Kazakistan Cumhuriyeti

Kazakistan Cumhuriyeti ve 14 oblısı (bölgesi).

Bu oblastlar rayon adı verilen 175 ilçeye bölünmektedir.

Kazakistan, Sovyetler Birliğinin dağılmasıyla birlikte 1991 yılında bağımsız oldu.

Sovyetler Birliği lideri M. Gorbaçovun,  Dinmuhammed Konayev'i görevden alıp onun yerine Onun yerine Aralık 1986’da Gennadiy Kolbin adında daha önce Kazakistan’da hiç yaşamamış, Kazakları ve Kazakistan’ı tanımayan bir Rus’u getirmesi ve bu durumun halk arasında infiale yol açması sonucunda Jeltoksan (Aralık) Olayları meydana gelmiştir.

II. Dünya Savaşı sonrasında Sovyetler Birliği’nin artan tahıl ihtiyacını karşılamak amacıyla Kazakistan bozkırları tarıma açıldı. Yüzbinlerce hektarlık bu dev proje "işlenmemiş, bakir, kullanılmayan" anlamına gelen tseline sözcüğüyle tanımlandı ve "Bakir Topraklar Projesi" adı verildi. Bu projenin merkezi olarak Akmola şehri seçilmiştir.

Kazakistan yarı başkanlık sistemiyle yönetilmektedir. Devletin ve yürütmenin başı genel seçimlerle işbaşına gelen cumhurbaşkanıdır. Kazakistan cumhurbaşkanı beş yıl süre ile ard arda en fazla iki dönem görev yapar. Ülkenin resmi dili olan Kazakçayı bilen, 35 yaşını doldurmuş, 60 yaşını aşmamış her Kazakistan vatandaşı cumhurbaşkanlığı için aday olabilir.

Milli Meclis’in başlıca görevleri şunlardır: Yasa ve kararname tekliflerinin görüşülerek karara bağlanması, meclisin onayladığı yasalara yönelik cumhurbaşkanının veto gerekçelerinin değerlendirilmesi, cumhurbaşkanı seçimlerinin ilanı, cumhurbaşkanı
tarafından önerilen seçim komisyonu üyelerinin atanması, Kazakistan bütçesinin onaylanması.

Akim (hâkim) adı verilen il yöneticileri cumhurbaşkanının atamasıyla işbaşına gelir.

Rusya’da 1906 yılında Tarım Bakanlığına bağlı bir Göç idaresi kuruldu. Bununla birlikte “Stolıpin Reformu” adı verilen Rusya tarihinin en kapsamlı göç ve sömürge hareketi başladı.

1999 nüfus sayımı verilerine göre Kazaklar psikolojik eşik olan % 50’yi geçerek önce % 53’e daha sonra 2009’da da % 63’e ulaştı. Bu durumun üç nedeni vardı. Öncelikle Kazaklarda pozitif olan nüfus artış hızı Ruslarda eksi olarak gerçekleşmekteydi. Yani Kazak nüfusu Ruslardan daha hızlı artıyordu. İkinci olarak Kazakistan dışında yaşayan Kazakların yurda dönmeleri teşvik edildi.  Ayrıca yukarıda söz edilen Rusların Rusya’ya dönmeye başlaması Kazakistan'daki nüfus oranını Kazaklar lehine çevirdi.

Kazakistan ekonomisinin, bağımsızlığın ardından büyük bir hızla toparlanacağı ve hızla büyüyerek dünyanın sayılı ekonomileri arasına gireceği tahmin ediliyordu. Bu öngörünün başlıca üç nedeni vardı. Öncelikle Kazakistan ekonomisi Sovyetler Birliği döneminde üretim açısından Rusya ve Ukrayna’nın ardından üçüncü sırada geliyordu. İkinci olarak zengin yeraltı kaynaklarının yanı sıra gelişmiş bir ağır sanayi mevcuttu. Ayrıca yetişmiş ve kalifiye bir işgücünden söz etmek mümkündü.

Kazakistan para birimi Tenge'dir.

Kazakistan'ın en büyük gelir kaynağı petrol ihracatıdır. Yurtiçi gelirlerin yaklaşık olarak % 50’si petrol gelirlerinden kaynaklanmaktadır. 

Hollanda Hastalığı (Dutch Disease): Doğal kaynaklara bağlı bir ekonomide, doğal kaynaklardaki bir artış diğer sektörlerde düşüşe neden olur. Doğal kaynaklardaki, örneğin petrol üretimindeki artış nedeniyle ülke para birimi güçlenir ve başka ülkeler için
petrol ışındaki ürünler pahalı hale gelir. Sonuçta ihracat düştüğü için sanayi ve mal üretimi düşerek ülke ekonomisini kırılgan hale
getirir. Bu terim 1959 yılında Hollanda petrol şirketi Shell’in büyük doğal gaz yatakları bulmasıyla birlikte Hollanda ekonomisinin kötü etkilenmesi üzerine kullanılmıştır. Günümüzde pek çok Arap ülkesi ve bazı eski Sovyet cumhuriyetleri bu hastalıktan kaçınmaya çalışmaktadır.

Kazakistan bütün bu birbiriyle çıkar çatışması içinde olan ülkelerle aynı anda iyi ilişkiler yürütmeye çalışmaktadır. Bu amaçla Nazarbayev, “çokvektörlü dış politika” biçiminde tanımladığı bir siyaset izlemektedir. Temelde güçler dengesi politikasının yerel bir uygulaması olarak düşünebileceğimiz bu çokvektörlü dış politika kavramı sayesinde hem Rusya, hem Çin, hem de ABD ile ilişkileri devam ettirebilmektedir.

Kazakistan-Rusya arasındaki sınır dünyanın en uzun kara sınırını oluşturmaktadır.

İki ülke 2004 yılında Kazakistan-Çin İşbirliği Komitesi kurdu. Bu komite hükumetler arası ilişkilerde kolaylaştırıcı bir siyasi mekanizma görevini üstlenmektedir.

Arap alfabesi Türk dillerindeki bazı ses değerlerini karşılamada yetersiz kalıyordu. Bu durum Kazaklar arasında Arap alfabesinin ıslah edilmesi yönünde bazı tartışmalara yol açtı. Bu konuyla en çok Ahmet Baytursunulı ilgilendi.

Ünlü Kırgız destanı Manas’la ilgili akademik anlamdaki ilk çalışmayı Velihanov yapmıştır.

Akın ve jırav adı verilen Kazak halk ozanları, özellikle batır adı verilen halk kahramanlarının savaşları ve mücadelelerinin anlatıldığı destanlar anlatırdı.