ÇAĞDAŞ TÜRK EDEBİYATLARI I - Deneme Sınavı - 19

Monçukatdı Türkmen gelin kızlarının Nevruz’da oyun sırasında söyledikleri aydımın adıdır. Kızlar kendilerine uğur getireceğini sanarak monçukatdı yaparlar. Monçukatdı, takvim şiirinin bir şekli olup, adetçe, nevruz-yeni yıl gecesi söylenilir. Büyük kızlar, akranlarından birinin evine toplanıp her biri sadece renginden ayırt edilebilen öz boncuğunu sulu küreye veya tabağa atar. Türün adlandırılması da bununla ilgilidir.Ondan sonra sevinçli veya hasretli bir şiir bendi makamla söylenir. Bundan sonra küçük bir kıza kaptan boncuk çıkarttırılır. Boncuk kiminse, dörtlüğün mazmunu,konusu ona bağışlanır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Kaynağını halk kültüründen alan mensur eserler hariç tutulduğu takdirde 18. ve 19. yüzyıllara ait Türkmen edebiyatının şiir türünde geliştiği görülmektedir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Diğer seçenekte verilen şairler 18. yüzyıl Türkmen edebiyatının önemli şairleridir. 19. yüzyılın önemli Türkmen şairleri, Seyitnazar Seydî, Memmetveli Kemine,Gurbandurdı Zelilî, Mollanepes,Talibî, Dosmämmet, Mätäci, Zıncarı, Bayii Şahır, Misğinğılıç , Aşikî, Abdısetdar Kazî, Ketibî ve Muhammetrahim’dir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Türkmen edebiyatının gerçek anlamda 18. yüzyılda başladığını söylemek mümkündür. 18. yüzyıl şairlerinden Magtımgulı (1733-1783), Türkmen dilinin edebî dile dönüşmesinde çok önemli bir mihenk taşı olduğu gibi Türkmen edebiyatının da ilk temsilcisi kabul edilir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Önceki yüzyıllarda daha çok halk şiiri tarzında eserlere sahip olan Türkmen edebiyatı, 20. yüzyılın bilhassa ortalarından itibaren çağdaş anlamda şiirleri de bünyesinde barındırmaya başlamıştır. 18. ve 19. yüzyıllarda Türkmen şiirinin halk şiiri tarzında olmasının, Türkmenlerin çok zengin sözlü edebiyat geleneğine sahip olması, bu yüzyıllarda hanlıkların ortaya çıkması ve bundan kaynaklanan büyük kültür merkezlerinin oluşmaması ve savaş yıllarında birçok münevverin hayatını kaybetmesi gibi birçok sebebi vardır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

1906 yılında Bäherden’de doğan Çarıyev, 1929 yılında Türkmenistan gazetesinde muhabir olur ve Taşkent’te bulunan Orta Asya Komünistlik Üniversitesi’nde basın yayın öğrenimi görür. Puşkin’in bazı şiirlerini Türkmen Türkçesine tercüme eden Çarıyev, yazdığı şiirler ile Türkmen şiirinin gelişmesine katkı sağlamış önemli şairlerdendir. Hocanepes Çarıyev’in yazdığı şiirler 1933 yılında Türkmenistan Devlet Yayın Evi tarafından Hücüm “Hücum” adıyla yayımlanmıştır. Türkmen edebiyatına büyük katı sağlayacağı yazdığı güzel şiirler ile anlaşılan Çarıyev, genç yaşta, 1941 yılında Sovyet rejimi tarafından yok edilmiştir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

III. Bu dönemde daha çok huzur ve barış temalı şiirler yazılmıştır. 

V. Gara Seyitliyev, Aman Kekilov, Beki Seytekov, Rehmet Seyidov bu dönem şiirlerinde huzur ve barış temasını işlemişlerdir.

Bu bilgiler çeldirici olarak kullanılmıştır. Bu dönemde işlenen konu vatan ve bağımsızlıktır. Huzur ve barış teması İkinci Dünya Savaşından hemen sonra Türkmen edebiyatında işlenmiştir. Gara Seyitliyev; Halkım, Şaahıırıñ Kasamı “Şairin Andı”, Pogonlı Gıız “Apoletli Kız”, Aman Kekilov; Kavkaz “Kafkasyalı”, Günbatara “Batıya”, Beki Seytekov,Türkmen Soldatı “Türkmen Askeri”, Doostumıñ Yaadığäärliğine “Dostumun Anısına”,Rehmet Seyidov, Doostuma “Dostuma” ve Uğratmak “Yollamak” adlı şiirlerinde, savaş yıllarına ait vatan ve bağımsızlık konularını ele almışlardır. Bu nedenle doğru yanıt C seçeneğidir.

Türkmen edebiyatının en önemli şairlerinden olan Aman Kekilov, 1912 yılında Aşkabat’ta doğmuştur. ilk şiiri olan Ooba Muğallımlarına, Köy Öğretmenlerine adlı şiirini 1928 yılında Sovyet Türkmenistanı gazetesinde yayımlar. Aman Kekilov 1945-1960 yılları arasında yazdığı Söyği “Sevgi” adlı manzum romanı ile 1974 yılında Mağtımgulı ödülünü kazanmıştır. Kekilov’un çağdaş Türkmen şiirinin önemli bir şairi olduğunu, onun yazdığı Goşğular Yığındısı “Şiirler Öbeği” (1932), Goşğular “Şiirler” (1940) ve Saylanan Eserler “Seçme Şiirler” (1951) adlı şiir kitapları ispat etmektedir. Aman Kekilov, ayrıca 1946 yılında Türkmenistan millî marşını da kaleme almıştır. Aman Kekilov’un sanat ve edebiyat ile edebiyat teorisi ve eleştirisiyle ilgili kaleme aldığı çok sayıda makalesi de bulunmaktadır. Kekilov’un bu tarz makaleleri Söz Sunğatı “Söz Sanatı” (1973) ve Söz Sırları (1975) adlı kitaplarda bir araya getirilmiştir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Şiirlerde işlenen aşk ve sevgi temasında herhangi bir azalma olmamıştır. Klâsik Türkmen şairleri tarafından sıkça işlenen “sevgi” ve “aşk” konusunun, 1950’li yılların ikinci yarısından itibaren neredeyse aynı yoğunlukla ele alındığı da görülmektedir. Bu bağlamda Gara Seyitliyev, Oyatmaañ “Uyandırmayın”, İñ Gözel Gıız “En Güzel Kız”, Söyğüliim “Sevgilim”; Kerim Gurbannepesov, Ayterek; Ata Atacanov, İçseñ Sovuk Çeşme Bolup Akayın “İçersen Soğuk Pınar Olup Akayım” ve Allaberdi Hayıdov, İne Şeyle Gııza Aaşık Boların “İşte Böyle Kıza Aşık Olurum” adlı sevgi, aşk konulu şiirler yazmışlardır. doğru yanıt A seçeneğidir.

Türkmenlerin tarihi, yine tarihten seçilen olay ve kahramanlarla romanlara konu olur. Bu çerçevede B. Seytekov’un Bedirkent, G. Kuliev’in Gara Kerven, Emirin İlçisi, N. Cumaev’in Düynki Adamlar, R. Esenov’un Sehradaki Salgınlar ve Y. Memmediev’in Sapak adlı romanları bu yıllarda yazılmış tarihî roman türüne örnek olarak gösterilebilir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Diğerleri de belli başlı edebiyat türüdür, ama daha önemli dediği için cevap A şıkkıdır.

Diğerleri de 18. yy'ın önemli şairleridir. Ama ilk örnek diye sorulduğundan cevap A şıkkıdır.

Diğer ifadeler yanlıştır. Cevap A şıkkıdır.

1917 yılındaki Bolşevik İhtilali ile Rusların baskısı altında kalan Türkmenlerin II. Dünya Savaşı yıllarına kadar geçen yılları durgunluk yılları olarak değerlendirilir. Cevap A şıkkıdır.

Üretilen eserlerin sanat değeri düşmüştür. Cevap D şıkkıdır.

Diğerleri 2. Dünya savaşı yıllarında yazmıştır. Cevap A şıkkıdır.

Diğerleri 1930'lu yıllara ait şiirlerdir. Cevap a şıkkıdır.

Bahsedilen şair aman Kekilov'dur. Cevap A şıkkıdır.

1970-1980 yıllarıTürkmen şiirinin en üretken olduğu ve değişime uğrayıp yenileştiği yıllardır.

En fazla kabul gören görüş Jean Deny'e aittir. Cevap A şıkkıdır.