ÇAĞDAŞ TÜRK DÜNYASI - Deneme Sınavı - 16

Hocend

Özbekler ve Tacikler

Sadriddin Aynî

Ukrayna

2003

Hidroelektrik barajları

Tarih ders kitapları yeniden yazılmıştır.

Özbekistan toprakları, Türkiye’nin yarısından biraz fazladır (447 bin km2). Ülkenin dörtte üçü çöl, yarı çöl ve bozkırdır; ekilebilir alanlar % 9’dur.

Özbekler aynı zamanda Orta Asya halkları içindeki en kalabalık gruptur. 1959 sayımında ülke nüfusunun % 62’sini oluşturan Özbekler, hızlı bir artış göstererek 1989’da % 71.4’e ulaşmışlardır. Günümüzde Özbeklerin ülke içindeki oranı % 80 olarak tahmin edilmektedir.

Orta Asya etnik esasa göre bölünürken, Karakalpakistan doğrudan Rusya Federasyonu’na bağlı bir özerk bölge haline getirildi. 1932 yılında ise özerk cumhuriyet statüsü kazandı. 1936’da özerkliğini koruyarak Özbek SSC’ne dâhil edildi.

Buhara Halk Cumhuriyeti zamanından beri iş başında bulunan Feyzullah Hocayev Özbek SSC zamanında da bu görevini sürdürdü. Stalin’in talimatıyla tutuklandı ve 1938 Martında öldürüldü.

Stalinci Kuşak Liderler:

Ceditçi kuşağın tasfiye edilmesinden sonra, 1938’de, Osman Yusupov’un başa getirilmesiyle Özbekistan SSC’nde yeni bir dönem başladı.

1939-40 yıllarında Sovyet hükûmetinin aldığı yeni bir kararla Özbekler Kiril alfabesine geçirildiler.

1932’de parti merkez komitesinin aldığı yeni bir kararla Sovyet Yazarlar Birliği’nin oluşturulmasına karar verildi.

Moskova’daki askerî darbenin başarısızlıkla sonuçlanması üzerine, Kerimov ve etrafındakiler, 1 Eylül 1991’de Özbekistan’ın bağımsızlığını ilan ettiler.

Özbekçenin resmî dil olarak ilan edilmesi 1989’da oldu.

Türkmenistan’ın önemli bir kısmı Karakum Çölü ile kaplıdır.

Türkmenistan; Kazakistan, Özbekistan, İran ve Afganistan ile sınırdaştır. Bir kısmı Türkmenistan’ın doğusundan geçen ve ülkenin yegâne su kaynağı olan Amuderya, Hazar Denizi’ne dökülen Atrek ve Karakum Çölü’nde kaybolan Tecen ve Mugrap, bölgenin önemli nehirleri arasında yer almaktadır.

Rus nüfusun ülkedeki belirleyici hizmetlerini sekteye uğratmamak için çifte vatandaşlık yasası çıkaran tek Orta Asya cumhuriyeti Türkmenistan’dır.