ÇAĞDAŞ SOSYOLOJİ KURAMLARI - Deneme Sınavı - 23

Daniel Bell "ideolojinin sonu" tezinin öncülerinden biri olarak bilinir. Bu teze göre kapitalizmin doğasındaki büyük değişimler (sermaye sahipliğinin dağılımı, işçi sınıfının siyasete dahil olması, refah devletinin büyümesi gibi önemli değişimler) sağ ve sol arasındaki eski çatışmanın gücünü azaltmıştır. Diğer bir deyişle "ideolojinin sonu", Batı toplumlarındaki demokratik politikaların ve kapitalizmin sonucunda büyük ideolojik çatışmaların hakim olduğu bir dönemin sonuna gelindiği düşüncesini ifade eden bir kavramdır. Doğru cevap C'dir.

Sanayi sonrası toplum
üç sektörden endüstriler barındırır: ulaştırma ve
hizmetlerin olduğu üçüncül endüstriler; ticaret, finans ve sermaye değişiminin olduğu dördüncül endüstriler; sağlık, eğitim, araştırma, kamu yönetimi
ve boşzaman faaliyetlerinin olduğu beşincil endüstriler. Bunların içinde sonuncusu belirleyicidir çünkü kilit noktadaki meslekler merkezde bilim adamları olmak üzere, profesyonel ve teknik olanlardır.

Bell’e göre “tahmin”olayların sonuçlarını, “toplumsal önkestirim” ise tarihsel eğilim olasılıklarının ana hatlarını ortaya koymaya çalışmaktır.

Toplumun teknolojiye paralel gelişmi "Hizmet ekonomisinin oluşumu"; teorik bilginin üstünlük kazanması "Teorik bilginin önceliği"; geleceğe yönelik yapılan planlamalar "Teknolojinin planlanması"; sezgiden bağımsız biçimde karar alınabilmesi ise "Yeni entelektüel teknolojinin yükselişi" olarak ifade edilirken, profesyonel mesleklerin egemen olması durumu ise "Profesyonel ve teknik sınıfın üstünlüğü" şeklinde ifade edilmektedir.

İdeolojinin seküler bir din ve tutkuyla aşılanmış bir düşünce olduğunu iddia ederek, ideolojinin sonundan bahseden Bell, liberalizm ve sosyalizmin büyük iddialarını kaybettiklerinden bahseder. Doğru cevap A'dır.

Yeni entelektüel teknolojinin yükselişi: Teknolojinin fiziksel, araçlarla ya da makinelerle işi olan, alışılagelmiş anlamlarının karşısında, “insanlararası oyun”u model alabilen, kişinin sezgiden bağımsız bir şekilde karar alabilmesine olanak tanıyan, soyut sembollerin sistemi olarak “entelektüel teknoloji” düşüncesini ileri sürmektedir. Doğru cevap E'dir.

Uzun vadeli, geniş ölçekli toplumsal ve ekonomik tahminde bulunma girişimi, fütürulojidir.

Daniel Bell’in sanayi sonrası toplum teorisine en bariz eleştiriler ekonomik ve endüstriyel analizine yönelik olarak yapılmıştır. Buna göre mavi yakalı işçilerle beyaz yakalı işçilerin arasındaki farklılık kuramda bahsedilene göre yok denecek kadar azdır. Sosyolojide geleceğe ilişkin önkestirimde bulunmak genellikle hem zor hem de oldukça risklidir. Dolayısıyla kuram kısmen fütürolojik bulunmaktadır. Bu nedenle doğru cevap C'dir.

Sanayi sonrası toplumda belirginleşen ikinci önemli değişim toplumsal sınıflarda gözlenen farklılaşmadır. Sanayi toplumlarında yarı vasıflı işçilerin, diğer bir ifadeyle mavi yakalı işçilerin oranı fazlayken sanayi sonrası toplumda eğitim, idare, büro işlerinin artışıyla beyaz yakalı işçilerin sayısı hızla artmıştır (Bozkurt, 2005, s. 25). Sanayi sonrası toplumda insanların nerede çalıştıklarından ziyade ne tür işler yaptıkları mesleki işbölümü açısından önemli değişiklikleri beraberinde getirmiştir.

“Kuramdan çok toplumsal çözümlemeye” ağrlık veren yaklaşımın adı toplumsal önkestirimdir. Doğru cevap B'dir.

Cemaatçilik klasik liberalizm ile kolektivizm arasında bir orta yol bulmaya çalışan bir toplumsal kuramdır. Cemaatçiler hem klasik liberalizmin aşırı bireyciliğine hem de kolektivizmin aşırı toplumculuğuna karşı çıkarlar. Doğru cevap C'dir.

The Return of the Actor adlı çalışmasında Touraine sadece sosyoloğun toplumsal hareketleri nasıl inceleyeceğini değil, aynı zamanda bu hareketlerin oluşumunda ve kendilerini anlamalarında “akıl hocalığı” yapmadan ve onlar adına konuşan biri olmadan onların kendilerini tanımlama, anlama ve geliştirme süreçlerine nasıl yardımcı olabileceğini tartışır, öneriler getirir

Otoriteryenlik kavramı, bireylere ya da gruplara karşı keyfi uygulamalara yönelebilen bir siyasal yetki biçimine atıfta bulunur. Bu siyasal biçim içinde gücü elinde bulunduranlar seçmenlere karşı sorumlu değildirler ve kamu siyasalarının ve uygulamalarının aldığı şekil toplumsal rızaya dayanmaz.

Siyasal demokrasinin mevcut olabilmesi ise en başta devlet gücünün
temel haklara saygı talebi ile sınırlandırılmasını gerektirir. Bu boyutu tamamlayacak diğer iki boyut ise vatandaşlık ve siyasal liderlerin kendi etnik, dini, cemaatçi bağlarına ve bağlılıklarına dayalı ve onların çıkarları için değil, siyasal bir topluma mensubiyete dayalı olarak temsil görevini yerine getirmeleri -ne atıfta bulunan temsil edebilirliktir. Doğru yanıt " C " dir.

Kolektivizm terimi en yaygın kullanımıyla, üretim ve dağıtım araçlarının komünal (ortak) ya da devlet mülkiyetinde olmasını teşvik eden siyasal ya da sosyo-ekonomik kuram ve uygulamaları anlatır.

Demokratik kültür ile cumhuriyetçi kültür arasında büyük farklılıklar vardır. Bu farklılıklardan birincisi, cumhuriyetçi kültür birlik peşinde iken demokratik kültür çeşitliliği korur. İkincisi, cumhuriyetçi kültür özgürlüğü vatandaşlık ile özdeş tutarken demokratik kültür insan haklarını vatandaşın görevleri anlayışının ve tüketici taleplerinin karşısına koyar (Touraine, 1997: 11-13, 19). “Demokratik rejim azami sayıya azami özgürlük veren ve mümkün olan azami çeşitliliği koruyan ve tanıyan siyasal hayat biçimidir” (Touraine, 1995: 13).

Modernizm hayatın bir amacının olduğunu ve bu amaca objektif ve nesnel yaklaşılması gerektiğini savunur. Postmodernizm evrensel bir gerçeğin olmadığı fikrini savunur. Postmodernistler şans ve faniliğe inanır. Yaşama irrasyonel bir bakış açısıyla yaklaşır ve herşeyin irrasyonel olduğunusavunurlar. Postmodernistler modernistlerin rasyonelliğini, prensiplerini ve düşünce şekillerini eleştirir ve sorgular. Postmodernistler geçmiş ile günümüz arasında herhangi bir bağlantı ve ilinti olmadığına inanır ve geçmişte yaşanan olayların günümüzde anlamsız olduğunu savunurlar. Dolayısıyla cevap C'dir.

Jean-François Lyotard

Scott Lash postmodernizmi, farklılaşmanın bozulması ve işaretsel/göstergesel olanın egemenliği ve bunları (işaretsel olanı) anlamlandırma biçimleri olarak ifade eder. Bu bağlamda postmodernizm, modernizmin toptan yadsınmasıdır.

"Özgürlük ve özgünlük", "Yansıma ve misyon" ve "seçkincilik" gibi özellikler modern sanatı tanımlarken kullanılmaktadır. Diğer yandan, "montaj ve eklemleme" ile "taklit ve yapıştırma" gibi özellikler postmodern sanat estetiğini tanımlarken kullanılmaktadır.