ÇAĞDAŞ TÜRK ROMANI - Deneme Sınavı - 3

Şiir, öykü ve romanı bir arada yürüten Mustafa Miyasoğlu (d. 1946-2013), ilk romanı Kaybolmuş Günler’de (1975 MKV Ödülü) 1960 sonrasında ortaya çıkan sosyal ve düşünsel plandaki değişiklikleri, üniversite eğitimi yapan kişilerinin aşklarını, acılarını, kısaca anlamsız çatışmalarla, kavgalarla yitip giden bir genç- liğin hayatını anlatır.

Alev Alatlı’nın ‘hepimizin içinde baskıcı, despot bir kişilik yatar; aileden başlayarak aldığımız tek yanlı ve boyun eğmeye, tartışmasız itaat etmeye güdüleyen eğitim anlayışı zamanla farkına varmaksızın bizleri de işkenceci yapıverir’ temel düşüncesinden yola çıkarak 12 Mart, 12 Eylül öncesi siyasal olayları eleştiren İşkenceci romanı

Genel kayıtlara göre Türkiye’de sosyalist düşüncenin ilk yazarı, 1910’da çıkardığı İştirak adlı gazeteden dolayı İştirakçi Hilmi olarak bilinen Hüseyin Hilmi’dir. Hüseyin Hilmi’nin İştirak dergisinde özellikle 1912 yılındaki sayılarda sosyalizm ve onun çevresindeki kavramları tartışılıyor olması, onun Osmanlı Türkiyesindeki ilk sosyalist yazar olarak anılmasını geçerli kılmaktadır.

Bizim Köy kitabında Makal, beş temel unsur üzerinde durmuştur: birincisi ekonomik sıkıntılar; ikincisi, ilkel malzeme kullanma; üçüncüsü, toprak meselesi; dördüncüsü, yeni teknolojilere yabancılık; beşincisi ise sosyal yardımlaşma ve kooperatifleşmedir.

Türk edebiyatında genel olarak Marksizm merkezinden yayılan ideolojik yapıyı kuran kuşkusuz Nâzım Hikmet’tir. O, Türkiye’de sınıfların çatışmasına dayanan bir gelenek olmadığı hâlde, belki de ilk olarak emek, yoksulluk, sömürülme gibi temaları işlemeye başlar.

Türk romanında toplumcu gerçekçiliğin ilk yansımaları, işçi hayatlarının anlatılmasıyla 1930’larda başlar.

Orhan Kemal’in Gurbet Kuşları romanı işçi romanı örneğidir.

Selim İleri’nin Bir Akşam Alacası romanı toplumcu gerçekçi aydın romanına örnektir. Bir Akşam Alacası 1981’de yayımlanır. Sanatçı-aydın ilişkileri çerçevesinde gelişen romandır.

1960’lardan sonraki bazı romanlarda bunalan aydın artık Tanzimat ve Cumhuriyet romanlarındaki aydın gibi, kesin inançları olan, iddiası ve önerisi olan aydın değildir. Bu aydınların bir kısmı, neyi niçin yaşadığını bilmeyen ve yaşadıklarını anlamlandıramayan, bir anlamın peşinde de olmayan; bir kısmı, uğruna savaştıkları ideolojik değerlerle birlikte yenilgiye, ihanete, baskıya uğrayan; maddileşen ve sıradanlaşan ilişkilerle başa çıkamayan; bir kısmı felsefeyle hayat arasında kalan, inançlarındaki merkez kuvveti kaybeden aydınlardır.

Türk romanında işçiyi, bütün çevresiyle en geniş manada eserlerine alan romancı Orhan Kemal’dir.

Eleştirmenler, köy romancılığı içinde Yaşar Kemal’e ayrı bir önem vermişlerdir. Romanlarındaki zengin ve masalsı Türkçe, gelenek ve görenekler, halk kahramanlığı ve diğer folklorik ögelerin yeni bir dille aktarılması bu “önemin” bağlı olduğu özelliklerdir.

Nazım Hikmet

Orhan Kemal

I ve III

Teknolojinin tarıma girmesi

Bizim Köy

İyi ve kötü kesin çizgilerle ayrılmaz.

Sanayileşme

III ve IV

İşçi sınıfının oluşmamış olması