ÇAĞDAŞ SOSYOLOJİ KURAMLARI

Postmodernizm “bir tarihsel geçmiş duygusunun yitirilmesi”, “gerçekliğin yerini imajların alması”, “simülasyonlar” ve “zincirden boşalmış göstergeler” olarak da tanımlanmaktadır. Doğru cevap D’dir.

Kant, Aydınlanmayı akıl ile bağdaştırarak, insanın akılsız bir varlık olmadığını, ancak aklına başkaları kılavuzluk ettiği için aklını kullanamadığını ifade etmiştir. Bu çerçevede, insanın kendi aklını kullanamayışını ergin olmama durumu ile açıklamış ve bu ergin olmayışa insanın kendi suçu ile düştüğünü belirtmiştir. Kant’a göre, Aydınlanma insana kendi aklını kullanma cesaretini vermiştir. Doğru cevap A’dır.

Nietzsche’e göre, 18. ve 19. yüzyıllarda modernleşmenin doğuşunu olanaklı kılan ne akıl, ne bilim, ne de tarihin ileriye doğru akış düşüncesidir. Aritoteles’ten bu yana akıl, bilginin ortaya çıkmasına neden olan bir araç olarak benimsenmiş olsa da, düşünüre göre bilgi edinme sürecinin kaynağında akıl değil, insanın yaşam enerjisi bulunmaktadır. Yaşam enerjisini biyolojik bir süreç olarak niteleyen Nietzsche, bunun bireye özgü olduğundan söz eder ve insandan insana farklı olabileceğine değinir. Buna göre, yaşam enerjisi yüksek olanlar tarihi yapan, büyük atılımlara kaynaklık eden ve bireyleri yönlendiren bir davranış sergiler. Doğru cevap E’dir.

Sanatta postmodern anlayış, ilk kez 1960’larda New York sanat çevrelerine modern sanatın karşıtı olarak girmiş ve sanatta yeni bir postmodern estetik anlayış döneme hâkim olmaya başlamıştır. Bu bağlamda postmodernizm yerleşik sanat anlayışından farklı bir sanatsal estetik anlayışı ifade etmekle birlikte, modernizmden bir kopuşu vurgulamaktadır ve radikal bir eleştiriyi getirmektedir. Doğru cevap B’dir.

Modern sanatın önemli özelliklerinden biri seçkinci olmasıdır. Buna göre, sanatçı ortalama insanda bulunmayan bir yaratıcı yeteneğe sahiptir. Böylelikle sanatçının, yaratıcı yeteneğini maksimum düzeyde açığa çıkarması ve tam bir özgürlük ve özerklik içinde yaşaması öngörülmektedir. Ressam Picasso’nun “Guernica” adlı tablosu sanatın seçkinciliğini anlatan önemli bir yapıttır. İzleyicinin, Picasso’nun bu tablosunu kavrayabilmesi için bir ön bilgiye sahip olması ve bunu sorgulaması gerekmektedir. Bu anlayış modern sanatın çabuk tüketilemediğinin/kalıcılığının göstergesi sayılır. Çünkü sanatın ve kültürün tüketicilerinin belli bir birikim ve bilinç düzeyinde olması istenilmektedir. Doğru cevap B’dir.

Postmodern durumu belirleyen temel ölçütün bilginin konumu olduğunu öne süren Lyotard'dır. Kuramcıya göre, postmodern durumda artık yeni bir bilgi anlayışı geçerlidir. Doğru cevap C’dir.

Modern ve postmodern bilgi arasında ayrım yapan Lyotard'a göre, modern bilginin üç koşulu vardır. Bunlar, "temelci iddiaları meşrulaştırmak üzere üst-anlatılara başvurulması"; "meşrulaştırmanın kaçınılmaz doğal sonucu olan gayri meşru kılma" ve "dışlama, homojen epistemolojik ve ahlaki reçetelere duyulan arzu" olarak sıralanabilir. Postmodern bilgi ise bunun tersine, üst-anlatılara ve temelciliğe karşı çıkar, büyük meşrulaştırma şemalarından sakınır ve heterojenlikten, çoğulluktan, sürekli yenilikten ve katılımcıların üzerinde anlaşma sağladıkları yerel kuralların ve kural koyucu şemaların pragmatik inşasından ve dolayısıyla mikro-politikadan yana çıkar. Bundan dolayı postmodern, bilginin yeni koşullarına yanıt veren yeni bir epistemolojinin geliştirilmesini içerir. Doğru cevap D’dir.

“Postmodernizm ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı” Jameson; “Postmodern Durum” Lyotard; “Postmodernitenin Kökenleri” Anderson ve “Kötülüğün Şeffaflığı” Baudrillard tarafından kaleme alınmıştır. Doğru cevap C’dir.

Jameson’a göre, yeni estetik biçimin belirleyici unsuru “yer”dir. Yani kişinin kendisini mekânda, toplumda, ülkesinde ve dünyada konumlayışına ilişkin “bilişsel harita” kültürün anahtar unsurudur. Dolayısıyla Jameson yeni kültürel biçimin estetiğini “bilişsel haritalama” olarak ifade etmektedir. Doğru cevap A’dır.

Jameson’ın postmodernizm teorisi, Ernest Mandel’in geç kapitalizm teorisine dayanır. Mandel'in kapitalizm şemasını takip eden Jameson, "gerçekçilik", "modernizm" ve "postmodernizm"in sırasıyla piyasa kapitalizmi, tekelci kapitalizm ve çok uluslu kapitalizmin kültürel düzeylerini ifade ettiğini öne sürmüştür. Doğru cevap D’dir.

Postmodernizm
“Bir tarihsel geçmiş duygusunun yitirilmesi”, “gerçekliğin yerini imajların alması”, “simülasyonlar”, “zincirden boşalmış göstergeler” olarak da tanımlanmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Öte yandan Scott Lash ise postmodernizmi, farklılaşmanın bozulması ve işaretsel/göstergesel olanın egemenliği ve bunları (işaretsel olanı) anlamlandırma biçimleri olarak ifade eder (Featherstone 1996: 33). Doğru cevap B'dir.

Postmodernizmin (i) ilk ilkesi modernizmde geçerli olan her şeyin postmodern zamanda tümden geçersiz ve eskimeye yüz tutmuş olmasıdır.

Postmodernizmin (ii) ikinci ilkesi ise gerçekliğin reddedilmesidir.

Postmodernizmin (iii) üçüncü ilkesi, artık elimizde olan gerçeklik yerine, imgeyle maddi gerçekliğin arasında kaybolmuş olan dünyadır.

Postmodernizmin (iii) üçüncü ilkesi, artık elimizde olan gerçeklik yerine, imgeyle maddi gerçekliğin arasında kaybolmuş olan dünyadır.

Postmodernizmin (iv) dördüncü ilkesine geldiğimizde karşımızda anlamsızlık çıkar.

(v) Şüphe

Bütün bu ilkelere ek olarak Postmodernizmin niteliğini belirleyen (VI) altıncı ilke çoklukla ilgilidir.

Doğru cevap D'dir.

Şaylan (2002: 103) postmodern sanat estetiğinin özelliklerini de şöyle sıralamaktadırlar:

(i) Estetik ölçüde sanatçının kendi için bilincini, topluma göre daha çok ön planda tutulmaktadır.
(ii) Sanatçının topluma karşı bir misyon ve anlatısı bulunmamakta, bunun yerine montaj ve eklemleme geçmektedir.
(iii)Gerçek açık uçlu olarak bırakılmakta ve gerçekliği yansıtmak yerine belirsizlik ve kararsızlık önem kazanmaktadır.
(iv)Bireyin bütünleşmiş kişiliği ve tutarlı olması değerleri bir tarafa bırakılarak hümanist değerlerden arındırılması öncelenmiştir.
(v) Postmodernizmde yüksek sanat ve kitle sanatı ayrımı yadsınarak taklit ve yapıştırma teknikleri ile sanat yapıtının üretimi esas alınmıştır.

Doğru cevap E'dir.

Roseanu’ya göre “Modern bilimin pozitivist, ampirist, rasyonel mantıksal modeli bu paradigmanın başarısı üzerindeki konsensüs sürdüğü ölçüde toplum bilimlerindeki merkezi yerini korumuştur.” Doğru cevap B'dir.

Postmodernizm denince akla ilk gelen düşünürlerden biri olan Lyotard’ın, postmodernizme ilişkin görüşleri çoğunlukla “Postmodern Durum” adlı kitabında bulunabilir. Doğru cevap E'dir.

Kişinin kendisini mekânda, toplumda, ülkesinde ve dünyada konumlayışına ilişkin “bilişsel harita” kültürün anahtar unsurudur. Dolayısıyla yeni kültürel biçimin estetiğini “bilişsel haritalama” olarak ifade etmektedir. Doğru cevap A'dır.

Belki de bu durumda yapılması gereken Baudrillard’ın tavsiyesine kulak verip Kötülüğün Şeffaflığı’nın (1996) girişinde yazdığı “Dünya çılgın bir seyir aldığına göre, biz de dünyaya ilişkin çılgın bir bakış açısı edinmeliyiz” sözlerini bir kez daha düşünmektir. Doğru cevap C'dir.

Aslında Modernizmin kökenine bakıldığında, Fransız devrimi, Aydınlanma düşüncesi, bilimsel gelişmeler ve Sanayi devrimi görülmektedir. Doğru cevap E'dir.

Postmodernizm; modern kültürel ürünlerden farklı olarak sanatta, filmlerde, mimaride ve benzeri alanlardaki kültürel ürünleri ifade eder. Postmodernite ise tarihsel anlamda modern dönemi izlediği düşünülen sosyal ve politik çağı betimler. Doğru cevap C’dir.