ÇAĞDAŞ TÜRK ROMANI - Deneme Sınavı - 18

1970’li yıllara gelindiğinde Türk romanı için yüzyıllık arayış döneminden sonra kendi kimliğini bulduğunu, özgüven kazandığını ve çağdaş dünya romanlarıyla boy ölçüşebilecek düzeye geldiğini söylemek mümkündür. 1970’li yıllarda ulusçu söylem ilgi görmüştür. 1980’li yıllardan itibaren bireysel bakışın egemen olduğu klasik roman yerini çoğulcu bakışa, çok sesli/çok kültürlü bir bakışı yeğleyen postmodern bakış açısına bırakmıştır.

Reşat Nuri – Kavak Yelleri, Halide Edip – Kızıl Hançerler, Refik Halit Karay – Bugünün Saraylısı, Hüseyin Rahmi – Kaderin Cilvesi. Ancak Fosforlu Cevriye, Suat Derviş tarafından yazılmıştır.

Refik Halit Karay, sanat yaşamına öykü yazmakla başlamış ve Maupassant tarzı öyküleriyle tanınmıştır. Sürgün yıllarının deneyimi ve birikimiyle soluklu eserler yazmaya yönelir. Entrika, aşk ve kadın konularının, kaçakçılık sayesinde zenginleşen insanlarla İstanbul’un kenar mahallelerinde yaşayan insanların yaşamlarını, komşuluk ilişkilerini, aile anlayışlarını anlatır.

Semiha Ayverdi’nin romanlarındaki gelişme, eşya ve olaylardan kişilerin iç dünyasına yönelme şeklinde meydana gelir. Romanlarında kişi yücelecek, nefsin isteklerine karşı koyacak ve insan-ı kâmil mertebesine ulaşacaktır. Bu yüzden romanların ve roman kişilerinin adları, çoğu zaman onların ulaştıkları yeri belirler. Kişilerindeki değişim, maddeden manaya doğru olur.

Ahmet Hamdi Tanpınar: Mahur Beste, Huzur, Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Sahnenin Dışındakiler
Oktay Akbal: Garipler Sokağı

Tanpınar’ın 1961’de yayımlanan ve uygarlık değişiminin birey üzerindeki sancılarını ele aldığı Saatleri Ayarlama Enstitüsü romanı dengesiz, arayış içindeki kişileri aracılığıyla yaşadığı dönemin eleştirisini yüklenir. İronik bir anlatımla iki uygarlık arasında bocalayan Türk toplumunun tablosunun çizildiği roman, asli kişi Hayri İrdal’ın anıları biçiminde kaleme alınmıştır.

Cevat Şakir – Ötelerin Çocukları, Oktay Akbal – İnsan Bir Ormandır, Tarık Buğra –Siyah Kehribar, Semiha Ayverdi – Aşk Bu İmiş. Ancak Küçük Ağa, Tarık Buğra’nın eseridir.

Yanıt B'dir.

Yanıt E'dir.

Yanıt A'dır.

Yanıt C'dir.

Yanıt A'dır.

Yanıt B'dir.

Yanıt D'dir.

Yanıt E'dir.

Yanıt C'dir.

Romanlarının büyük bir bölümünü Cumhuriyet’in birinci ve ikinci devrelerinde
yayımladıkları hâlde 1950 sonrasında da romancılıklarını sürdürenler vardır. Popüler halk romancılarından Kerime Nadir Azrak (1917-1984) Gelinlik Kız (1960), Suçlu (1971), Karar Gecesi (1982), öğretmen duyarlığıyla konularını işleyen Suat Derviş (1905-1972) (Fosforlu Cevriye/1968), millî ve ahlaki değerleri öne çıkaran Mükerrem Kâmil Su Aynadaki Kız (1962),
Ayrı Dünyalar (1964), Ben ve O (1970), Karakız (1977), Ata’nın Romanı (1977),
Sızı, Uzaklaşan Yol gibi adlar, Cumhuriyet Dönemi’nde pek çok benzeri görülen
ve çoğu kez romantik Yeşilçam filmlerinin senaryo gereksinimlerini karşılayan
romanlarıyla edebiyat tarihleri için malzeme olmaktan ileri gidemeyen romancılardandır. Doğru cevap C'dir.

Sanat yaşamına öykü yazmakla başlayan ve Maupassant tarzı öyküleriyle tanınan Refik Halit Karay (1888-1965), yurt dışında uzun süre sürgün kaldıktan sonra (1922-1938) sürgün yıllarının deneyimi ve birikimiyle soluklu eserler yazmaya yönelir. Artık yaşadıklarını, tanık olduklarını ve düşlediklerini bir araya getiren entrika, aşk ve kadın konularının ağırlıkta olduğu romanlarla kolay para kazanmanın yollarını aramaktadır. Romancılığının olgun bir devresinde yazdığı Sonuncu Kadeh ve özellikle yazarına kısmi bir ün kazandıran Bugünün Saraylısı, İkinci Dünya Savaşı yıllarında kaçakçılık sayesinde zenginleşen kahramanlarıyla aynı dönemde İstanbul’un kenar mahallelerinde yaşayan insanların yaşamlarını, komşuluk ilişkilerini, aile anlayışlarını ve varsıllık karşısındaki tutumlarını anlatır. Doğru cevap B'dir.

Ürünlerini 1950’den sonra veren yazarlar arasında romanlarının yapısını geçmiş şimdi kutupluluğu üzerine kuranlar da oldukça fazladır. Bu romancılardan Abdülhak Şinasi Hisar ve Samiha Ayverdi, Ahmet Hamdi Tanpınar gibi romancılar, Cumhuriyet öncesine kadar uzanan mutlu çocukluk dönemlerini, yıkılan bir uygarlığa ait kaybolan değerlerin özlemi içinde ve sisli bir camın arkasından okura yansıtırken Oktay Akbal gibi kimileri gazete yazarlığının sağladığı imkânlarla ve röportaj yöntemlerinden yararlanarak geçmiş-şimdi, fert-toplum değer yargıları çatışmaları içinde toplumsal sorunları öncelikli olarak işlerler. Doğru cevap D'dir.

Romanlarının yapısını geçmiş-şimdi çatışması üzerine kuran romancılardan
biri de Samiha Ayverdi (1906-1993)dir. 1938’de yayımladığı ilk romanı Aşk Bu İmiş, konusunu Firavunlar döneminde geçen ve ilahi aşka ulaşmayı hedefleyen bir menkıbeden; İbrahim Efendi Konağı (1939), kişisel anılara dayalı geçmişe ait konak hayatından alır. Bu romanları konu bakımından birbiriyle bağlantılı ya da birbirini tamamlar nitelikteki Batmayan Gün (1939), Ateş Ağacı (1941), Yaşayan
Ölü (1942), İnsan ve Şeytan (1942), Son Menzil (1943), Yolcu Nereye Gidiyorsun (1944), Mesihpaşa İmamı (1948) romanları takip eder. Romanlarının düşünce temellerini Kenan Rifai’nin her şeyin ilahi aşkla açıkladığı görüşleri üzerine oturtan Ayverdi, Cumhuriyet öncesi İstanbul’un konaklarında ve geleneği sembolize eden eski semtlerinde sürdürülen yoksul ama sıcak ilişkilere dayalı toplum hayatını şiirsel bir anlatım ve kadınsı bir bakış açısından ele alır. Ortaya çıkan bencillik, çıkar ilişkisi, madde, aşk gibi sorunları ilahi aşka dayalı Kenan Rifai’nin öğretisiyle çözmeye çalışır. Yazar, kişilerindeki değişimi maddeden manaya doğru geliştirir. Doğru cevap E'dir.