ÇAĞDAŞ TÜRK DÜNYASI

Türkmenistan; Kazakistan, Özbekistan, İran ve Afganistan ile sınırdaştır.

Gapurov, görev yaptığı yıllarda aydınları ve gençleri milliyetçi düşünceleri terk etmeye davet etmiştir. Gorbaçov’un uygulamaya başladığı daha demokratik ve şeffaf siyaset Türkmenistan’da da etkisini gösterdi. 1990’da Türkmenistan’da parlamento seçimleri yapıldığı Türkmen Türkçesi cumhuriyetin resmî dili olarak kabul edildi. Türkmenistan, bu yılın Ağustos ayında egemenliğini, Ekim 1991’de ise bağımsızlığını ilan etti.

Halk Maslahatı: “Halk Kurulu” anlamına gelen bu kurum, 1992-2008 yılları arasında faaliyet gösteren en yüksek iktidar kuruluşuydu.

Halk maslahatı kurulunda; Devlet başkanı, milletvekilleri, hâkimler, savcılar, valiler ve diğer idareciler yer alır.

Aksakallar meclisi 1990’da kurulmuştur. Türkmenistan’ın bütün boy, tire, tayfaların yaşlılarından oluşur.

Mahtumkulu Türkmenlerin önde gelen şairlerindendir. Şiirlerinde milli değerleri, adaletsizlikleri halkın da anlayabileceği bir şekilde dile getirmiş, Türkmenleri birlik ve beraberliğe çağırmıştır.

Türkmenistan'ın dış politika öncelikleri; Dünyaya açılma çabaları, Güvenlik kaygıları ve Komşularıyla iyi ilişkilerdir.

Türkiye, Pakistan ve İran tarafından 1985’te kurulan ve 1992’de Orta Asya cumhuriyetleri ve Azerbaycan’ın üyeliğiyle genişleyen Ekonomi İşbirliği Örgütü'nün (ECO) amacı, üye ülkeler arasında ekonomik ve kültürel işbirliğini geliştirmek, serbest ticaret bölgesi oluşturmaktır.

Manas hava üssü, Kırgızistan’ın başkenti Bişkek yakınında bulunan Manas Uluslararası Havaalanı'nın sınırları içerisinde 2001’de açılan Amerikan askerî üssüdür. ABD, bu üssü, Afganistan’a müdahale sırasında aktif olarak kullanmıştır. 2009’da üs, transit nakliyat merkezine dönüştürülmüştür.

Türkmenistan’da doğrudan cumhurbaşkanına bağlı, dinî işlerden sorumlu cumhurbaşkanının müşavirine Geneş denilmektedir.

Orta Asya’nın güneyinde, Hazar Denizi’nin doğusunda yer alan Türkmenistan’ın yüzölçümü 489 bin km2’dir. Türkiye ile hemen hemen aynı enlemler arasında yer alan Türkmenistan, topografik bakımdan daha çukur bir arazi üzerinde bulunmaktadır. Iran ile arasında sınır oluşturan ve en yüksek noktası 2.942 metreye ulaşan Kopet Dağları dışında, ülkenin % 95’lik kısmı düzlüktür ve denizden yüksekliği 150-300 metre arasındadır.

Sovyetlerin kollektifleştirme politikası sonucunda binlerce zengin Türkmen hayatını kaybetmiş, din adamları ve Türkmen aydınları, sürgüne tâbi tutulmuştur. Aynı dönemde Ruslaştırma ve Sovyetleştirme politikaları da etkin bir şekilde uygulanmıştır. Söz konusu politikalar özellikle 1924-36 yılları arasında etkin bir şekilde hayata geçirilmiştir.

Moskova’nın, Sovyetleştirme politikalarına uzun süre destek veren Türkmen yöneticilerin başında Muhammednazar Gapurov (1969-1985) gelmektedir.

Ülkenin yasama gücünü meclis temsil etmektedir. 1993 yılında yasama faaliyetine başlayan meclis 2003 ve 2007 yıllarında çeşitli değişimlere uğradı.

Aksakallar Meclisi, 1990’da kurulmuştur.

1993’te dünyadaki bütün Türkmenlerin başı ilan edilen Niyazov, bundan sonra Türkmenbaşı olarak adlandırılacaktır.

ECO: Türkiye, Pakistan ve İran tarafından 1985’te kurulan ve 1992’de Orta Asya cumhuriyetleri ve Azerbaycan’ın üyeliğiyle genişleyen Ekonomik İşbirliği Örgütü’nün amacı, üye ülkeler arasında ekonomik ve kültürel işbirliğini geliştirmek, serbest ticaret bölgesi oluşturmaktır. Örgütün merkezi Tahran’dadır.

Türkmenistan’ın Afganistan’a doğrudan sınırının olması ve Kırgızistan’daki Manas Hava Üssü’nün yerini tutabilecek en önemli ülke olması açısından, Aşkabat’ın önemi ortadadır.

Güney Akım: Rusya’dan başlayan ve Karadeniz üzerinden geçen bu hat, Bulgaristan, Yunanistan, Sırbistan, Macaristan, Slovenya üzerinden Avusturya’ya ulaşmaktadır.

Kalpak toyu: Türkmenler yeni doğan bebeğin saçını keser ve kalpak toyu kutlarlar. “Oğlan dayısına çeker” denildiğinden, bebeğin saçı dayısına kestirilir ve ona hediye verilir.