ÇAĞDAŞ TÜRK DÜNYASI - Deneme Sınavı - 13

Nüfusun % 79’nu Türkmenler, % 10’nu Özbekler, % 3’nü Ruslar ve % 3’ünü Kazaklar oluşturmaktadır.

Türkmenistan, pamuk üretiminde Özbekistan’dan sonra ikinci sıraya yükselmiştir.

1928-33 yıllarında Sovyetler Birliği’nde kollektifleştirme politikası uygulanması sonucunda bireylere ait topraklar devletleştirilmiştir

Muhammednazar Gapurov (1922-1999):Ersarı kabilesine mensup olup, 1922’de Çarcou iline bağlı bir köyde doğdu. Pedagoji Enstitüsü’nden mezun olduktan sonra uzun süre ö¤retmen olarak çalıştı. 1944’te partiye girdi ve özellikle propaganda işlerindeki başarısından dolayı çok hızlı bir şekilde yükseldi. 1969’da Türkmenistan Komünist Partisi birinci sekreteri oldu.

Gapurov, ateist bir eğitim sistemini Türkmenistan’a yerleştirmek için büyük gayret sarf etmiştir.

1990’da Türkmenistan’da parlamento seçimleri yapıldı, Türkmen Türkçesi cumhuriyetin resmî dili olarak kabul edildi.

Türkmenistan, bu yılın Ağustos ayında egemenliğini, Ekim 1991’de ise bağımsızlığını ilan etti.

Türkmenistan, topografik bakımdan daha çukur bir arazi üzerinde bulunmaktadır. İran ile arasında sınır oluşturan ve en yüksek noktası 2.942 metreye ulaşan Kopet Dağları dışında, ülkenin % 95’lik kısmı düzlüktür ve denizden yüksekliği 150-300 metre arasındadır. Ülkenin önemli bir kısmını Karakum Çölü kapladığından nüfusu fazla değildir. Doğru cevap D'dir.

1928-33 yıllarında Sovyetler Birliği’nde kollektifleştirme politikası uygulanması sonucunda bireylere ait topraklar devletleştirilmiştir (kolhozlar çatısı altında birleştirilmiştir). El konulan topraklar kollektif bir şekilde işlenmeye başlanmış, köylüler kolhozlarda çalışmaya başlamışlardır. Çok ısa süre içerisinde Sovyetler Birliği’ndeki bütün topraklar, devletin eline geçmiştir. Doğru cevap B'dir.

Moskova’nın, Sovyetleştirme politikalarına uzun süre destek veren Türkmen
yöneticilerin başında Muhammednazar Gapurov (1969-1985) gelmektedir. Gapurov, görev yaptığı yıllarda Türkmen çıkarlarını savunan milliyetçi eğilimli aydın çevrelere karşı büyük bir baskı uygulamıştır. Doğru cevap E'dir.

Türkmenistan idari yapı bakımından beş vilayete bölünmüştür. Bunlar 14 şehir ve 21 rayonu kapsayan Ahal, Balkan, Daşoğuz, Lebap ve Mari vilayetleridir. Bu vilayetleri devlet başkanı tarafından atanan (vali ve belediye başkanı yetkilerine sahip olan) hâkimler yönetmektedir. Doğru cevap C'dir.

Aksakallar Meclisi, 1990’da kurulmuştur. Türkmenistan'ın bütün boy, tire, tayfaların yaşlılarından oluşan bu meclis, daha çok danışma organı görevini yapmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Sovyetler Birliği döneminde, 1985-1990 yılları arasında, Türkmenistan Komünist Partisi birinci sekreteri olan Niyazov, 1991’de bağımsız Türkmenistan'ın devlet başkanı olmuş ve 2006 yılına kadar bu görevde kalarak kendisine has bir yönetim biçimi sergilemiştir. Doğru cevap A'dır.

2001’de Türkmenbaşı döneminin en önemli sembollerinden biri olan Ruhname adlı eser yayımlanmıştır. Türkmenbaşı’nın ismiyle yayımlanan bu eser, kutsal bir kitap gibi görülmeye başlanmıştır, okullarda ders olarak okutulmuş, üniversite giriş sınavlarında sorunlu tutulan eserlerden biri hâline gelmiştir. Doğru cevap D'dir.

Türkmenistan ekonomisi, yeraltı kaynaklarına dayanmaktadır. Başlıca doğal kaynakları doğal gaz ve petroldür. Doğru cevap E'dir.

Türkiye, Pakistan ve İran tarafından 1985’te kurulan ve 1992’de Orta Asya cumhuriyetleri ve Azerbaycan’ın üyeliğiyle genişleyen Ekonomik İşbirliği Örgütü’nün amacı, üye ülkeler arasında ekonomik ve kültürel işbirliği geliştirmek, serbest ticaret bölgesi oluşturmaktır. Örgütün merkezi Tahran’dadır. Doğru cevap B'dir.

Bağımsızlığını  kazanan Türk cumhuriyetlerinin gündemine giren hususlardan
biri de Latin alfabesine geçiş olmuştur. 1993’te Türkmenistan Latin alfabesine geçiş kabul etmiştir. Doğru cevap D'dir.

Türkmenistan, topografik bakımdan daha çukur bir arazi üzerinde bulunmaktadır. İran ile arasında sınır oluşturan ve en yüksek noktası 2.942 metreye ulaşan Kopet Dağları dışında, ülkenin % 95’lik kısmı düzlüktür ve denizden yüksekliği 150-300 metre arasındadır.

2012’de yapılan nüfus sayımına göre ülkenin nüfusu 6 milyona yaklaşmıştır. Nüfusun % 79’nu Türkmenler, % 10’nu Özbekler, % 3’nü Ruslar ve % 3’ünü Kazaklar oluşturmaktadır.

Ülkenin önemli bir kısmını Karakum Çölü kaplamaktadır; bu nedenle nüfusu fazla değildir. Doğru cevap D şıkkıdır.