ÇAĞDAŞ TÜRK DÜNYASI - Deneme Sınavı - 4

Bağımsızlığını ilan eden Azerbaycan Cumhuriyeti'ni ilk tanıyan devlet Türkiye olmuştur.

Türkiye Milli Eğitim Bakanlığı 1994'te Bakü Türk Anadolu Lisesini ve Bakü Türkiye Türkçesi Öğretim Merkezi'ni (TÖMER) hizmete sokmuştur.

Azerbaycan’ın büyük şehirleri başkent Bakü, Gence, Sumgayıt, Şirvan, Şamahı, Lenkeran, Mingeçevir, Neftalan, Şeki, Yevlah, Hankendi ve Şuşa’dır. Son iki kent 20 yıldan beri Ermenistan’ın işgali altındadır.

Azerbaycan’da azınlıklar ülke nüfusunun % 9,4’ünü oluşturmaktadır. En büyük azınlık topluluğu Lezgiler’dir, ardından Ruslar, Ermeniler ve Talışlar gelmektedir.

1826- 1828 Rus-İran Savaşı’nın ardından Türkmençay Anlaşması imzalanmışltır. Bu antlaşmaya göre Revan Hanlığı, Nahçıvan Hanlığı ve Talış Hanlığı Rusya’ya verilmiştir. Aras Nehri Rusya ile İran arasında sınır kabul edilmiştir. Böylece Aras’ın güneyi İran’a bırakılmış, Azerbaycan halkının yurdu ikiye bölünmüştür.

Azerbaycan'ın ilk başkenti olarak Gence seçilmiş, başkent Eylül 1918'de Bakü'ye taşınmıştır.

Azerbaycan Cumhuriyeti’nin 1. başkanı Ayaz Niyazi Mutallibov'dur. (1991-1992)

Karabağ sorunu için barışçıl bir çözüm bulunması amacıyla, 1992’de AGİT Minsk Grubu kurulmuştur. Minsk süreci için eşbaşkanlık kurumlarının oluşturulmasına ve bu eşbaşkanların ABD, Fransa ve Rusya Federasyonu olmasına karar verildi. Eşbaşkanlara ek olarak, AGİT Minsk Grubu’nda Beyaz Rusya, Almanya, İtalya, Portekiz, Hollanda, İsveç, Finlandiya, Türkiye ve sorunun tarafları olan Azerbaycan ve Ermenistan yer almaktadırlar.

1939’da Sovyetler Birliğine tabi olan bütün Türk cumhuriyetlerinde alfabelerin değiştirilip Rusların kullandığı Kiril alfabesi temelinde her Türk lehçesi için ayrı ayrı alfabeler düzenlenmesi kararı alınmıştır.

Gülistan-ı İrem kitabının yazarı Abbaskulu Ağa Bakıhanov'dur.

Azerbaycan’da Türkiye’dekinin aksine birden fazla resmî gazete vardır. Azerbaycan, Respublika ve Xalq gazeteleri bunlardandır.

Azerbaycan Cumhuriyeti Transkafkasya’da yer alır. Komşuları kuzeyde Rusya, doğuda Hazar Denizi ötesinde olan Türkmenistan, güneyde İran, batıda Ermenistan, kuzeybatıda Gürcistan’dır.

Hankendi ve Şuşa 20 yıldan beri Ermenistan işgali altındadır.

Pişeverî 12 Aralık 1945 günü Azerbaycan Milli Hükümetini kurar. Resmi dilin Türkçe olduğunu ilan eder; Tebriz’de bir üniversite kurar; ziraat, sanayi, toprak reformu alanlarında önemli adımlar atar. Rusların petrol işletme hakkını elde ederek İran’dan çekilmeleri üzerine desteksiz kalan Pişeverî Hükümeti, Türkiye’den de aradığı desteği bulamaz ve Aralık 1946’da Amerikalıların desteğiyle başlatılan çok büyük bir askerî harekât sonucu kurduğu hükümet dağılır.

Bahsedilen kuvvet Enver Paşa'nın emri ile kurulan Kafkas İslam Ordusudur.

Azerbaycan'ın bağımsızlığını kazanmasında büyük rol oynayan, yukarıda sözü edilen şahsiyet Ebulfez Elçibey'dir.

Azerbaycan'da çok partili bir siyasal rejim bulunmaktadır.

İktisadi büyümenin arttırılarak sürdürülmesi, iktisat politikalarının güçlendirilmesi, sosyal refah seviyesinin yükseltilmesi üçüncü dönemin hedefleri arasındadır.

Azerbaycan’da, 1929-1939 yılları arasında Latin alfabesi kullanıldı. Türkiye ile Azerbaycan’da Latin alfabesinin kullanılması, Sovyet idarecilerin hedefine aykırı idi. Bu sebeple, 1939’da, Sovyetler Birliğine tabi olan bütün Türk cumhuriyetlerinde Moskova’da alınan merkezî bir kararla alfabeler bir kere daha değiştirildi.

Azerbaycan Cumhuriyeti Transkafkasya’da yer alır. Komşuları kuzeyde Rusya, doğuda Hazar Denizi ötesinde olan Türkmenistan, güneyde İran, batıda Ermenistan, kuzeybatıda Gürcistan’dır.