ÇAĞDAŞ SOSYOLOJİ KURAMLARI - Deneme Sınavı - 5

“Postmodernlik illa da modernliğin reddi, itibarsızlaştırılması
ya da sona erdirilmesi değildir. Postmodernlik,
kendi kendisine, durumuna ve geçmişte
yaptıklarına daha derinlemesine, dikkatle ve sağduyuyla
bakan, gördüklerini tamamen sevmeyen ve değişme
gereksinimi hisseden modernlikten başka bir
şey (ne eksik ne fazla bir şey) değildir. Postmodernlik,
rüştüne ermiş modernliktir: Kendisine içerden değil
de dışarıdan bakan, kazanç ve kayıplarının tam bir
hesabını yapan, kendisinin psikanalistliğini yapan,
daha önce asla dile getiremediği niyetlerini keşfeden,
bunların birbirlerini iptal eden, çelişkili niyetler olduğunu
gören bir modernlik. Postmodernlik, kendi
imkânsızlığını kabul eden modernliktir; kendini gözetleyici
bir modernlik; bir zamanlar bilinçsizce yaptığı
şeyleri bilinçli biçimde terk eden modernliktir”
(Bauman, 2003, s.347-348).

bir kopma ya da belirgin bir farklılaşma yoktur.
Bauman, bu durumu postmodernliğin doğasına
bağlar. Çünkü onun yaklaşımında postmodernliğin
dışlama gücü zayıftır. Dolayısıyla sınırlara sınır
koyan postmodernliğin, kendi ayırt edici özelliği
olan farklılığa, modernliği de dâhil etmekten başka
çaresi yoktur. Bauman, postmodernliğin kendi
kimliğini inkâr etmeden modernliği dışlayamayacağının
altını özellikle çizer. Çünkü paradoksal
olarak, modernliğin dışlanması, eldeki her şeyin
modernliğe terk edilmesi anlamına gelecektir. Bauman,
modern zihniyeti, doğuşuyla mahkemelik
olan ve ömrü- davacı ya da davalı olarak- mahkemelerde
geçen bir zihniyet olarak değerlendirmektedir.
Postmodernliğin ise otoritesini tanıdığı
hiçbir mahkemenin olmamasından dolayı başvuracağı
mahkemenin de olamayacağını belirtir. Doğru cevap B'dir.

Postmodern koşullar
içerisinde bu şekilde yaratılan bireyler ise şu özelliklere
sahip olmaktadırlar:
(i) Bireyler öncelikle ve birincil olarak, daima
yeni deneyimler arayan- buradaki “deneyim”
hem (deneyim) hem de (hayat)
anlamındaki deneyim- ve asla doymayan,
sürekli ve tercihen daima artan bir uyarıcı
akışını emebilen ve bunlara tepki verebilen
deneyim organizmalarıdır.
(ii) Postmodern koşullarda inşa edilen bireyler
“yaratıcı” aktörlerdir. Bu bireylerin en önemli özellikleri kendiliğinden ve kolayca
ateşlenebilen bir davranış esnekliğine sahip
olmaları, önceki öğrendiklerine ve kazanılmış
alışkanlıklarına çok az bağlı olan aktörler
olmalarıdır.
(iii)Bireyler, asla tamamen dengede olmasalar
da neredeyse kendi kendisine yeten ve kendi
kendisini güdüleyen birimler olarak kendi
kendilerini dengeleme eğilimindedirler.
Bauman’a göre, böyle bir iç düzenleme hem
amacı hem de güdüsü olduğu sosyalleşme
sürecinde de sürdürülmektedir.
(iv)Bauman, postmodernlikte başlıca doğruluk
modelinin sağlık değil uygunluk olduğunu
ileri sürer. Bauman’a göre “uygunluk”, bireyin
gittikçe artan yeni deneyimleri bedensel
ve ruhsal olarak emme ve bunlara yaratıcı
bir biçimde tepki verme kapasitesini, hızlı
değişimlere dayanma yetisini, kendi kendisini
gözetleme ve performans yetersizliklerini
düzeltmek suretiyle “formunu koruma”
yeteneğini temsil etmektedir. Bunun tersi
olan bedensel gevşeklik, süre giden dengede
olma durumundan yüksek rahatsızlıklar ise
“uygunsuzluk” belirtileridir. Bu durumdaki
bireyler tıbba ya da psikolojik danışma veya
psikiyatrik tedaviye havale edilirler. Doğru cevap D'dir.

Modern koşullarda yaratılan birey Bauman’a göre
(2001, s.203-204), şu özelliklere sahip olmaktaydı:
(i) Bireyler birincil olarak ve her şeyden önce
üretici ya da askerin yaratıcı ya da yıkıcı
işgücüne dönüştürülebilen kinetik gücün
taşıyıcılarıydı; bu anlamda bireyler, böyle

bir gücü muntazam olarak ve hiç bitkinlik
duymadan üretme kapasitesine sahip olmalıydı.

(ii) Bireyler disiplinli aktörlerdi. Yani, davranışları
genellikle düzenli/kurallı olan ve her
şeyden önemlisi de düzenlenmeye boyun
eğen aktörlerdi. Aynı zamanda uyarıcılara
tekrarlanan ve öngörülebilen biçimde tepki
veren ve eş güdümlü baskıya tabi tutulduğunda
monoton davranabilen aktörlerdi.
(iii)Bireyler, tıpkı Lego ya da Meccano oyuncaklarındaki
taşlar gibi, yalnız başlarına
tamam olmayan, bir şey ifade etmeyen,
anlamlı bütünler oluşturabilmeleri için
öteki birimlerle birleşmesi gereken şeylerdi.
Modern koşullarda yaratılan bireylerin
sınırları öncelikle sınırlamaktan çok uymak
ve bağlanmak/yapışmak için tasarlanan ara
kesimlerdi.
(iv)Başlıca doğruluk/uygunluk modeli ise sağlıktı.
Sağlık, yukarıdaki üç alanda başarılı
olma kapasitesi ile yakından ilgili bir düşünceydi.
Sağlık, bedensel güç ve enerji ile
birlikte, disiplinli, düzenli, istenen biçimde
davranma ve toplulukların eş güdümlü faaliyetlerine
uyma kapasitesini simgeliyordu.
Bauman’a göre, tersi olan bedensel zayıflık
ya da uyma ve tabi olmadaki kabiliyetsizlik
ise hastalık işareti sayılıyor ve dolayısıyla da
tıbba ya da psikiyatriye havale ediliyordu. 

Doğru cevap D'dir.

Bauman, küreselleşme sürecinin olumlu yönlerinden
çok olumsuz etkilerine daha çok
önem vermektedir. Ona göre, küreselleşme süreçlerinin
ayrılmaz bir parçası mekânı giderek
bölme, insanları ayırma ve dışlamadır. Diğer
bir endişeli durum ise giderek daha fazla küresel
ve yurtsuz bir hâle gelen elit kesimle geride
kalan “yerelleşmiş” kesim arasındaki tedrici
iletişim kopukluğudur (Bauman, 1999, s.9). Doğru cevap C'dir.

Türkçeye “Bireyselleşmiş Toplum” (2005)
adıyla çevrilen kitabında Bauman, ilerlemeyle
yaşanan modern aşkın, yeniden oluşturulabilen,
oluşturulmakta olan, daima “yeni ve gelişmiş” hâle
getirilen bir hayatla birlikte, yine de sona ermediğini,
kısa süre içinde sona ermesinin de muhtemel
olmadığını dile getirmektedir. Doğru cevap E'dir.

Bauman’a göre postmodernlik, müphemliğin
üstesinden gelerek bunun yerine tek
anlamlı kesinlik olarak gördüğü aynılığı
hedefleyen modern güdüden tamamen
özgürleşmek ve tek tiplilik ve evrenselcilik
gibi modernliğin merkezi değerlerini tersine
çevirmek demektir. Bununla birlikte
postmodernlik doğası gereği hiç bir zaman
modernliğin yerini alamaz. Nitekim postmodernlik
ilke olarak farklılığı dışlamak
yerine tanıyan ve bütün yaşam biçimlerine
izin veren, dolayısıyla modernliği de dışlamak
yerine farklılığa dahil eden çoğulcu
bir dünya anlayışı ile temellendirilmiştir.
Bu nedenle Bauman’a göre modernlikle
postmodernlik arasında kesin bir kopma
ya da belirgin bir farklılaşma söz konusu
değildir. Ona göre postmodernlik bir anlamda
kendine dışarıdan ve eleştirel olarak
bakabilen ve bir zamanlar bilinçsizce
yaptığı ulaşılması imkansız şeyleri bilinçli
biçimde terk eden modernliktir. Doğru cevap B'dir.

“Postmodernlik ve Hoşnutsuzlukları” isimli kitabında Anthony Giddens postmodern zaman dilimini "geç modernlik" olarak adlandırmıştır.

Zygmunt Bauman 1925 yılında doğmuştur.

Zygmunt Bauman, 1989 yılında Modernite ve Holocaust kitabıyla Amalfi ödülünü kazanmıştır.

Zygmunt Bauman'ın modernlik değerlendirmesi ile ilgili modern olmak hareket halinde olmamaktır ifadesi yanlıştır.

Bauman, müphemliği, düzensizlik, kaos anlamında kullanır?

Holocaust’un ortaya çıkmasında ve bu suçun işlenmesinde modernliğin rolünün pasif değil aktif olduğunu düşündürür.

Zygmunt Bauman'a göre, özgürlük, farklılık ve hoşgörü postmodernliğin ateşkes formülüdür.

Zygmunt Bauman'a göre, küreselleşme fikrinden çıkan en derin anlam; dünya meselelerinin belirsiz, kuralsız ve kendi başına buyruk doğasıdır; bir merkezin, bir kontrol masasının, bir yönetim kurulunun, bir idari büronun yokluğudur

Bauman'a göre modernlik: “Batı Avrupa’da, XVII. yüzyıldaki bir dizi derin toplumsal, yapısal ve entelektüel dönüşümle başlayan ve (1) Aydınlanmanın gelişmesiyle kültürel bir proje olarak; (2) Kapitalist ve daha sonra da komünist endüstri toplumunun gelişmesiyle de toplumsal olarak kurulan bir yaşam biçimi olarak olgunluğa erişen tarihsel bir dönemdir” ve her şeyden önce bir sınır uygarlığıdır.

Bauman'a göre modern düşünce dünyanın değişebileceği düşüncesi ile varlık bulmuştur. Toplumsal ve psişik olmak üzere iki anlamda modernlikten söz etmektedir: Toplumsal anlamda modernlik, standartlar, ümit ve suçlulukla ilgilidir; psişik anlamda modernlik ise kimlikle, henüz burada olmayan, bir ödev, bir misyon ve bir sorumluluk olan varlık gerçeğiyle ilgilidir. Diğer yandan standarlar ve kimlik daima insanın önündedir ve insanın ulaşabilmesi için koşması gerekmektedir. Dolayısıyla modernlik de bir durağanlık değil hareket ve değişim sürecidir.

Bauman, modernlik öncesi dönemdeki farklılıkların herhangi bir insan müdahalesi neticesinde dahi değişemeyeceği düşüncesine karşı çıkmaktadır. Bu bakımdan toplumsal kategorilerde veya tabakalarda farklılıkların olması da kaçınılmazdır. Örneğin, asil olarak kabul edilen bir soya mensup tüm insanların asil olduğu düşüncesine karşıdır. Ona göre her şeyin kesin sınırlarının olduğu bir ilahi düzen söz konusu değildir. Bu bakımdan farklılıkların doğal bir sürece işaret ettiğini ve farklılaşmaların kaçınılmaz olduğunu düşünmektedir. Dolayısıyla kategoriler arasında bir ayrımın zoraki olarak sürdürülmeye çalışılmaması gerekmektedir. Doğa ve kültür arasında ya da doğa ile insan eseri olan yasalar arasında kesin bir ayrım yapılmaması gerekmektedir.

Bauman’a göre, postmodernite, çok farklı insanlara çok farklı şeyler anlatır. Postmodernliğin bazıları için mimaride bir tarz, bazıları için gerçekliğin ve televizyonun bulanıklaşması, bazıları için tüketimcilik ve seçenek bolluğu anlamına geldiğini ifade eden Bauman, felsefecilere göre ise radikal, kuşkucu bir ruh hâlini anlattığını ileri sürmektedir. Dğer yandan Bauman, postmodernitenin illa modernliğin reddedilmesini gerektirmediğini düşünmektedir. Ona göre postmodernlik, rüştüne ermiş modernlik olarak tanımlanmaktadır. Postmodernlik, kendi imkânsızlığını kabul eden modernliktir; kendini gözetleyici bir modernlik; bir zamanlar bilinçsizce yaptığı şeyleri bilinçli biçimde terk eden modernliktir.

Ona göre postmodernlikte, önceki süreçten kesin bir kopma ya da belirgin bir farklılaşma yoktur. Bauman, bu durumu postmodernliğin doğasına bağlar. Çünkü onun yaklaşımında postmodernliğin dışlama gücü zayıftır. Diğer yandan, postmodernliğin kendi kimliğini inkâr etmeden modernliği dışlayamayacağını da iler sürmektedir. Bauman, postmodernliğin, tektiplilik ve evrenselcilik gibi modernliğin merkezi değerlerinin işaretlerini tersine çevirdiği görüşünü paylaşır. Ona göre, yaşam biçimlerinin farklılığı, ne evrenselliği hedefleyen bir yaşam biçiminde eritilecek ne de evrensel tahakkümü hedefleyen bir biçim tarafından değersizleştirilecek bir şeye indirgenemeyen ve bununla harmanlanamayan bir şey olarak algılandığında, sadece kerhen kabul edilmiyor, aynı zamanda yüksek bir pozitif değer rütbesine çıkarılıyor. Bundan dolayı postmodernlik, kendi orijinal projesinin uygulanamazlığını kabul eden modernliktir.

Bauman, postmodern zihnin farkında olduğu şeyin, insani ve toplumsal yaşamda iyi çözümleri olmayan sorunların, ortadan kaldırılmayan kuşkuların, aklın dikte ettiği reçetelerle tedavi etmek şöyle dursun yatıştırılamayan manevi acıların varlığının olduğunu ileri sürmektedir. Çünkü ona göre postmodern zihin muğlaklık, risk, tehlike ve hata içermeyen, her şeyi kucaklayan, tam ve nihai bir yaşam formülü bulacağını artık umut etmez ve bunun tersini vaat eden her sese büyük bir kuşkuyla yaklaşır.