Tatar, Başkurt, Çuvaş, Kırım ve Gagavuz Cumhuriyetleri

1992 yılında kabul edilen yeni anayasaya göre, Tataristan’da başkanlık sistemi kabul edilmiş ve Mintimir Şeymiev ilk devlet başkanı seçilmiştir.

21 özerk cumhuriyetten 7’si Türk cumhuriyetidir: Tataristan, Başkurdistan, Çuvaş Cumhuriyeti, Saha (Yakutistan), Altay, Hakasya ve Tuva.

Yeşil, beyaz ve kırmızı renklerden oluşan bayrak, 1991’de Tataristan Parlamentosu tarafından kabul edilmiştir.

Tatarların mitolojik eserlerinden esinlenerek tasarlanan armada İdil Bulgarlarının eşyalarında da sıkça rastlanan özgürlük düşkünü hayvan olan kanatlı pars tasvir edilmiştir.

Tataristan’ın en büyük doğal zenginliği petrol ve doğalgazdır. Ülkenin bir başka zenginlik kaynağını kimya ve petrokimya oluşturmaktadır. Tataristan’ın tarım ve hayvancılık sektörü de çok gelişmiş olup, tarım ürünleri üretimi konusunda Rusya’nın üçüncü büyük bölgesidir. Otomobil sanayisi ile askerî teknoloji sanayisi de Tataristan’da gelişmiştir.

1994 tarihinde Moskova ile Tataristan arasında imzalanan Yetkileri Paylaşma Anlaşması ile Tataristan Cumhuriyeti, dış ülkelerle ilişkiler kurma hakkını kazanmıştır.

Başkurdistan Özerk Cumhuriyeti, 11 Ekim 1990’da egemenliğini ilan etmiş ve Başkurdistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti adını almıştır. Sovyetler Birliği'nin parçalanmasıyla birlikte ise 31 Mart 1992 tarihinde Başkurdistan yönetimi Moskova ile yeni Federasyon Antlaşması’nı imzalayarak Moskova’ya bağlılığını bildirmiştir. Başkurdistan, bu antlaşmayı müzakerelerde bulunmadan imzalamış, ancak başlangıçta bu antlaşmayı imzalamayan Tataristan bazı imtiyazlar elde edince, benzer bir imtiyaz antlaşmasının kendisi için de yapılmasını sağlamıştır. Buna göre Başkurdistan, Rusya Federasyonu’nun özerk bir cumhuriyeti (Başkurdistan Cumhuriyeti) olarak tanınmıştır.

Başkurdistan bayrağı, aynı ebattaki mavi, beyaz ve yeşil şeritlerden oluşmaktadır. Beyaz şeridin ortasında Başkurt halkı için önem arz eden yedi tane taç yapraklı kuray çiçeği sembolü yer almaktadır.

Başkurdistan ekonomisinin temeli petrokimya, makine yapım endüstrisi ve tarıma dayanmaktadır.

Kırım Özerk Cumhuriyeti’nin resmî dili Ukraynaca olup, Rusça ve Kırım Tatarcasına, “bölgesel dil”ler statüsü verilmiştir.

Doğu Avrupa’daki Türk kökenli bir başka özerk oluşum da Moldova’ya bağlı Gagavuzya Özerk Bölgesi’dir. Moldova 1994'de  bölgeye özerklik statüsü vermiştir.

Rusça ve Moldova dilinin resmî dil olarak kabul edildiği bu bölgede Gagavuzca, nüfusun çoğunluğu için ana dil konumundadır.

1995’te Gagavuzya Bölgesi’nin bayrak ve arması kabul edilmiştir. Bayrak, mavi, beyaz ve kırmızı olmak üzere üç renkli şeritten oluşmaktadır ki, mavi şeridin üzerine sarı renkte üç yıldız resmedilmiştir.

1998’de  “Tataristan vatandaşlığı” kanunu kabul edilmiştir. Buna göre Tataristan’da yaşayanlar, Tataristan vatandaşı olarak nitelendirilecek ve otomatik olarak Rusya Federasyonu vatandaşlığını kazanacaklardı. Ayrıca Rusya Federasyonu vatandaşı olmayanlara Tataristan vatandaşlığı verilebilecekti.

Bayrak renklerinde olan armadaki pars, cumhuriyet ve bütün halkının koruyuculuğunu simgelemektedir.

Sabantuy: Tatar ve Başkurtların çok eskiden beri kutladıkları bir bayram olan Sabantuy ismi, sapan ve toy kelimelerinden oluşmaktadır. Başlangıçta Sabantuy, tarım faaliyetleri (Nisan ayında) başlamadan kutlanırken, daha sonra ekim işleri tamamlandıktan (Haziran başı) sonra kutlanmaya başlanmıştır. Tataristan’ın devlet bayramı statüsü verilen Sabantuy, at yarışları, güreş ve diğer çeşitli spor müsabakalarının yapıldığı, milli müzik ve dansların sergilendiği, bol ikramın olduğu, eğlenceli bir bayram günüdür.

Gimnazyum, başlangıçta jimnastik yapılan yer anlamına gelse de XVI. yüzyıldan itibaren Avrupa’daki orta eğitim kurumları için kullanılmaya başlanmıştır. Dönemin diğer eğitim müesseselerinden farkı ise klasik derslerin yanı sıra spor, dans gibi derslerin okutulması ve din derslerinin daha az olmasıdır. Bu okulların önemli özelliklerinden biri de bunlarda birkaç yabancı dilin birden okutulması ve müfredatın daha ağır olmasıdır. Kazan’daki ilk gimnazyum 1753 yılında açılmıştır. Bugün Kazan’da 36 gimnazyum bulunmaktadır.

Tataristan’da çok sayıda gazete ve dergi çıkmaktadır. 1989’dan beri Rusça ve Tatarca olarak çıkan İdil, 1922’de yayın hayatına başlayan Kazan Utları (Kazan Alevleri), 1990’da yayımlanmaya başlanan Kazan, kadın dergisi Süyümbike, Miras, Nauçnıy Tataristan (İlmî Tataristan), Fen hem Mektep ve Gasırlar Avazı (Asırların Yankısı) bunların önde gelenleridir.

Tataristan’ın önde gelen gazeteleri şunlardır: 1918’den beri çıkan Vatanım Tatarstan (tirajı:19 bin), Respublika Tatarstan (31 bin), 1919’dan beri yayınlanan Molodöj Tatarstana (Tatarstan Gençleri), 1991’de yayın hayatına başlayan ve yaklaşık 40 bin abonesi olan Kazanskie Vedomosti (Kazan Haberleri). Ayrıca, Sabantuy, Tatarstan Yaşlere(Tataristan Gençleri), fiehr-i Kazan, Veçernyaya Kazan (Akşam Kazanı)  adlı gazeteleri de zikretmek gerekmektedir.

Salavat Yulayev (1752- 1800), Başkurt milli kahramanıdır. Çarlık Rusya’sındaki 1773-75 Köylü ayaklanmasının lideri Pugaçev’in İdil-Ural
bölgesindeki önemli adamlarındandı. Pugaçev, Yulayev’e Başkurtlara bağımsızlık vaadederek onu kendi tarafına çekmiş, Salavat Yulayev de bütün Başkurtları örgütlemeyi ve isyana katılımlarını sağlamayı başarmıştır. Yulayev, Pugaçev’in ölümünden sonra da bağımsızlık mücadelesini devam ettirmiş, ancak bir netice alamamış, 1775’te yakalanarak Estonya’ya sürgün edilmiştir. Salavat Yulayev şairliği ile de tanınmaktadır.