ÇAĞDAŞ SOSYOLOJİ KURAMLARI - Deneme Sınavı - 2

Lider Merkez Ülke:İspanya 1450’li yıllarda başlamıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun
ve Hapsburg Hanedanlığı’nın düşüş sürecine girişlerini içermektedir.Ulus devletlerin
ortaya çıkmaya başladıkları dönemdir. Tarımsal kapitalizm egemendir

Wallerstein, hiyerarşik bir yapıya sahip olduğunu iddia eder

Ona göre, sosyal “gerçeğe” dönük her açıklayıcı iddia bir değer yargısının iddiasıdır.

1950’li yıllar boyunca Afrika ülkelerinde devam eden bağımsızlık mücadelelerine hem siyasal olarak hem de bir entelektüel olarak ilgi duymuş ve uzun yıllar boyunca Afrika kıtasında yaşanan ulusal bağımsız- lık hareketlerine dönük çalışmalar yapmıştır.

Yirmi sekiz gibi
oldukça genç sayılabilecek bir yaşta kendi alanında
tanınırlık kazanan Avusturyalı politik iktisatçı
Joseph Schumpeter, Kapitalizm, Sosyalizm ve Demokrasi
(1942) adlı çalışmasında verili jeopolitik
atmosfere işaret ederek kapitalizmin insanlığa kazandırdıklarına
ve başarılarına ilişkin güçlü bir savunma
yapar. Bu eserinde Schumpeter, bireysel girişimciyi,
sadece bir üretim sistemi olarak kapitalizmi
geliştirdiği için değil ama aynı zamanda toplumun
genelinin yaşam standardını ve refahını yükselttiği
için de büyük icatların ve yeniliklerin kaynağı
olarak kutsar.

Karl Polanyi ise birçok ekonomist tarafından artık bir klasik olarak kabul edilen Büyük Dönüşüm (1944) isimli eserinde 19. yüzyılda modern piyasa ekonomisinin doğuşunu ve piyasa ekonomisinin doğuşu ile modern ulus devletlerin ortaya çıkışı arasındaki ilişkiyi tartışmıştır.

Daha çok uluslararası ekonomik bütünleşme anlamında kullanılmakla birlikte, küreselleşme kavramı günümüzde birçok bilim insanı tarafından, sosyal, ekonomik, siyasal ve kültürel birçok alanda uzunca bir süredir oluşmakta olan bir dün- ya sisteminin özelliklerini vurgulamak amacıyla da kullanılmaktadır.

Küreselleşme sürecinin ne zaman başladığı ko- nusunda ise bir fikir birliği bulunmamaktadır. Bu sürecinin ne zaman başladığı konusunda üç ayrı fikirden bahsetmek mümkündür. Bunlardan birincisi kü- reselleşme sürecinin insanlık tarihinde aşağı yukarı 5000 yıllık bir geçmişi olduğunu iddia etmektedir.

Wallerstein’a göre küreselleşme olgusunu ka- rakterize eden iki temel özellik vardır. Bu özellikler sömürüye dayalı bir işbölümü ve sermaye birikimidir.

Wallerstein’a göre dünya ekonomileri ilk olarak Avrupa’da ortaya çıkmıştır.203

Çevre ülkeler ise işgücünün çok az korunduğu, düzenli ve emek yanlısı bir iş gücü piyasasının bulunmadığı ve işgücü arzı sağlayanların oldukça az mesleki seçim şansına sahip olduğu ülkelerdir.

Immanuel Wallerstein’ın eleştirel ve tarihsel bir bakış açısıyla geliştirdiği Dünya Sistemi Kuramı da benzer ölçekte bir sorudan yola çıkan bir değerlendirme çerçevesi olarak düşünülebilir: Küresel kapitalist dünya sistemi nasıl çalışmaktadır?

Emperyalist Bir devletin bir başka devletin toprakları da dâhil her türlü kaynağından, sömürü
düzeyine varan bir şekilde faydalanması.

Jeopolitik Devletlerin coğrafi özellikleriyle siyasetleri arasındaki ilişkileri inceleyen bilim dalıdır. İlk olarak yirminci yüzyılın başında İsveçli Rudolf Kjellen tarafından kullanılmıştır. Ayrıca devletin, coğrafi bölge ve tarihî gelişmeler ile ilişkisi olarak da tanımlanır.

Schumpeter, onun yıkımının girişimci ruh tarafından gerçekleşeceğini savunmaktaydı. Schumpeter’e göre kapitalizmin merkezinde duran girişimci ruh doğası gereği yenilik ve icatlara öncülük edecek, bu yenilikler piyasalarda uzun dönemde tekelleşmeyi getirecek ve tekelleşme de girişimci ruhu öldürerek
kapitalizmin sonunu hazırlayacaktı.

Demografi, dünyada veya bir ülkede bulunan nüfusun yapısını, durumunu, dinamik özelliklerini inceleyen bilim dalı.

Marx’a göre bir toplumun eşitsizliğe ve adaletsizliğe karşı verdiği mücadele o toplumda üretim araçlarının özel mülkiyeti devam ettiği sürece kaçınılmaz olarak devam edecektir.

Wallerstein’ın Dünya Sistem Kuramı, her sosyal sistemin çelişki üzerine kurulduğu, geliştiği ve de yıkıldığı varsayımına dayanmaktadır.

Daha çok ekonomik alanda yaşanan değişimleri işaret etmek amacıyla başvurulan küreselleşme kavramı genişleyen uluslararası ticareti, finansal alanda yaşanan akışkanlığı ve ulus aşırı şirketlerin ve bankaların yabancı yatırımlarını ifade etmek üzere kullanılmaktadır.

Küreselleşme söylemi özellikle ekonomistler tarafından uzunca bir süredir var olan ulusal ekonomilerin son zamanlarda yerini artan bilgi ve ulaşım teknolojileri vasıtasıyla uluslararası bütünleşmeye bıraktığını vurgulamak amacıyla kullanılmaktadır.