ÇAĞDAŞ SOSYOLOJİ KURAMLARI

İdeoloji, düşünceleri toplumsal hareketlere dönüştüren önemli bir işlevi yerine getirir. Duygusal enerjiyi ritüellere ve sanata yönlendiren dine benzer şekilde ideoloji de insanların duygularını serbest bırakmalarını ve enerjilerini siyasal eyleme kanalize etmelerini sağlama kapasitesiyle donatılmıştır. Ancak Bell’e göre bu konuda din çok daha etkilidir; çünkü insanlara ölüm gibi varoluşun temel zorunluluklarıyla başa çıkmada yardımcı olabilir. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Bell ideolojilerin artık bittiğini vurgular. Bunun üç nedeni vardır: 1) Sosyalist rejimlerin kendi halklarına karşı uyguladıkları şiddet içerikli baskılar, 2) Kapitalist pazarın en olumsuz etkilerinin iyileştirilmesi ve refah devletinin ortaya çıkışı, 3) İnsan doğasının mükemmel olduğunu vurgulayan romantik felsefelerin yerine insanlığın varoluşuna Stoacı yaklaşan yeni felsefelerin ortaya çıkışı. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Sanayi sonrası toplum kavramı ilk olarak 1914’te Coomaraswamy ve Petty’nin Endüstri Ötesi Denemeleri (Essays in Post Industrialism) makalelerinde kullanılmıştır. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Benzer toplum özellikleri için farklı kuramların ve kuramcıların yaklaşımları çerçevesinde farklılıklar gösterebilen kavramlaştırmalar bulunmaktadır. Veysel Bozkurt'un sıralamasına göre bu kavramlardan şu örnekler verilebilir: Amittai Etzioni “modernlik-sonrası çağ” (postmodern era), George Lichtheim “burjuvasonrası toplum” (post-bourgeois society), Herman Kahn “ekonomi-sonrası toplum” (post-economic society), Murray Bookchin “kıtlık-sonrası toplum” (post-scarcity society), Kenneth Boulding “uygarlık- sonrası toplum” (post-civilized society), Daniel Bell “post-endüstriyel toplum”. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Post-endüstriyel toplum, hizmet sektörünün imalat sektöründen ön plana geçtiği, bilim ve teknolojinin merkezi bir öneme sahip olduğu, yeni bir yönetici elitin ortaya çıktığı bir toplumdur.  Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Toplum tipleri birbirlerinin yerini alan, yerine geçen bir toplumlar değildir. Her bir topluma atfedilen özellikler varlıklarını sürdürmeye devam ederler, değişim bu özelliklerin sayısal
oranları ile ilgilidir. Sanayi öncesi toplumda genel olarak doğadan kaynakları dönüştürmeye dayalı bir uğraş ve mücadele söz konusudur. Sanayi toplumunda gelişmiş makinelerle ve karmaşık örgütsel ve yönetsel süreçlerle bir uğraş veya mücadele söz konusudur. Sanayi sonrası toplumun aksine sanayi toplumu insan-makine ilişkilerini merkeze alan, doğal çevrenin teknik çevreye dönüşümü için enerji harcayan bir toplumdur. Sanayi sonrası toplumda ise  bazı insanlar diğerlerine hizmet sağlamaktadırlar ve bu hizmeti sağlayanlar genel olarak diğerlerinden çok daha bilgili, uzman kişilerdir. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Post-endüstriyel toplumlarda temel kurum şirketler değil üniversitelerdir.  Temel karar vericiler Profesyoneller / uzmanlardır. Gücün temeli bilgi/beceridir.  Temel kaynak makineler değil bilgidir. Dolayısıyla doğru cevap II ve III'tür. Yani B'dir.

Sanayi toplumunun büyük toplumsal ve siyasal sorunları karşısında “ulus-devlet” Bell’e göre eski gücünü yitirmiştir. Dolayısıyla sanayi sonrası toplum bu açıdan da “ekonomik faaliyetlerinde ‘global düşün, yerel hareket et’ felsefesinin egemen olduğu, endüstri toplumunun merkeziyetçi eğilimlerinin zayıfladığı ve bireyselliğin güçlendiği bir toplum olacaktır. Dolayısıyla doğru yanıt E'dir.

Daniel Bell’in sanayi sonrası toplum teorisine en bariz eleştiriler ekonomik ve endüstriyel analizine yönelik olarak yapılmıştır. Buna göre mavi yakalı işçilerle beyaz yakalı işçilerin arasındaki farklılık kuramda bahsedilene göre yok denecek kadar azdır. Sosyolojide geleceğe ilişkin önkestirimde bulunmak genellikle hem zor hem de oldukça risklidir. Dolayısıyla kuram kısmen fütürolojik bulunmaktadır. Bu nedenle doğru cevap C'dir.

Çağdaşları gibi Bell de büyük toplumsal sorunların çözümü için öngörülerde ve önerilerde bulunma eğiliminde olan bir sosyologdur. Sosyolojide varolan bir eğilimi/yaklaşımı temsil eden bu tarza toplumsal önkestirim (social forecasting) denir. Doğru cevap A'dır.

Bell’e göre on dokuzuncu yüzyılın büyük ideolojileri olan liberalizm ve sosyalizm güçlerini yitirmiştir, artık endüstri toplumunun bireylerini harekete geçirebilecek ideolojiler değildirler. Bell bu durumu “ideolojinin sonu” olarak ifade etmektedir. Doğru cevap B'dir.

Post-endüstriyel toplum, hizmet sektörünün imalat sektöründen ön plana geçtiği, bilim ve teknolojinin merkezi bir öneme sahip olduğu, yeni bir yönetici elitin ortaya çıktığı bir toplumdur.

Sektörel olarak tarım ve sanayinin toplam üretim içinde
aldıkları paylar düşerken, hizmet sektörünün yani sağlık, eğitim, bilgisayar teknolojilerine dayalı sektörlerin geliştiği, toplam üretim içindeki oranlarının arttığı gözlenmektedir. Bu süreç başlı başına ekonomik yapıdaki dönüşümü göstermektedir. Doğru cevap E'dir.

Bell, teknolojinin sosyal bilimlerde kullanılması sayesinde gelecekte hayatlarımızı etkileyecek konuları seçip kontrol edebileceğimiz alternatif gelecekler çizebileceğimizi düşünmektedir ve bu bağlamda teknolojiye eklenen gelecek tahayyülleri, dolayısıyla da fütürist bakışlar bu bağlamda okunabilir. Doğru cevap B'dir.

Bell'in sanayi sonrası toplum kavramsallaştırması bağlamında, bilgi kavramı endüstriyel toplumda temel kaynak olan makinelerin yerini almıştır. Doğru cevap A'dır.

Sınıf ya da sınıfsal görünürlük Bell'in temel kategorilerinden biri değildir. Doğru cevap D'dir.

Mesleki açıdan  mavi yakalı endüstriyel mesleklerden beyaz yakalı profesyonel ve teknik konumlara, işçi sınıfı ağırlıklı bir toplumdan daha da orta sınıf bir topluma geçilmiştir.

Postmodern toplumu olumlu terimlerle tasvir etmeye
çalışan çoğu post-modernistin aksine, Bell postendüstriyel
toplumun, en azından bazı yönlerini, eleştirmekten geri kalmamıştır. Doğru cevap C'dir.

Türkiye üretim aşamalarında halen Batı’nın sanayi sonrası toplumlarından teorik bilgi ve teknoloji desteği almakta sanayileşmesini Batı’ya bağımlı bir şekilde sürdürmektedir. Doğru cevap E'dir.

Sosyolojide varolan bir eğilimi/yaklaşımı temsil eden bu tarz toplumsal önkestirim (social forecasting) olarak adlandırılmaktadır. Toplumsal önkestirim, klasik sosyoloji perspektifinin bir parçası olan, makro kuramsal perspektif ile günümüz koşullarını dile getiren, yenilenmiş “uygun” ve “kullanışlı” bir sosyoloji ilgisini harmanlar