korkut’u” olarak anılan Mustafa Necati Sepetçioğlu (1932- 2006), Kilit (1971), Anahtar (1973), Kapı (1973) romanlarıyla Türklerin Malazgirt kapısından Anadolu coğrafyasına giriş serüvenini hikâye eder. Selçuklularla başlattığı tarihî roman çizgisini Osmanlılar’la sürdürür ve 20. yüzyıla dek getirir.” Doğru cevap C seçeneğidir.

“Gelenekçi romanın ilk nitelikli örnekleri, Tarık Buğra’nın kalem ürünleridir. Çınaraltı dergisinde yayımlanan ve yazarın ilk eseri Akümülatörlü Radyo’nun romana dönüşmüş hâli olanYalnızlar’dan başlayarak 1980’li yıllara uzanan en önemli isim Tarık Buğra (1918-1994)’dır.” açıklanmıştır.  Doğru cevap C'dir.

“Nun Masalları (1997) adlı hikâye kitabıyla edebiyat dünyasına giren akademisyen yazar Nazan Bekiroğlu (1955-), metinlerini tasavvuf kültürü ve İslami motiflerle süsler. Kur’an-ı Kerim’de “ahsenü’l-kasas” (kıssaların en güzeli) olarak anılan Yusuf kıssasını çağdaş edebiyatın imkânlarıyla yeniden yazar. Yusuf ile Züleyha (2000) adlı bu eserde, yazarın kurguya katkısı yanında özgün yorumları da söz konusudur.” Doğru cevap D seçeneğidir.