ÇAĞDAŞ TÜRK EDEBİYATLARI II

Kazak halkı son yüz yılda iki defa alfabe değiştirdi. 1929’a kadar Arap, 1929’dan 1940’a kadar Latin ve 1940’dan sonra Kril harflerine dayalı alfabe kullandılar.

Balalar folkloru, çocukların ahlakî talim ve terbiyesini amaçlayan bir halk edebiyatı türüdür.

Turmıs-salt cırları, göçebe halkın evlilik, göç gibi gündelik hayatını anlatır. Halk hayatının aynası da denir.

Balalar folkloru, çocukların ahlakî talim ve terbiyesini amaçlayan bir halk edebiyatı türüdür.

Asan Kaygı’nın zamandaşı Kaztugan Cırav’dır. O da Altın Orda zamanındaki Nogay-Kazak dönemi edebiyatının önemli bir şahsiyetidir. Eserlerinden günümüze kadar ulaşanı yoktur.

Genç yaşta şiirler yazmaya başlayan Aktamberdi cırav da verilen bağımsızlık mücadelesine bizzat katıldı. Bu mücadelelerde Kazakları iyi idare etti, teşkilatlandırdı. Kalmukların ülkeden kovulmasında yararlı işler yaptı. Şiirlerinde bu dönemdeki sosyal gelişmeleri, halkın sıkıntılarını dile getirdi. Epik tarzın akını olarak bilinen Aktamberdi, savaşlarda gördüğü kahramanlıkları şiirlerine aksettirdi.

Aynı devrin bir başka akını Ümbetey de özellikle “ağıt” tarzında eserler vermiştir. Onun eserlerinde Kazak dilinde “şeşendik sözler” adı verilen “veciz” sözlere sıkça rastlanmaktadır.

Bu devirde Kazak edebiyatının en büyük temsilcisi Buhar (1668-1781) cıravdır. Buhar adını muhtemelen doğduğu Buhara şehrinden almıştır. Akın Buhar, yazdığı siyasi-hicvi şiirleri ile Kazak halkının en değerli akınlarından biri olmuştur. Eserlerinde Çin ve Rus tehlikesine dikkat çekmiş ve halkının uyanık olmasını istemiştir.

Dulat Babatayulı (1802-1871) Kazak halkının, bütün Türkî halkların eski şeciresinden haberdar, eski akın ve cıravların mirasını iyi tanıyan, onun özelliklerinden ilham alan bir akındı. Medrese eğitimi almış dindar biriydi ve Türkçe yazıyı tanıyabiliyordu. Rus işgalcilerinin baskıcı siyasetini yiğitçe ortaya koyan Dulat akın, ülkenin işgal ediliş sebeplerini ve sonuçlarını şiirlerinde dile getirdi. (Adebiyat 8, 1996: 23) Ömrü boyunca hakikati savunan Dulat Babatayulı, Buhar Cırav’ın milliyetçi fikirlerini benimsedi ve onları şiirlerinde işledi. Vatanını sevdiğini gösteren “Birinci söz” adlı şiirinde şöyle diyor.

"Bozkırın yayla geniş alan, Babamın konduğu geniş yurdum. Benim gibi seni kıskanan, Bağrında büyüyen hangi balan?"

Kazak dilinde “ş” yerine “s” kullanılır.

Kazak dilinde “ç” yerine “ş” harfi kullanılır.

Kazak halkı son yüz yılda iki defa alfabe değiştirdi. 1929’a kadar Arap, 1929’dan 1940’a kadar Latin ve 1940’dan sonra Kril harflerine dayalı alfabe kullandılar.

Kazak edebiyatnın diğer Türk kavimleriyle ortak kökeni yoktur.

Kazak mitolojisini anlatır.

Ağırlıklı olarak dini temellere dayanması

Cır: Atasözleri

Hayatta sık rastlanan olaylara yer verirler.

Kazak halkı, 1929’dan 1940’a kadar Latin alfabesini kullanmıştır.

Kazak edebiyatında ozanların çalıp söylediği nazım türüne “cır” denir.

"Şeşendik sözler" kıssalardır.