ÇAĞDAŞ SOSYOLOJİ KURAMLARI

Bell toplumsal olayların ve olguların tahmin edilmesiyle önkestirimi birbirinden ayırır. Ona göre tahmin olayların sonuçları ile ilgilenirken, toplumsal önkestirim tarihsel eğilimler dizgesinin olasılıklarının ana hatlarını çıkarmaya çalışır. Doğru cevap C'dir.

Bell önkestirim alanlarını şu şekilde sıralamaktadır: Teknolojik, demografik, ekonomik, siyasi ve toplumsal önkestirim. Her birinin kullandığı altyapı ve veriler açısından gerçekliğe yakınlaşma derecesi farklıdır.Doğru cevap D'dir.

Bell bugün ideolojilerin bittiğini vurgular. Bunun üç nedeni vardır: 1) Sosyalist rejimlerin kendi halklarına karşı uyguladıkları şiddet içerikli baskılar, 2) Kapitalist pazarın en olumsuz etkilerinin iyileştirilmesi ve refah devletinin ortaya çıkışı, 3) İnsan doğasının mükemmel olduğunu vurgulayan romantik felsefelerin yerine insanlığın varoluşuna Stoacı yaklaşan yeni felsefelerin ortaya çıkışı. Doğru cevap D'dir.

Bell'e göre sanayi sonrası toplumun en temel karakteristik özellikleri teknolojide, ekonomide ve toplumsal yapıda görülmektedir. Ekonomi, ağırlıklı olarak imalat sanayinden hizmet sektörüne kaymakta, teknolojik alanda bilim destekli sanayi merkezi önem kazanmakta, toplumsal yapıda ise yeni teknik elitlerin yükselişi ile birlikte yeni bir toplumsal tabakalaşma prensibi görülmektedir. Sanayi toplumunda egemen olan mavi yakalı iş alanlarının yerini, artık beyaz yakalı işlerin ve işçilerin aldığı ve bu profesyonel, bilimsel ve teknik mesleklerin sanayi sonrası toplumun sınıfsal yapısını biçimlendirdiği gözlemlenmektedir. Doğru cevap D'dir.

Daniel Bell sanayi sonrası toplum ya da post-endüstriyel toplum kavramıyla yakından ilişkili olan bilgi toplumu kavramını ilk kez kullanan kuramcılardan birisidir. Bell’e göre sanayi sonrası toplum, bilginin, özellikle de teorik bilginin, gücün kaynağı olarak mülkiyetin yerini aldığı bir toplumdur. Başka bir ifadeyle, bilgi post-endüstriyel toplumda gücün temel kaynağını oluşturur. Doğru cevap B'dir.

Sanayi öncesi toplumda genel olarak doğadan kaynakları dönüştürmeye dayalı bir uğraş ve mücadele söz konusudur. Sosyolojide yaygın olarak kabul edilen şekliyle sanayi öncesi toplum avcı-toplayıcı toplum ve tarım toplumu olarak ayrıştırılarak ta- nımlanmaktadır. Cinsiyete dayalı iş bölümünün olduğu bu toplum tipinde ekonomik etkinliklerde birincil sektör meslekleri ve endüstrileri (avcılık, yiyecek arama, çiftçilik, balık tutma, maden çıkarma, ormancılık) hâkimdir.Doğru cevap A'dır.

Sanayi toplumunda ekonomik etkinlik imalat sanayine ve maddi malların işlenmesi sürecine odaklanmıştır. Önemli meslekler ikincil sektör meslekleri olan, yarı-vasıflı fabrika işçisi ve mühendisliktir. Sanayi toplumundaki başlıca ekonomik sorun imalat sanayi girişimlerini kurmak için yeterli sermayenin harekete geçirilememesidir. Doğru cevap E'dir.

Entelektüel teknoloji şeylerin yeniden üretilebilir tarzda yapım yolunu belirleyen ve sorun çözümünde sezgisel yargının yerini alabilecek bilimsel bilgiyi içerir. Sanayi sonrası toplumun bilginin yoğun olarak kullanıldığı bir toplumsal formasyon olarak organize edilmiştir. Bilgisayar entelektüel teknolojinin aletidir. Doğru cevap B'dir.

Enformasyon teknolojileri (bilgi tekno- lojileri), bilgisayar ve iletişim teknolojilerinin bileşimine, bilgilerin elde edilmesinde, depolanmasında, işlenmesinde ve iletilmesinde kullanılan yazılım, donanım, ekipman ve hizmetlerin bütününe verilen addır. Enformasyon teknolojisi sanayi sonrası toplumun ortaya çıkışında etkili olan bir etmendir. Enformasyon teknolojileri insanların ve toplumların birbirleriyle iletişim olanaklarını artırmakta, üretim anlayışını değiştirmekte, sermaye hareketlerini dünya tarihinde hiç olmadığı kadar hızlandırmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Daniel Bell’in sanayi sonrası toplum teorisine en bariz eleştirilerden bir diğeri ise onun ekonomik ve endüstriyel analizine yönelik olarak yapılmıştır. Buna göre Krishan Kumar’ın Sanayi Sonrası Toplumdan Post-modern Topluma Çağdaş Dünyanın Yeni Kuramları (2004) adlı çalışmasında sanayi sonrası toplumda Bell’in yeni hizmet sınıfı olarak gördüğü “insan hizmetleri” ve “profesyonel hizmetler” alanında istihdam edilen işçilerin sayısında kayda değer artış gözlemlense de aslında nitelik açısından betimsel düzeyde bu işçilerin “profesyonel” olarak adlandırıldığını belirtmektedir. Buna örnek olarak da “tesisatçılara ‘ısı mühendisi’, dükkancılara ‘idareciler’” denmesini örnek gösterir. Doğru cevap A'dır.

İdeolojinin seküler bir din ve tutkuyla aşılanmış bir düşünce olduğunu iddia ederek, ideolojinin sonundan bahseden Bell, liberalizm ve sosyalizmin büyük iddialarını kaybettiklerinden bahseder. Doğru cevap A'dır.

İletişim sanayi sonrası toplumda bilim ve tekniğe eşlik eden çok önemli bir kavram olsa da sanayi sonrası toplumun merkezi konumu olarak değerlendirilemez. Bu bağlamda, ekonomik bağlamın değişimi, teknolojik bağlamın değişimi ve mavi yakalı iş alanlarının değişimi ile ilişkilendirildiğinde dışarıda kalır. Doğru cevap E'dir.

D. Bell' göre bilgi, teknoloji, bilim, sanayi ve kapitalizmin değişen yüzü eşliğinde sanayi sonrası toplumun en önemli itici gücü ve gücün temel kaynağıdır. Doğru cevap B'dir.

Sınıf çatışması sanayi sonrası toplum bağlamında kapitalizmin yıkıcı gücü ve görünmezliği karşısında daha da görünmez kılınmış ve silikleşmiştir. Bu durum sanayi sonrası toplum kavramsallaştırmasının ilkeleriyle tamamen uyuşmaz. Doğru cevap D'dir.

Politikanın Rolü: Laissez-faire (Bırakınız Yapsınlar, Bırakınız Geçsinler), endüstriyel toplumun kurucu liberal ilkelerinden birine dayandığı için diğer şıklarda verilen post-endüstriyel ikiliklerin dışında kalır. Doğru cevap A'dır.

Bell’e göre post-endüstriyel toplum hizmet ekonomisine dayalı, profesyonel ve teknik mesleklerin hakim olduğu, önemli kararlarda etkili olacak bir bilgi sınıfının merkezi olduğu, kültürün ve ideolojinin teorik bilgiye ve teknolojiye dayalı olduğu bir toplumdur. Doğru cevap C'dir.

Mesleki açıdan mavi yakalı endüstriyel mesleklerden beyaz yakalı profesyonel ve teknik konumlara, işçi sınıfı ağırlıklı bir
toplumdan daha da orta sınıf bir topluma geçildiği için A şıkkı diğerlerinin dışında kalır.

Yeni entelektüel teknolojinin yükselişi: Teknolojinin fiziksel, araçlarla ya da makinelerle işi olan, alışılagelmiş anlamlarının karşısında, “insanlararası oyun”u model alabilen, kişinin sezgiden bağımsız bir şekilde karar alabilmesine olanak tanıyan, soyut sembollerin sistemi olarak “entelektüel teknoloji” düşüncesini ileri sürmektedir. Doğru cevap E'dir.

Yeni din arayışı sanayi sonrası toplumun temel karakteristiklerinden biri olarak gösterilemez. Ancak tüm diğer karakteristikleri etkileyen ve onlardan etkilenen bir durum olarak ele alınabilir. Doğru cevap C'dir.

Uzun vadeli, geniş ölçekli toplumsal ve ekonomik tahminde bulunma girişimi, fütürulojidir.