ÇAĞDAŞ TÜRK DÜNYASI - Deneme Sınavı - 1

30 Ağustos 1991’de Azerbaycan Cumhuriyeti Yüksek Sovyeti, Azerbaycan Cumhuriyeti’nin bağımsızlık beyannamesini kabul etmiştir. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Azerbaycan çok partili bir siyasal rejime sahiptir. Ülkede resmî şekilde kuruluşunu
gerçekleştirmiş 57 adet siyasi parti vardır. Ancak iktidar partisi olan Yeni Azerbaycan
Partisinin dışında ana muhalefet partisi konumunda olan Müsavat Partisi
ve diğer büyük bir muhalefet partisi olan Azerbaycan Halk Cephesi Partisi, Kasım
2010 tarihinde yapılan genel seçimlerde meclise hiçbir temsilci sokamamışlardır. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Nahçıvan, Azerbaycan’a bağlı ancak onunla fiziki sınırı olmayan özerk bir
cumhuriyettir. Kuzeyi ve doğusu Ermenistan, güneyi ve batısı İran ile çevrilidir.
Türkiye ile de 18 kilometrelik bir sınırı vardır. Türkiye ile Nahçıvan’ı birbirine bağlayan
Hasret Köprüsü’dür. Dağlık bir arazi olan Nahçıvan, Türk devletleri arasında
Türkiye ile kara bağlantısı bulunan tek toprak parçasıdır. Nahçıvan, Türkiye’nin
de taraf olduğu 1921 Moskova ve Kars Antlaşmaları uyarınca özerk statüsü devam
etmek kaydıyla Azerbaycan’a bırakılmıştır. Nahçıvan içişlerinde özerk, savunma
ve dış politikasında ise Azerbaycan’a bağlıdır. Özerk cumhuriyetin nüfusu toplam
414,900 olup Nahçıvan şehrinin nüfusu 70.389’dur. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Bağımsızlık sonrası Azerbaycan ekonomisi 3 dönem içinde ele alınmaktadır.
Birinci dönemin en önemli olayı “asrın anlaşması” olarak nitelenen Bakü-Tiflis-
Ceyhan petrol boru hattı ile Azerbaycan petrolünün paylaşımıyla ilgili anlaşmanın
Eylül 1994’de Bakü’de imzalanmış olmasıdır. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Azerbaycan’ın dış politikasının belirleyici sorunlarından ilki Ermenistan
işgali altındaki topraklarının kurtarılması ve Karabağ sorununun çıkarlarına
uygun bir şekilde çözülerek toprak bütünlüğünün yeniden sağlanmasıdır. Başka
bir sorun ise Hazar’a kıyıdaş ülkeler arasında Hazar Denizi’nin statüsünün
belirlenmesidir. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Haydar Aliyev döneminde, Azerbaycancılık ideolojisi adı altında devletin resmî görüşünü yansıtan bir anlayış ortaya atılmış ve benimsetimeye çalışılmıştır. Devlet tarafından bir milli (resmî) ideoloji olarak geliştirilmeye çalışılan bu anlayışın temeli 1930’lara, Sovyet devrine dayansa da 1993’ten sonra yeniden gündeme getirilmiştir. Son 10 yılda hakkında onlarca kitap ve sayısız makale yazılmış olmakla beraber, tam olarak neyi ifade ettiği belirsizdir. Bu tabir yeni bir ulus inşa etmenin aracı olarak kullanılmaktadır. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Azerbaycan’da tarih yazıcılığı Abbaskulu Ağa Bakıhanov’un 1841 senesinde kaleme
aldığı Gülistan-ı İrem kitabı ile başlatılabilir. Bakıhanov uzun zamandır topladığı
malzemelere dayanarak Azerbaycan ve Dağıstan tarihi ile ilgili olan bu eserini
Farsça yazmıştır. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Türkiye, Azerbaycan ve Gürcistan, petrol boru hattı konusunda yaptıkları işbirliğine
kendi aralarında demiryolu ağını geliştirmek için de önem vermektedirler.
Bakü-Tiflis-Kars demiryolunun yakında hizmete girmesi planlanmaktadır.
Bu sayede Avrupa demiryolu ağı Orta Asya ve Çin’e bağlanacak ve bilhassa yük
taşımacılığı maliyetleri çok düşecektir. Doğru yanıt C şıkkıdır.