ÇAĞDAŞ TÜRK ROMANI - Deneme Sınavı - 7

Şafak, bir ruh çözümlemesi romanından çok, belli bir dönemin olaylarını sergileyen ve artık sosyolojik değer taşıyan bir romandır.

Başta asli kişiler Selim ile Seyda olmak üzere romanda yer alan kişilerin hemen tamamı sıradışı insanlardır. Mensubu oldukları çevre ile uyumsuzdurlar ve yalnızlık içindedirler. Kür, romantik bir yakınlık duyduğu 68 kuşağının ideolojik söylemleriyle çıkar okurun karşısına.

Devletin resmi politikalarıyla uzlaşamayan aydınların çeşitli yerlere savrulmasını anlatırken, emperyalizme karşı geliştirilen sol ideolojik söylemler ön plana geçer.

Daha çok 47’liler romanı ile ünlenen Füruzan Tekil, uzun öykü hüviyetindeki Güz Mevsimidir (1972) ve Almanya’daki Türk işçileri ile ilgili anılarını romanlaştırdığı Berlin’in Nar Çiçeği (1988) adlı eserleri vardır.

Adalet Ağaoğlu’nun 12 Mart uygulamalarını bir fon olarak kullandığı 1970’li yıllarda sağ-sol kutupluluğuna dayalı Türk toplumunun genel karakteristiğini veren romanı “Bir Düğün Gecesi’dir”.

Bu dönem yazarları romantik, realist ya da doğalcı akıma bağlı olsalar da en büyük hedefleri yaşadıkları/tanık oldukları dönemin gerçeklerini yansıtmaktır. Vermeye çalıştıkları ise yaptıkları değil, kendilerine yapılanlardır.

Yazar roman kişilerinin tutukluluk öncesi ve sonrasına dair yaşadıklarını geri dönüşlerle ve kendilerini sorguladıkları iç çatışmalarla şimdi’nin birkaç yıl öncesi ve sonrasına kadar genişleterek, bir çeşit genişletilmiş şimdiki zaman ile anlatır.

Oktay Verel’in “Aslan Gibi Eşekler” romanı sosyal olaylara mizahi bir eleştiri getirmesiyle 70’li yılların politik romanları arasında kendine farklı bir yer edinmiştir.

Yazar Emine Işınsu’nun romanları, konu bakımından iki grupta incelenebilir. Alemdar Yalçın’ın tespitiyle bunlardan ilkini “insan ve insan psikolojisinin inceliklerine yönelen romanları”, ikinci grubu ise 1980 öncesi ülkemizin geçirdiği sosyal ve siyasal değişim içindeki ideolojik kutuplaşmaların toplumun değişik katları üzerindeki etkilerini işleyen romanlar oluşturur.

Yazar romanında 1960 sonrasında ortaya çıkan sosyal ve düşünsel plandaki değişiklikleri, üniversite eğitimi yapan kişilerin aşklarını, acılarını, anlamsız çatışmalarla yitip giden hayat bir gençliğin hayatını anlatır.

Ahmet Bican Ercilasun’un bir grup akademisyenin Türk cumhuriyetlerinden Özbekistan’a yaptıkları gezi sırasında yaşadıkları serüvenler çerçevesinde, Türk aydınının son 40 yılda düşünsel planda yaşadığı değişimleri ve gelişmeleri içine alan anı-roman türündeki eserinin ismi “Gülnar”dır.

Bu yılların büyük ölçüde bir dünya görüşüne angaje olmuş, daha çok kutuplaşmalara dayalı anı-romanları, bir döneme ışık tutmaları bakımından edebi niteliklerinden çok sosyolojik değerleriyle belleklerde yer edinmişlerdir.

12 Mart ve 12 Eylül dönemlerinin etkisi altındaki toplumsal ve siyasal tüm aksaklıkların irdelenmesine ihtiyaç duyulan bu dönemde yazılan “Beyler Aman” adlı roman Hasan Kayıhan’a aittir.

Dönemin sosyolojik, politik ve psikolojik analizlerinin yapıldığı romanın yazarı Alev Alatlı’dır.

Yukarıda sayılanlar dışında; iyice hazmedilmemiş reçetelerle ve siyasi doktrinlerle kendilerine bir yer tutmaya çalışan ve yaşamlarını bunlarla yönlendiren dönemin gençliğini ve sorunlarını, kuşak çatışmasını, inanç buhranını ve bu buhrandan gönül yüceliğine ulaşmanın yollarını öykülendiren kadın yazarımız Emine Işınsu Öksüz’dür.

1950’li yıllardan itibaren başlayan çok partili hayat ve buna bağlı olarak gelişen
özgürlük ortamı, birtakım ideolojik arayışları, yapılanmaları, gruplanmaları da
beraberinde getirir. İhtilal sonrası gerçekleştirilen 1960 Anayasası’nın sağladığı
serbestlik ortamının da etkisiyle sağ-sol şeklinde biçimlenen görüş ayrılıkları,
başta üniversiteler olmak üzere tüm kamu kurumlarında, sivil toplum örgütlerinde önce düşünsel planda görüş ayrılıklarına, sonra eyleme dönüşen çatışmalara neden olur.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Romanlarının konusunu 12 Mart dönemi uygulamalarından alan romancıların büyük bir bölümü, 68 kuşağı olarak ünlenen siyasal grup arasında bulunmuş, eylemlere katılmış ya da bu kuşağın düşüncelerine romantik bir yakınlık duymuş kişilerdir. Yaşamlarını öyküleştirdikleri roman kişileri, çoğunlukla çevreleriyle uyumsuz, yalnızlık çeken, isyankâr, biraz marjinal kişilerdir. Söylemleri, yerleşik düzene karşı çıkan, sınıf çatışmasını ön plana çıkaran kutupluluk üzerinedir. Romantik, realist ya da doğalcı akıma bağlı olsalar da en büyük hedefleri yaşadıkları/ tanık oldukları dönemin gerçeklerini yansıtmaktır.

Bu dönem romanlarının karakteristik öyküsü, asli kişinin uzun bir süre gözetlendikten sonra bir gece ansızın evinin basılması ve gözleri bağlı olarak karakola götürülmesi ile başlar; burada yaşadığı sorgulama, işkence dönemi, kalıcı izler bırakan ruh çöküntüsünün ardından dışarı çıkması ve ikinci yaşamında çoğu kez toplumdan dışlanması ile sona erer.

Füruzan Tekil, yazıldığı yıllarda oldukça ilgi gören romanı 47’liler’de (1974) devletin resmî politikalarıyla uzlaşamayan aydınların çeşitli yerlere savrulmasını anlatırken, emperyalizme karşı geliştirilen sol ideolojik söylemler ön plana geçer. Konusunu 1947 doğumlu asli kişi Emine Semra Kozlu’nun yaşam öyküsünden alan roman, onun kişiliğinde 12 Mart döneminin dışarıya yansımayan kapalı dünyasına ayna tutmaktadır. Emine’nin 12 Mart öncesinde öğrenci hareketlerine katılmış olması, tutuklanması ve yaşadığı aşağılanmalar, gördüğü işkenceler; tutukluluk öncesi ve sonrasında ailesiyle ve toplumla yaşadığı kopukluklar, harcanmış bir gençliğin çelişkileri, yanılgılar, başarısızlıkla sonuçlanan devrim hareketi romanın izleksel boyutlarını göstermektedir.

I numaralı bilgi, genç kuşak romancılardan Hasan Öztoprak’ın 12 Eylül sonrası bağlı bulunduğu örgüt ile özgür yaşamak arasında tercih yapmak zorunda kalan kahramanının iç çatışmalarını, örgüt baskısını konu alan Devamı Hayat romanı ile ilgili bir bilgidir.