ÇAĞDAŞ SOSYOLOJİ KURAMLARI - Deneme Sınavı - 13

Touraine’in sanayi sonrası toplumda en büyük siyasal önemi güçten yoksun olan bu toplumsal grupları örgütleyen toplumsal hareketlere verdiği bilinmektedir.

Touraine’in, toplumu toplumsal aktörlerin eylemleriyle şekillenen bir toplumsal sistem olarak gören, bu nedenle de toplumsal aktörleri kuramın merkezine alan bu yaklaşımı bundan dolayı “eylemci (actionalist) sosyoloji” olarak adlandırılır

Touraine, modernleşmeyi, çok genel hatları ile tarım toplumundan sanayi toplumuna geçiş olarak ifade edilebilecek bir yapı değişimi olarak tanımlar.

Touraine’e göre, modernlik iki aşamadan geçmiş olup bugün onun üçüncü aşaması içinde bulunmaktayız. Rönesans’tan Fransız Devrimi ve büyük ölçekli sanayileşmeye kadar olan dönem erken ya da klasik modernlik aşamasını, sanayi devriminden 1970’lere kadar olan dönem orta modernlik aşamasını, 1970’lerden sonraki dönem ise geç modernlik aşamasını temsil eder.

Durkheim'e göre Özne, toplumsal olguların baskısı ya da sevki ile hareket eden bireydir.

Öte yandan demokrasinin birbirini tamamlayan bu üç boyutu arasında ideal bir dengeden söz etmek mümkün değildir. Farklı ülkelerde bunlardan biri ya da ikisi diğerinden daha fazla öne çıkabilir. Örneğin devlet gücünün sınırlanması ve temel haklara saygı İngiltere’de; vatandaşlık ve özgürlükten çok eşitlik ve toplumun bütünleşmesine ve yasalara sağlam bir temel oluşturan ahlâki ve dinsel fikirlere öncelik vermek Amerika Birleşik Devletleri’nde; yöneticilerin temsil edebilirliği ise yirminci yüzyıl Fransa’sında daha bir öne çıkmış görünmektedir (Touraine, 1997: 28-29).

Kolektivizm terimi en yaygın kullanımıyla, üretim ve dağıtım araçlarının komünal (ortak) ya da devlet mülkiyetinde olmasını teşvik eden siyasal ya da sosyo-ekonomik kuram ve uygulamaları anlatır. (Marshall, 1998: 90).

Cemaatçilik klasik liberalizm ile kolektivizm arasında bir orta yol bulmaya çalışan bir toplumsal kuramdır.

Otoriteryenlik kavramı, bireylere ya da gruplara karşı keyfi uygulamalara yönelebilen bir siyasal yetki biçimine atıfta bulunur.

Totaliteryenlik kavramı halkın bütünüyle ya da hemen nerdeyse bütünüyle devlet tarafından tahakküm altına alındığı bir siyasal rejime atıfta bulunur.

Korporatizm genellikle iki şekilde anlaşılır. Bunlardan ilki toplumsal çatışmaları ortadan kaldırmak veya baskılamak ya da milliyetçiliği beslemek amacıyla devletin emek örgütleri gibi büyük örgütleri denetimi altına almasına atıfta bulunur. Touraine’in kastettiğini de içeren ikinci anlamı ise işçi ve işveren sendikaları, odalar, kooperatif üst birlikleri gibi çıkar gruplarının fiyatlar, ücretler vb konularda kendi üyeleri ile hükümet arasında aracılık yapmalarına atıfta bulunur.

Laissez-faire siyaseti devletin toplumsal hayat içindeki rolünün iç güvenlik, dış güvenlik ve adaletin sağlan- masıyla sınırlı tutulması ve iktisadi alanın bütünüyle serbest bırakılması görüşünü ifade etmek amacıyla kullanılan bir terimdir (Yayla, 2005: 137-140).

Touraine sanayi sonrası toplum ya da programlanmış toplumun ayırt edici vasıflarını değişik düzey ve boyutlarda tanımlamakta ve eklemleştirmektedir. Modernleşme ve modernlik arasındaki farkı ifade etme tarzını andıran bir şekilde yapısal unsurlar diye nitelendirebileceğimiz birinci kademe tanımda esas itibariyle dört temel ayırt edici özellik ifade etmektedir. Bunlardan ilki iktisadi büyümeye odaklanma, ikincisi sanayi toplumuna kıyasla daha fazla yatırım yapma kabiliyetine sahip olma, üçüncüsü iktisadi büyümede bilgi ve yaratıcılığın öneminin artmış olması ve son olarak da eğitim, tüketim ve bilgi başta olmak üzere hayatın bütün alanlarının üretim etkenleri anlayışı etrafında bütünleştirilmesi ve yönetilmesidir

The Post-Industrial Society [Sanayi-sonrası Toplum] (1971) başlıklı çalışması Touraine’in programlanmış toplumun sınıf yapısını ve dinamiklerini sanayi toplumu ile karşılaştırmalı olarak ele aldığı klasik bir çalışma olmuştur.

Touraine’in Critique of Modernity [Modernliğin Eleştirisi] (1995), What is Democracy? [Demokrasi Nedir?] (1997), Can We Live Together [Birlikte Yaşayabilir miyiz?] (2000) ve Beyond Neoliberalism [Neoliberalizmin Ötesinde] (2001) başlıklı çalışmaları bir yandan günümüz toplumlarını kendi tarihsel arka planları ve mücadeleleriyle bağlantılı olarak anlamaya çalışırken diğer yandan anlaşılan sorunlara bir çözüm üretme çabasını yansıtır.

Touraine’e göre demokrasi en temelde öznelerin, kendi kültürleri ve özgürlükleri bağlamında, sistemlerin mütehakkim mantığına karşı yürüttükleri savaş ya da özne siyaseti, onun var olabilme- sinin koşullarını yaratma ve sürdürme siyasetidir.

Touraine’e göre, sanayi toplumun yerini almakta olan sanayi-sonrası veya programlanmış toplumda öncelikli olarak bilgi ve teknoloji daha önemli bir hale gelmiş olup, bu yeni toplum sanayi toplumundan daha fazla iktisadi büyümeye odaklanmıştır. Dahası bu yeni toplum sanayi toplumunun sahip olduğundan çok daha fazla bir yatırım kabiliyetine de sahiptir. Bunlara rağmen, bu toplumun merkezinde yer alan esas toplumsal mücadele sanayi toplumunda olduğu gibi emek ile sermaye arasındaki mücadele ya da sermaye birikimi ve onu mümkün kılan sömürü değildir. Zira iktisadi büyüme artık sadece sermaye birikimine dayanmamakta aksine eskisinden daha fazla olarak bilgiye ve toplumun yaratıcılığına dayanmaktadır.

Dolayısıyla doğru cevap C'dir. Çünkü, yukarıda da ifade edildiği gibi, Touraine’e göre, toplumsal mücadelenin temelinde, emek ile sermaye arasındaki mücadele yatmaz.

The Return of the Actor  adlı çalışmasında Touraine toplumsal hayatın merkezinde üç unsurun yer aldığını belirtir. Bunlar: örgütlenmiş uygulamaların birbirlerinden uzaklaşması ve bir bilinç olarak özne, merkezî toplumsal çatışmaların konusu olan bilişsel, iktisadi ve etik kültürel modeller (tarihsellik) ve bu kültürel modellere toplumsal bir biçim vermek için birbirleri ile mücadele eden toplumsal gruplar olarak toplumsal hareketlerdir. 

Dolayısıyla doğru cevap E'dir. 

Alain Touraine’in göstermek istediği şey, toplumun merkezinin boşalmış olmadığı, toplumsal hareketlerin her yerde mevcut oldukları ve modernliğin ve demokrasinin alacağı şeklin bu hareketlerin eylemlerinin içeriğine ve şekline bağlı olacağıdır. Onun bu girişimi, mevcut olandan zorunlu olanı çıkarmak ya da, toplumların gelişimini doğrusal bir ilerleme içinde düşünen yaklaşımlarda olduğu üzere, mümkün olandan zorunlu olanı çıkarmak değildir. Aksine, onun amacı, kendisince yapılması gerekli olanı mümkün ve muhtemel kılmaya yardımcı olmak; demokratik toplumda birlikte yaşamanın şartlarını mümkün kılacak bir eylemliliğe davettir.

Dolayısıyla, doğru cevap E'dir.

Programlanmış toplum, Touraine’nin 1970’lerden itibaren ortaya çıktığını düşündüğü ve sanayi toplumundan daha fazla iktisadi büyümeye odaklanmış, daha fazla yatırım yapma kapasitesi olan, iktisadi büyümede bilgi ve yaratıcığın sanayi toplumundan daha fazla bir önem taşıdığı ve hayatın bütün alanlarının bilgi ve teknolojiyi üreten ve yönetenler tarafından üretim etkenleri fikri etrafında bütünleştirilip yönetildiği toplumdur. Marxist kuramın tarihsel özne fikrini andıran toplumun tarihsiciliği tabiriyle ise Touraine, hem mütehakkim hem de muktedir mevkide bulunan ve kolektif hayatın ana yönelimlerini idare etme ve seyrini gözetleme iddiasında bulunana karşı üzerinde hâkimiyet kurulmuş olanın bu duruma itiraz adına toplumsal durumun mahiyetini tanıyabilme ve kendi kimliğini tanımlama kabiliyetine dayalı olarak harekete geçirilmiş mücadeleyi kastetmektedir. A şıkkında yer alan toplumsal aktörler kavramı ise, Touraine’in çalışmalarında daha çok toplumsal sınıf ve benzeri kolektif topluluklar için kullanılan bir kavramdır.

Bu sebeple, doğru cevap A'dır.