ÇAĞDAŞ TÜRK DÜNYASI - Deneme Sınavı - 5

Bağırov faydalı işler de yapmıştır. II. Dünya Savaşında Sovyet-İngiliz birlikleri İran’ın kuzey ve güneyini işgal ettikleri sırada Bağırov, kendisini Azerbaycan SSC ile İran sınırları içerisindeki Güney Azerbaycan’ın birleştiricisi olarak ilan etti. Ancak söz konusu işgalin uzun sürmemesi, Bağırov’un planlarını bozdu. Bağırov’un bu düşüncesinin Moskova’nın da hoşuna gittiğini tahmin etmek mümkündür. Bağırov’un yaptığı bir başka hayırlı iş ise Kumukları sürgünden kurtarmasıdır. 1944’te Çeçen ve İnguşlarla birlikte Kumukların da sürgün edilmesi planlanırken, Bağırov bu meseleyi bizzat Stalin ile görüşerek Kumukları sürgünden kurtardı. Ayrıca, Bağırov, Ermenistan SSC yetkililerinin toprak taleplerine de sert bir şekilde cevap verdi ve cumhuriyetin sınırlarını korumayı başardı. İşte bu politikalar, Bağırov’un Azerbaycanlılar tarafından sevilmesine, cumhuriyet içerisinde takındığı sert tutum ise kendisinin “Azerbaycan’ın Stalin”i olarak adlandırılmasına sebep oldu.

Gorbaçov’un belirlediği ve uyguladığı açıklık ve yeniden yapılanma politikaları, kısa sürede Azerbaycan’da da kendisini hissettirdi. Ebulfez Elçibey’in önderliğinde 16 Haziran 1989’da Azerbaycan Halk Cephesi oluşturuldu.

Sovyetlerin kendi ideolojisini yayma ve Ruslaştırma sürecinde başvurduğu en önemli araçlardan biri de eğitim olmuştur. 1920’de Azerbaycan’daki okul sayısı 965 iken yalnızca 1920-30’lı yıllar arasında 3.471 yeni okul açılmıştır. Yine 1926’da beş üniversite eğitim verirken, 1941’de bu sayı, 16’ya çıkmıştır. Kütüphane sayısında ise daha büyük bir artış olmuştur: 1920’de 61 iken, 1940’ta 1.389 idi. Ortaokulların yanı sıra özellikle komünizm propagandası amacıyla Parti okulları, çalışan işçiler için akşam okulları, okuma-yazma kursları vs. kurulmuştur. Bu okulların amacı, toplumu Sovyetleştirme olsa da okuma yazmayı büyük ölçüde arttırmıştır.

Patrimonyal: İktidarın babadan oğula geçtiği (ataerkil) yönetim biçimi. Doğru cevap B' dir.

30 Ağustos 1991’de Azerbaycan Cumhuriyeti Yüksek Sovyeti, Azerbaycan Cumhuriyeti’nin bağımsızlık beyannamesini kabul etmiştir. Doğru cevap B' dir.

Güçlü yürütme ilkesi anayasanın dayandığı temel esaslardandır.

Azerbaycan bağımsızlığına yeniden kavuştuktan sonra, tekrar Latin alfabesi
esasında yeni bir alfabe kabul etti. 1991 yılından itibaren kademeli olarak yeniden
Latin alfabesine geçildi. Ağustos 2001 yılından itibaren Haydar Aliyev’in yayınladığı bir kararname ile Kiril alfabesi kullanmak yasaklandı. Doğru cevap D' dir.

Ermenistan tarafından işgal edilen toprakların kurtarılması.

Türkiye ile Azerbaycan arasında Trans Anadolu Gaz Boru Hattı Projesi (TANAP) anlaşması 2012’de İstanbul’da imzalandı. Doğru cevap D' dir.

Bağımsızlığını ilan eden Azerbaycan Cumhuriyeti’ni ilk tanıyan devlet Türkiye olmuştur. Azerbaycan ile 1992’de imzalanan protokolle diplomatik ilişki kurulmuştur. Doğru cevap D' dir.

Tar

Azerbaycan’da yüksek bir müzik kültürü vardır. Halk müziği ve profesyonel sanatkârlarca ifa edilen muğam (makam) müziği oldukça gelişmiştir. Doğru cevap C' dir.

Azerbaycan halkının ana gövdesini Türkler teşkil eder. Doğru cevap D' dir.

Çarlık Rusyası ile Kaçar Hükümeti (İran) arasında imzalanan 12 Ekim 1813 ta- rihli Gülistan Anlaşmasıyla Kafkasya’nın güneyi İran, kuzeyi ise Rus çarlığı arasında bölüşülmüştür. Doğru cevap E' dir.

30 Ağustos 1991'de Azerbaycan Cumhuriyeti Yüksek Sovyeti, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin bağımsızlık beyannamesini kabul etmiştir.

Azerbaycan’ın yeniden bağımsızlığını kazanmasında, hapislerde yatarak mücadele eden ve daha sonra 1989’da Azerbaycan Halk Cephesini kuran Ebulfez Elçibey’in çok büyük rolü olmuştur. Elçibey, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin sonuncu ve bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti’nin 1. başkanı (1991-1992) olan Ayaz Niyazi Mutallibov’u istifaya zorlayarak Haziran 1992’de Azerbaycan’ın ikinci başkanı olmuştur. Doğru cevap A' dır

Azerbaycan'ın bugünkü idari yapısı Sovyetler Birliği'nden miras kalmıştır. Yapılan yeni düzenlemelere rağmen eski sistemin ağırlık devam etmektedir. Doğru cevap B' dir.

1991-1994 yılları arasında Gayri Safi Yurtiçi Hasılası %58 oranında düşen Azerbaycan, 1994'te Ermenistan ile yapılan ateşkes anlaşmasından sonra ekonomik zorlukları geride bırakmaya başlamıştır. Doğru cevap D' dir.

Azerbaycan'da 1929-1939 yılları arasında Latin alfabesi kullanıldı. Türkiye ile Azerbaycan’da Latin alfabesinin kullanılması, Sovyet idarecilerin hedefine aykırı idi. Bu sebeple, 1939’da, Sovyetler Birliğine tabi olan bütün Türk cumhuriyetlerinde Moskova’da alınan merkezî bir kararla alfabeler bir kere daha değiştirildi ve yeni alfabe Rusların kullandığı Kiril alfabesi temelinde her Türk lehçesi için ayrı ayrı düzenlendi.

Azerbaycan bağımsızlığına yeniden kavuştuktan sonra, tekrar Latin alfabesi esasında yeni bir alfabe kabul etti. 1991 yılından itibaren kademeli olarak yeniden Latin alfabesine geçildi. Ağustos 2001 yılından itibaren Haydar Aliyev’in yayınladığı bir kararname ile Kiril alfabesi kullanmak yasaklandı.