ÇAĞDAŞ SOSYOLOJİ KURAMLARI - Deneme Sınavı - 15

Toplumsal hareketlerin ikinci türünü kültürel hareketler oluşturur. Bunlar belli bir Özne figürünü savunmak ya da dönüştürmek amacındadırlar ve toplumsal bir hasımla çatışmaktan ziyade kültürel hakların ortaya konması ve savunulması ile alâkalıdırlar. Tarihsel anlamda en önemli kültürel hareketler dinsel hareketler olmuşlardır; günümüzün en önemli kültürel hareketleri ise kadın hareketi ile siyasal ekoloji hareketidir.

1970 yılında ise bu okula bağlı Toplumsal Hareketler İnceleme Merkezi’ni (Centre for the Study of Social Movements) kurmuştur

The Post-Industrial Society [Sanayi-sonrası Toplum] (1971) başlıklı çalışması Touraine’in programlanmış toplumun sınıf yapısını ve dinamiklerini sanayi toplumu ile karşılaştırmalı olarak ele aldığı klasik bir çalışma olmuştur.

Touraine’e göre, sanayi sonrası toplumun en önemli özelliği bilgi teknolojisi kullanımının sağladığı denetim gücüdür.

Wieviorka’nın (2014) da ifade ettiği üzere, Touraine açısından toplumsal hareketlerin anlaşılması bir toplumun anlaşılması adına incelenebilecek bütün diğer unsurlar ve veçheler arasında en merkezi olan unsurdur çünkü toplumun kendini yeniden üretimi kadar onun dönüşümü ve yeniden yapılanmasının anahtar unsuru toplumsal hareketlerin kendileridir.

Touraine, modernleşmeyi, çok genel hatları ile tarım toplumundan sanayi toplumuna geçiş olarak ifade edilebilecek bir yapı değişimi olarak tanımlar.

Klasik modernlik anlayışı modernliği aklın, özgürlüğün ve devrimin zaferi olarak tanımlamıştır.

Kolektivizm terimi en yaygın kullanımıyla, üretim ve dağıtım araçlarının komünal (ortak) ya da devlet mülkiyetinde olmasını teşvik eden siyasal ya da sosyo-ekonomik kuram ve uygulamaları anlatır

Korporatizm genellikle iki şekilde anlaşılır. Bunlardan ilki toplumsal çatışmaları ortadan kaldırmak veya baskılamak ya da milliyetçiliği beslemek amacıyla devletin emek örgütleri gibi büyük örgütleri denetimi altına almasına atıfta bulunur.

Laissez-faire siyaseti devletin toplumsal hayat içindeki rolünün iç güvenlik, dış güvenlik ve adaletin sağlanmasıyla sınırlı tutulması ve iktisadi alanın bütünüyle serbest bırakılması görüşünü ifade etmek amacıyla kullanılan bir terimdir

Alain Touraine'in, çağdaş sosyoloji kuramlarına yapmış olduğu katkının özü, geç modernliğin koşulları altında demokrasi, özne ve toplumsal hareketler arasında kurduğu kuramsal ilişkiler yanında bu ilişkilerin geliştirilmesi için önermiş olduğu ve genel olarak “eylemci” veya “müdahaleci” sosyoloji olarak bilinen araştırma pratiğidir.

Farklı çalışmalarında kendilerine verilen kuramsal ya da metodolojik öncelik sırası değişiklik gösteriyor olsa bile çok genel hatları Touraine’nin toplumsal yapıların evriminde Durkheim’ın toplumsal iş bölümünün evrimi ve bireyciliğin gelişimi anlayışından etkilenmiştir.

Touraine’e göre, sanayi sonrası toplumun en önemli özelliği bilgi teknolojisi kullanımının
sağladığı denetim gücüdür. Bu güç kendisini elinde bulunduranlara kendi toplumlarını şekillendirme imkânı sağlar.

Programlanmış toplum, Touraine’nin 1970’lerden itibaren ortaya çıktığını düşündüğü ve sanayi toplumundan daha fazla iktisadi büyümeye odaklanmış, daha fazla yatırım yapma kapasitesi olan, iktisadi büyümede bilgi ve yaratıcılığın sanayi toplumundan daha fazla bir önem taşıdığı ve hayatın bütün alanlarının bilgi ve teknolojiyi üreten ve yönetenler tarafından üretim etkenleri fikri etrafında bütünleştirilip yönetildiği toplum tipidir.

Touraine’in çalışmalarında toplumsal aktörler kavramı daha çok toplumsal sınıf ve benzeri kolektif topluluklar için kullanılan bir kavramdır.

Touraine’e göre, kültürel demokrasi insanları ve toplulukları kendi kültürel cemaatlerine hapseden çok kültürlülük değil, kültürel çeşitliliğin ulusal−toplumsal birlik ve dayanışma içinde korunması ve kültürel değerlerin akıl ve akılcılığın gerekleri ile uzlaştırılmasını ferdiyet kazanmış bireyin, yani Öznenin yaratıcılığına ve iradesine bırakan bir demokrasi anlayışıdır.

Touraine, modernleşmeyi, çok genel hatları ile tarım toplumundan sanayi toplumuna geçiş olarak ifade edilebilecek bir yapı değişimi olarak tanımlar. Buna karşılık modernlik kavramını ise akılcılaşma, laikleşme, özgürleşme, ilerleme, insanın doğa üzerinde egemenliğinin kurulması, geleneğin terk edilmesi gibi bir dizi fikir ve ülkülere dayalı olarak bir toplumsal örgütlenmenin, özel olarak sanayi toplumunun, işleme biçimi olarak tanımlar.

Kolektivizm terimi en yaygın kullanımıyla, üretim ve dağıtım araçlarının komünal (ortak) ya da devlet mülkiyetinde olmasını teşvik eden siyasal ya da sosyo-ekonomik kuram ve uygulamaları anlatır.

Korporatizm genellikle iki şekilde anlaşılır. Bunlardan ilki toplumsal çatışmaları ortadan kaldırmak ya da milliyetçiliği beslemek amacıyla devletin emek örgütleri gibi büyük örgütleri denetimi altına almasına atıfta bulunur. Touraine’in kastettiğini de içeren ikinci anlamı ise işçi ve işveren sendikaları, odalar, kooperatif üst birlikleri gibi çıkar gruplarının fiyatlar, ücretler konularda kendi üyeleri ile hükümet arasında aracılık yapmalarına atıfta bulunur.

Touraine bu çalışmalarında “toplumun tarihsiciliği (historicity of society) olarak ifade ettiği temel bir yaklaşımdan hareket eder. Marxist kuramın tarihsel özne fikrini andıran toplumun tarihsiciliği tabiriyle Touraine, Wieviorka’nın (2014) da belirttiği üzere, hem mütehakkim hem de muktedir mevkide bulunan ve kolektif hayatın ana yönelimlerini idare etme ve seyrini gözetleme iddiasında bulunana karşı üzerinde hâkimiyet kurulmuş olanın bu duruma itiraz adına toplumsal durumun mahiyetini tanıyabilme ve kendi kimliğini tanımlama kabiliyetine dayalı olarak harekete geçirilmiş mücadeleyi kastetmektedir. Ancak, bu yaklaşımın ima ettiği hususlar ve buna bağlı olarak almış olduğu özel içerik Touraine’nin bilimsel-entelektüel çalışmalarının seyrine ve bunlardan kazanılan deneyim ve anlayışa bağlı olarak değişim göstermiş görünmektedir. Durkheim’ın toplumsal işbölümünün evrimi ve bireyciliğin gelişimi anlayışından ve toplumsal aktörlerin eylemlerinin anlaşılmasında ise Weber’in eylem kuramından, özellikle de araçsal akılcı eylem ile değer yönelimli akılcı eylem kuramından etkilendiğini söylemek mümkündür.  Doğru cevap B'dir.