ÇAĞDAŞ TÜRK ROMANI - Deneme Sınavı - 25

Attilâ İlhan’ın “Aynanın İçindekiler” serisi Bıçağın Ucu, Sırtlan Payı, Yaraya Tuz Basmak ve Dersaadet’te Sabah Ezanları adlı kitaplardan oluşmaktadır.

Tarihsel gerçeklik; tarihçinin süzgecinden geçer, onun bakış açısından sunulur ve aktarılır. Bu noktada denilebilir ki tarih, belirli bir bakış açısının ürünüdür; kısmen subjektif, yani özneldir.

"Tarih ancak bugünden geçmişe gidilerek bir bütün olarak kavranabilir ve tarihçinin yaklaşımı da bugünden geçmişe giderek tarihî anlamak olmalıdır." veçhesinden yola çıkıldığında tarihin, geçmişten bugüne anlaşılması için tarihsel gerçekliklerin izini sürmek, tarihçinin görevidir. Tarihi roman yazarının böyle bir asli görevi yoktur çünkü o, tarihçinin sunduğu malzemeyi, duyduklarından ve efsanelerden elde ettiği bilgiyi hayal dünyasında yoğurur, tarihî malzemeyi insana ait duygularla, yaşama tarzıyla şekillendirerek karşımıza çıkarır.

Popüler tarih romanları, tarih bilgisinin yanı sıra, aşk, serüven ve macera gibi unsurları roman kurgusuna katarak estetik ve sanat kaygılarını ikinci plana itmiş olsa bile, okurda tarih bilgisinin sevdirilmesi ve tarih bilincinin oluşturulması aşamasında çok önemli rol oynamıştır.

Tarihsel romanlarımızda İttihat ve Terakki, Mütareke ve Millî Mücadele dönemleri çokça işlenmiştir. 1908-1923 yıllarını konu alan romancılardan ilk grup İttihat ve Terakki, I. Dünya Savaşı ve Millî Mücadele yıllarını yaşayan yazarlar, kendi dönemlerinin tanıklığını yapmışlardır. Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Halide Edip Adıvar, Reşat Nuri Güntekin, Nahit Sırrı Örik, Mithat Cemal Kuntay; yaşadıklarını, yıllar sonra, bir kurgu ile sundular. Mithat Cemal Kuntay ve Reşat Nuri Güntekin de yaşadıkları dönemi çok farklı boyutlarıyla sorgulamışlardır. Mithat Cemal Üç İstanbul’da II. Abdülhamit Dönemi’ni, İttihat ve Terakkili yılları, Mütareke İstanbul’unu; yozlaşmış insan tipleri ile yansıtmaya çalışır. Reşat Nuri, tezli romanı Yeşil Gece’de, Millî Mücadele yıllarını, önceleri din adamı, sonra öğretmen olan Ali Şahin’i merkeze alarak anlatır. Nahit Sırrı Örik, çocukluk yıllarının dünyasını, II. Abdülhamit’in son dönemini eleştirel bir tarzda dikkatlere sunar. Sahnenin Dışındakiler romanında Ahmet Hamdi Tanpınar, Mütareke Dönemi İstanbul’unu, 17-18 yaşın gençliğiyle idrak ettiği tarzda yansıtmaktadır.

Millî Mücadele yıllarında çocuk olan yazarlarımız arasında Kemal Tahir, Tarık Buğra ve Samim Kocagöz bulunur. Kemal Tahir, İttihat ve Terakki’nin iş başına geldiği dönemde doğmuş, Millî Mücadele yıllarına çocuk gözleriyle tanıklık etmiştir. Bir Mülkiyet Kalesi, yazarın aile hayatını konu almaktadır. II. Abdülhamit’in marangozu olan babasının yaşadıklarını kurguya dönüştüren yazar, İttihat ve Terakki’den Millî Mücadele’nin sonuna kadar olan bir dönemi, Mahir Efendi’yi merkeze alarak yansıtmaktadır. Esir Şehrin İnsanları’nda, yurt dışında eğitim görmüş, Paşa çocuğu Kâmil Bey’in Mütareke İstanbul’unda yaşadıkları vardır. Kemal Tahir’in aydın gözüyle yorumladığı Mütareke Dönemi İstanbul’u, Yorgun Savaşçı’da eski bir asker açısından verilir. Belgesel tadındaki roman Kalpaklılar-Doludizgin yazarı Samim Kocagöz de bu yılların çocuklarındandır. Söke çevresinde gelişen olayları da romanın kurgusuna alan Kocagöz, Millî Mücadele yıllarını Nutuk rehberliğinde romanlaştırır. Attilâ İlhan ve Ayşe Kulin ise belgeler ışığında Millî Mücadele yıllarını kurgulayan, üçüncü grup yazarlarımız arasındadır.

II. Abdülhamit Dönemi’nin son yılları ile İttihat ve Terakki’nin ilk yıllarını konu edinen Abdülhamit Düşerken romanında Nahit Sırrı Örik, çocukluk yıllarında tanığı olduğu tarih kapsamında değerlendirilebilecek olayları kurgulamaktadır. 22 Mayıs 1895 doğumlu olan Nahit Sırrı’nın babası II. Abdülhamit Dönemi Ma- arif Nezareti mektupçularındandır. Yazarın yaşı ve babasının görevleri, bize, çocukluk yıllarındaki izlenimlerinden çok babasından duyduklarının etkin kaynak olduğunu göstermektedir. Bu bakımdan Nahit Sırrı’nın tarihi anlatmaktan çok, kendi çağına tanıklık ettiğini düşünebiliriz.

Mustafa Necati Sepetçioğlu’nun romanları Türk tarihini, başlangıcından 1915 Çanakkale savaşlarına kadar getirir. Sepetçioğlu, kendine özgü anlatımıyla, Türk tarihinin kahramanlıklarını, ihtişamını, değerlerini oluşturduğu kurgular çevresinde dikkatlere sunar. 1930’lardan sonra Türk okuyucusuyla bütünleşen popüler tarih romanları da Türk tarihinin bilinmeyen dönemlerini ve kahramanlarını anlatırlar. Bekir Büyükarkın, Abdullah Ziya Kozanoğlu, Feridun Fazıl Tülbentçi, Turhan Tan gibi romancıların eserleri bu niteliktedir. Hatta romandan ziyade tarih yazmak amacıyla hareket eden Feridun Fazıl Tülbentçi’nin romanlarında, tarih kitapları gibi, dipnotlarıyla aktarılmış bilgi notlarına tesadüf edilir.

Kemal Tahir’in Türk tarihine bakışında Osmanlı’nın yanında Batı ve Batılılaşma sorunu da vardır. Yazar, Osmanlı’nın kuruluş yıllarından itibaren Türk tarihini incelerken Batı’dan tarih, kanunlar, inançlar, iktisadi ve sosyal hayat bakımından farklı bir yapıda olduğumuzu, kendimize özgü bir tarihimiz olduğunu savunur.

Ciğerdelen (1946), Safiye Erol’un en meşhur romanıdır. Romanda şimdiki zaman ile geçmişte meydana gelen tutkulu bir aşk etrafında, Türk romanının geleneksel temalarından Doğu-Batı çatışması işlenir. Şimdiki zaman, mimar Turhan Tuna’nın ağzından anlatılır. Geçmiş ise romanın kadın kahramanı Cangüzel’in yazdığı hikâyelerle 17. yüzyıla, Estergon Kalesi cengine kadar gider. Cangüzel’in yazdığı Sarı Sipahiler, Yedi Peçeli ve Ciğerdelen adlı üç hikâyede tarihsel bir olay anlatılır. Bu iki zamanı bir olayda karşı karşıya getirerek Safiye Erol’un tarih bilincini derinleştirmeye çalıştığı düşünülmektedir. A, B, D ve E seçeneklerindeki romanlar Kemal Tahir'e aittir.

İlk örnek diye sorulduğu için cevap A şıkkıdır.

Diğerleri 1920-1960 arası yazarlardır. Cevap A şıkkıdır.

Şıkların hepsi tarihsel romandır ama siyasal olayları anlatan A şıkkındaki eserdir. Cevap A şıkkıdır.

Asıl tema aşktır. Cevap C şıkkıdır.

Bahsedilen özellikler yazarının Kemal Tahir olduğu Devlet Ana'dır. Cevap A şıkkıdır.

Diğerleri sadece Milli Mücadele Döneminin problemlerini tarihsel süreç içinde değerlendirir. Cevap a şıkkıdır.

Bahsedilen eser Nahit Sırrı Özik'e aittir. Cevap a şıkkıdır.

Eser, Tarık Buğra'ya ait olan Küçük Ağa'dır. Cevap A şıkkıdır.

B ve d şıkkı, Tarık Buğra; c şıkkı Halide edip; e şıkkı ise Kemanl Tahir'e aittir. Cevap A şıkkıdır.