ÇAĞDAŞ SOSYOLOJİ KURAMLARI - Deneme Sınavı - 3

Postmodernlik kendi kimliğini inkar etmeden modernliği dışlayamaz olduğu, Bauman'ın tarihsel süreci bir bütün olarak ele aldığını göstermektedir. Doğru cevap C'dir.

Holocaust yahudilerin topluca öldürülmesi anlamına gelen bir terimdir. Doğru cevap E'dir.

Zygmunt Bauman'ın postmodernlik olarak adlandırdığı zaman dilimini Anthony Giddens “geç modernlik”, Ulrich Beck “düşünümsel modernlik”, George Balandier “modernlik ötesi” olarak isimlendirmektedir. Doğru cevap A'dır.

Bauman'a göre modernliğin yaşını hesaplamaya çalışmak anlamının yitirilmesine neden olur. Ona göre modernlik: “Batı Avrupa’da, XVII. yüzyıldaki bir dizi derin toplumsal, yapısal ve entelektüel dönüşümle başlayan ve Aydınlanmanın gelişmesiyle kültürel bir proje olarak; kapitalist ve daha sonra da komünist endüstri toplumunun gelişmesiyle de toplumsal olarak kurulan bir yaşam biçimi olarak olgunluğa erişen tarihsel bir dönemdir”. Modernlik kesinlikle modernizm değildir. Ona göre “modernizm”, daha önceki dönemin birçok münferit entelektüel olayına kadar geriye doğru izlenebilse de bu yüzyılın başında olgunlaşan ve geriye bakıldığında (aydınlanmayla analojik olarak) postmodern bir “proje” ya da postmodern durumun ilk belirtilerinin çıktığı evresi olarak görülebilecek entelektüel (felsefi, edebi, sanatsal) bir akımdır. Dolayısıyla doğru yanıt E'dir.

Bauman'a göre toplumsal anlamda modernlik, standartlar, ümit ve suçlulukla ilgilidir. Doğru cevap A'dır.

Bauman müphemliği, düzensizlik, kaos anlamında kullanır. Bauman’a göre müphemlik, insanlar ve onların çok sayıdaki özelliklerinin iç ve dış, faydalı ve zararlı, ilgili ve ilgisiz, anlamlı ya da anlamsız olarak kesin çizgileriyle ayrılabileceği ya da en azından ayrılması gerektiği varsayımından çıkmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Modern dönemin bir özelliği olan kaos yerine düzen getirme, yakın çevremizdeki dünya parçasını kural tanır, kestirilebilir ve denetlenebilir kılma mücadelesi Bauman’a göre sonuçsuz kalmaya mahkûmdur. Çünkü bu mücadelenin kendisi kendi başarısına en önemli engeli oluşturmaktadır. Kaos, özellikle dar bir alana odaklanmış, hedefli, görev yönelimli, tek sorun çözücü eylemlerden doğmaktadır. Bauman’a göre, insan dünyasının bir parçasını, insan etkinliğinin özgün bir alanını düzenli kılma yönünde atılan her yeni adım, eski sorunları ortadan kaldırsa bile, yeni sorunlar yaratır. Her yeni adım yeni türden müphemlikler doğurur ve böylelikle benzer sonuçlar doğuracak daha başka adımların atılmasını zorunlu kılar. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Bauman, Batı Avrupa’da on yedinci yüzyılda ortaya çıktığını belirttiği modernliğin kültür anlayışını bahçe kültürüne benzetir. Doğru cevap D'dir.

Bauman'a göre postmodernlik illa da modernliğin reddi, itibarsızlaştırılması ya da sona erdirilmesi değildir. Postmodernlik, kendi kendisine, durumuna ve geçmişte yaptıklarına daha derinlemesine, dikkatle ve sağduyuyla bakan, gördüklerini tamamen sevmeyen ve değişme gereksinimi hisseden modernlikten başka bir şey değildir. Postmodernlik, rüştüne ermiş modernliktir: Kendisine içerden değil de dışarıdan bakan, kazanç ve kayıplarının tam bir hesabını yapan, kendisinin psikanalistliğini yapan, daha önce asla dile getiremediği niyetlerini keşfeden, bunların birbirlerini iptal eden, çelişkili niyetler olduğunu gören bir modernlik. Postmodernlik, kendi imkânsızlığını kabul eden modernliktir; kendini gözetleyici bir modernlik; bir zamanlar bilinçsizce yaptığı şeyleri bilinçli biçimde terk eden modernliktir. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Bauman'a göre modern koşullarda yaratılan bireyler uyarıcılara tekrarlanan ve öngörülebilen biçimde tepki veren ve eş güdümlü baskıya tabi tutulduğunda monoton davranabilen aktörlerdi. Ancak doğallıktan ve spontanlıktan uzak disiplinli aktörlerdi. Bu nedenle doğru cevap A'dır.

Bauman'a göre postmodern koşullarda yaratılan bireyler sürekli ve tercihen daima artan bir uyarıcı akışını emebilen ve bunlara tepki verebilen deneyim organizmalarıdır. Yaratıcı aktörlerdir. Asla tamamen dengede olmasalar da neredeyse kendi kendisine yeten ve kendi kendisini güdüleyen birimler olarak kendi kendilerini dengeleme eğilimindedirler. Başlıca doğruluk modeli uygunluktur. Kinetik gücü muntazam olarak ve hiç bitkinlik duymadan üretme kapasitesine sahip olan bireyler, modern koşullarda yaratılan bireylerin özelliğidir. Bu nedenle doğru cevap B'dir.

Bauman'a göre, küreselleşme fikrinden çıkan en derin anlam; dünya meselelerinin belirsiz, kuralsız ve kendi başına buyruk doğasıdır; bir merkezin, bir kontrol masasının, bir yönetim kurulunun, bir idari büronun yokluğudur. Küreselleşme süreçlerinin ayrılmaz bir parçası mekânı giderek bölme, insanları ayırma ve dışlamadır. Dolayısıyla küreselleşme birleştirdiği kadar bölmektedir. Doğru cevap E'dir.

Bauman, 1989 yılında “Modernite ve Holocost” adlı kitabıyla Amalfi ödülünü, 1998 yılında ise Adorno ödülünü kazanmıştır

Bauman’ın modernlik ve postmodernlik ile ilgili yaklaşımını, değerlendirmeye geçmeden önce onun yaşam öyküsü hakkında kısa bir bilgi vermek modernliğe yönelik eleştirilerinin arkasında sadece bilimsel tespitlerinin değil kendisinin ve eşinin yaşam öyküsünün de bulunduğunu görmek açısından yararlı olacaktır. Çünkü Bauman, eşi Janina’nın Nazi zulmünden kaçmak için gettoda gizlenerek
geçirdiği özel yaşamının öyküsünü yazdığı kitabını okuduktan sonra kendisinin bilmediği ya da üzerinde çok fazla düşünmediği pek çok şeyin olduğunu fark etmeye başladığını ifade etmektedir. O zamana kadar Holocaust’un (Yahudilerin topluca öldürülmesi), tarihin normal akışında bir kesinti, uygar toplumun vücudunda kanserli bir şişlik, akıllılığın içinde anlık bir delilik olduğuna (kasten değil, ihmal sonucu) inandığını belirten Bauman (1997, s.7-11), eşinin yazdığı kitabı okuduktan sonra Holocaust’un yalnızca uğursuz ve dehşet verici değil, alışılagelmiş “sıradan” terimlerle kavranması hiç de kolay olmayan bir vaka olduğunu fark ettiğini belirtir. Ona göre Holocaust, gerçekten bir Yahudi trajedisi idi.

Bauman, 1989 yılında “Modernite ve Holocost” adlı kitabıyla Amalfi ödülünü, 1998 yılında ise Adorno ödülünü kazanmıştır.

Zygmunt Bauman’ın hayatı ve postmodernlik yaklaşımı konusunda daha detaylı
bilgiye Dennis Smith’in “Zygmunt Bauman, Prophet of Postmodernity” (1999)
adlı kitabından ulaşabilirsiniz.

Bauman’ın modernliğe yönelttiği eleştirilerin temelinde yatan esas nedenlerden biri: Modernliğin “farklılığı” bir suç olarak görmesidir. Modernite doğruluk, adalet ve akıl için evrensel olarak uygulanabilir standartlar belirleme ve sınıflandırma yoluyla düzen yaratma faaliyetine girmiş, bu bağlamda göreceliği, belirsizliği ve muğlâklığı bastırmaya çabalamış, farklılığı da bir suç olarak görmüştür.

Bauman’a göre, psişik anlamda modernlik kimlikle, henüz burada olmayan,
bir ödev, bir misyon ve bir sorumluluk olan varlık gerçeğiyle ilgilidir.

Bir postmodern düşünür olarak Zygmunt Bauman, modernitenin bütünüyle olumsallığın (şans, çeşitlilik) kontrolüne ilişkin olduğunu ileri sürer. Ona göre, bir düzen rüyasına sahip olan modernite, kontrol etme, düzenleme ve sınıflandırma
düşüncesine takılmıştı.

“Müphemlik” kavramı Bauman’ın çalışmalarında önemli bir yere sahiptir. Bauman, müphemliği, düzensizlik, kaos anlamında kullanır. Bauman’a göre müphemlik, insanlar ve onların çok sayıdaki özelliklerinin iç ve dış, faydalı ve zararlı, ilgili ve ilgisiz, anlamlı ya da anlamsız olarak kesin çizgileriyle ayrılabileceği- ya da en azından ayrılması gerektiği- varsayımından çıkmaktadır.