ÇAĞDAŞ TÜRK EDEBİYATLARI II

Moldova-Gagavuz Türk Edebiyatı

Sovyet Devrimi

Karakalpak Türk Edebiyatı

Kıpçak

vatan

Yunanistan Türk Edebiyatı

Tür­kiye Cumhuriyeti’nde 1928 yılında gerçekleştirilen Harf İnkılabı’ndan sonra Türk aydın­ları derhal yeni harfleri öğrenip kullanmaya başladılar. Haskovalı öğretmen Ahmet Şevki 1928 yılında yeni harflerle ilk “Alfabe” kitabını yayımladı, lâkin dönemin milli eğitim ba­kanlığı kitabın okullarda okutulmasını engelledi. Bu durum 1940 yılına kadar devam etti. Yanıt D'dir.

Prizren ve Mamuşa Kosova Türkleri­nin edebiyat ve sanat merkezidir ve bu özelliğini bu gün de korumaktadır.

Diğer Balkan ülkelerinden farklı olarak Romanya’da Batı Oğuz Türkleri ve Tatar Türk­leri iki grup olarak varlıklarını sürdürmektedir.

“Renkler” adlı edebiyat ve fikir dergisi Bükreş’te Romen Yazarlar Birliği ve Azınlık­lar Komitesi tarafından yılda iki defa Türkçe olarak yayınlanmaktadır. Yanıt A'dır.

Selanik’te doğan “Genç Kalemler” hareketi ve 20. yy. başlarında yayın hayatına giren “Çocuk Bahçesi” adlı dergi Yunanistan-Batı Trakya’da Türk edebiyatının gelişmesinde önemli bir dönüm noktası olmuştur. Yanıt C’dir.

Bu gün Moldova Cumhuriyeti’nde yaşayan 200 bin Gagavuz, Gaga­vuz Yeri adlı özerk bir statüde devletlerini kurmuş bulunmaktadırlar. Başkentleri Kom­rat'tır, parlamentoları vardır, Resmi dilleri Batı Türkçesinin Gagavuz lehçesidir.

Karakalpaklar, Kıpçak koluna bağlı bir Türk boyudur. Eski Rus yıllıklarında “Karakal­pak” anlamına gelen “Çerniyi Klubuki”, Arap kaynaklarında “Karabörklü” adlarıyla anılır­lar. Karakalpak ismi, bu Türk kavminin ırk özelliği ile ilgi­li olmayıp, bunların yaşayış ve giyiniş tarzları ile ilgili bir isimdir. Karakalpakların kökeni hakkında kendileri arasında mevcut rivayetlere göre, bunlar Nogaylara bağlanmakta ve eski vatanları olarak Kazan ile Astrahan Hanlıkları arasında­ki Volga sahilleri gösterilmektedir. Yanıt D’dir.

XIX. asır Karakalpak edebiyatı, Karakalpak edebiyatı tarihinde yeni bir merhaledir.Bu asırda Özbek edebiyatı Mukîmî ve Furkat’ın, Kazak edebiyatı Abay ve Altınsarin’in, Türkmen edebiyatı Mahtumkulu ve Kemîne’nin adları ile meşhur olurken, Karakalpak ede­biyatına Künhoja, Ejiniyaz (Hacıniyaz), Berdak ve Öteş gibi söz ustaları damgasını vurdu. Yanıt E’dir.

20. yy. Karakalpak edebiyatı, Ekim devriminin şekillendirdiği bir edebiyattır. Bu devir edebiyatı için Karakalpak Sovyet edebiyatı tabiri yaygın şekilde kullanılır. Yanıt A’dır.

Yeni Karakalpak Sovyet şiiri, devrimden önceki Karakalpak şiirinden sosyalist içeriği, fikrî teması ile ayrılır. Yeni Karakalpak edebiyatının (şiirinin) temaları Ekim devriminin zaferi, Komünist partisinin siyaseti, zenginlere karşı sınıf mücadelesi, kadın erkek eşitliği, kolhoz hayatı ve diğerleridir. Yani bu dönemde yazılan şiirler, daha çok propagandaya yönelik olarak yazılan küçük şiirlerden ibarettir. Yanıt C'dir.