ÇAĞDAŞ SOSYOLOJİ KURAMLARI - Deneme Sınavı - 12

Programlanmış toplum, Touraine’nin 1970’lerden itibaren ortaya çıktığını düşündüğü ve sanayi toplumundan daha fazla iktisadi büyümeye odaklanmış, daha fazla yatırım yapma kapasitesi olan, iktisadi büyümede bilgi ve yaratıcığın sanayi toplumundan daha fazla bir önem taşıdığı ve hayatın bütün alanlarının bilgi ve teknolojiyi üreten ve yönetenler tarafından üretim etkenleri fikri etrafında bütünleştirilip yönetildiği toplumdur. Marxist kuramın tarihsel özne fikrini andıran toplumun tarihsiciliği tabiriyle ise Touraine, hem mütehakkim hem de muktedir mevkide bulunan ve kolektif hayatın ana yönelimlerini idare etme ve seyrini gözetleme iddiasında bulunana karşı üzerinde hâkimiyet kurulmuş olanın bu duruma itiraz adına toplumsal durumun mahiyetini tanıyabilme ve kendi kimliğini tanımlama kabiliyetine dayalı olarak harekete geçirilmiş mücadeleyi kastetmektedir. B şıkkında verilen kültürel demokrasi ise, Touraine’e göre, insanları ve toplulukları kendi kültürel cemaatlerine hapseden çok kültürlülük değil, kültürel çeşitliliğin ulusal−toplumsal
birlik ve dayanışma içinde korunması ve kültürel değerlerin akıl ve akılcılığın gerekleri ile uzlaştırılmasını ferdiyet kazanmış bireyin, yani Öznenin yaratıcılığına ve iradesine bırakan bir demokrasi anlayışıdır.

Touraine’e göre, modernleşme kavramı bir ülkenin tarım toplumundan sanayi toplumuna doğru olan tarihsel dönüşümüne; modernlik ise, modernleşmiş ya da modernleşmekte olsun, verili bir toplumsal örgütlenmenin işleme biçimine, pratikte sanayi toplumunun sorunlarına atıfta bulunur.

Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Touraine’e göre, modernlik iki aşamadan geçmiş olup bugün onun üçüncü aşaması içinde bulunmaktayız. Rönesans’tan Fransız Devrimi ve büyük ölçekli sanayileşmeye kadar olan dönem erken ya da klasik modernlik aşamasını, sanayi devriminden 1970’lere kadar olan dönem orta modernlik aşamasını, 1970’lerden sonraki dönem ise geç modernlik aşamasını temsil eder. 

Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Touraine’e göre, modernlik iki aşamadan geçmiş olup bugün onun üçüncü aşaması içinde bulunmaktayız. Rönesans’tan Fransız Devrimi ve büyük ölçekli sanayileşmeye kadar olan dönem erken ya da klasik modernlik aşamasını, sanayi devriminden 1970’lere kadar olan dönem orta modernlik
aşamasını, 1970’lerden sonraki dönem ise geç modernlik aşamasını temsil eder. 

Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Otoriteryenlik kavramı, bireylere ya da gruplara karşı keyfi uygulamalara yönelebilen bir siyasal yetki biçimine atıfta bulunur. Bu siyasal biçim içinde gücü elinde bulunduranlar seçmenlere karşı sorumlu değildirler ve kamu siyasalarının ve uygulamalarının aldığı şekil toplumsal rızaya dayanmaz. Otoriteryen rejimler kişisel diktatörlüklerden parti ve askeri diktatörlüklerine varıncaya kadar çok çeşitli şekiller alabilirler
ve esas itibariyle demokratik olmayan bir siyaset biçimi temsil ederler. I. ve II. maddelerde verilen ifadeler ise totaliteryen devletlerin özellikleri arasında gösterilir. Hayatın her alanına ve düzeyine devletin müdahale etmesi totaliteryenliği otoriteryenlikten ayıran başlıca özelliklerden biri olarak düşünülür. Sosyalist rejimler de, totaliteryen rejimlere örnek teşkil ederler. 

Bu sebeple, doğru cevap E'dir.

E şıkkında verilen laissez-faire siyaseti devletin toplumsal hayat içindeki rolünün iç güvenlik, dış güvenlik ve adaletin sağlanmasıyla sınırlı tutulması ve iktisadi alanın bütünüyle serbest bırakılması görüşünü ifade etmek amacıyla kullanılan bir terimdir. Alain Touraine’in göre korporatizm ise, işçi ve işveren sendikaları, odalar, kooperatif üst birlikleri gibi çıkar gruplarının fiyatlar, ücretler vb konularda kendi üyeleri ile hükümet arasında aracılık yapmalarına atıfta bulunur.

Dolayısıyla, doğru cevap A şıkkında verilen korporatizmdir.

Rosenau, postmodernist teorisyenlerin “determinizmdense indeterminizmi, birliktense çeşitliliği, sentezdense farklılığı, basitleştirmektense karmaşıklığı” önerdiklerini belirtir. Dolayısıyla cevap B'dir.

Nietzsche Aydınlanma düşüncesinin temel öncüllerini radikal olarak eleştiren bir felsefeci olarak postmodern düşüncenin öncüsü sayılmaktadır.

Nietzsche’e göre, 18. ve 19. yüzyıllarda modernleşmenin doğuşunu olanaklı kılan ne akıl, ne bilim, ne evrensel ahlak ne de tarihin ileriye doğru akış (progresif) düşüncesidir. Oysa bilgi edinme sürecinin kaynağında akıl değil, insanın yaşam enerjisi bulunmaktadır. Yaşam enerjisi yüksek olanlar tarihi yapan, büyük atılımlara kaynaklık eden ve bireyleri yönlendiren bir davranış sergiler. Cevap D'dir.

Modernizmin özgürlük ve özgünlük özelliği, sanatsal alanın her yönüne yansımıştır ki madde IV'te karşlığını görüyoruz.Modern sanata geçmişe yüceltici anlam atfedilmemekte gelenek ve yakın geçmiş eleştirilerek yadsınmaktadır. Akıl ve bilimin belirleyiciliği ön plandadır. Dolayısıyla madde III buna değinmektedir. Modernizmde sanatçı içinde yaşadığı toplumda konusunu seçip ürününe yansıtmakta ve onu yorumlamaktadır. Dolayısıyla madde I ile paraleldir. Modern sanatın bir diğer özelliği seçkinci olmasıdır. Sanatçı ortalama insanda bulunmayan bir yaratıcı yeteneğe sahiptir. Böylelikle sanatçının, yaratıcı yeteneğini maksimum düzeyde açığa çıkarması ve tam bir özgürlük ve özerklik içinde yaşaması ön görülmektedir ki bu da madde II'de belirtilmiştir. Dolayısıyla bu maddeleri savunan bir kişi modernizm anlayışını benimsemiştir.

Postmodernizm  her şeyin belirsiz ve sürekli değiştiğini savunur ve dolayısıyla toplumdaki aile, din, ekonomi gibi kurumların baki ve değişmez olduğunu reddeder. Toplumun parçalanmış ve hızla değişken olduğunu ve bunun da insanları kaos ve belirsizliğe sürüklediğini ve bundan kaçınamayacağımızı söyler. Dolayısıyla D seçeneği haricindeki diğer seçeneklerde bu anlatılana tam zıt olarak değişmez kurallar, aynılık, statüko söz konusudur. Fakat Heraklitos'un söylediği bu söz, değişimin ve akışın sürekliliğini vurgular çünkü evrenin her bir zerresi hızlı ya da yavaş bir değişim, başkalaşım halindedir. Dolayısıyla postmodernist görüşün savunduğu şeyi yansıtır. Cevap D'dir.

Lyotard’a göre postmodern durumu belirleyen temel ölçüt bilginin konumudur ve postmodern durumda artık yeni bir bilgi anlayışı geçerli olmaktadır. Dolayısıyla “Postmodern Durum”a bakıldığında aslında karşımızda duran bir bilgi/bilim felsefesi kitabıdır. Lyotard’ın bu metindeki ana problemi, Postmodern toplumlarda bilginin nasıl konumlandırıldığını anlamaktır.

Jameson’a göre, postmodern dönemde kültür, eğitsellik ile eskiye göre daha farklı bir ilişki içindedir. Diğer bir ifade ile kültür, bilişsel ve pedagojik unsurlarla farklı bir bağ kurar. Yeni estetik biçimin belirleyici unsuru “yer”dir. Kişinin kendisini mekânda, toplumda, ülkesinde ve dünyada konumlayışına ilişkin “bilişsel harita” kültürün anahtar unsurudur. Dolayısıyla yeni kültürel biçimin estetiğini “bilişsel haritalama” olarak ifade etmektedir. Cevap B'dir.

Jameson’ın postmodernizm teorisi, Ernest Mandel’in geç kapitalizm teorisine dayanır. Kapitalizmde, her biri kendinden bir öncekinin diyalektik bir gelişimini oluşturan üç dönemden söz eder. Bunlar piyasa kapitalizmi, tekelci dönem ya da emperyalist aşama ve yanlış bir terimle “post endüstriyel olarak anılan, ancak daha doğru bir terimle çok uluslu kapitalizm olarak adlandırılması gereken içinde yaşadığımız dönemdir. Geç kapitalizm metalaşma dinamiklerini toplumsal ve kişisel hayatın her kısmına yayar, enformasyon ve bilinç dışı kürelere dahi sızar. Jameson bu şemayı izleyerek kapitalizmin her bir aşamasının bu aşamaya tekabül eden bir kültürel üslup olduğunu ileri sürer. Böylece gerçekçilik, modernizm ve postmodernizm sırasıyla piyasa kapitalizmi, tekelci kapitalizm ve çok uluslu kapitalizmin kültürel düzeylerini ifade eder.

Modernist sanatçılar özgün ve özgür olma düşüncesini benimsemiş ve sanatçının ortalama insandan daha seçkin olması gerektiğini savunmuştur. Ayrıca topluma yansıtmaları gereken düşüncelerinin olduğunu savunurlar. Sanat ürünlerinin metalaştığını söylerler fakat tutuculuk bunlar arasında değildir. Cevap D'dir.

Postmodernizm; modernizmin radikal bir eleştirisi ve farklılaşmanın bozulması ve işaretsel/göstergesel olanın egemenliği ve bunları (işaretsel olanı) anlamlandırma biçimleri olarak ifade eden kavramdır.

Kant'ın aydınlanmaya ilişkin düşüncesi aydınlanmanın insana kendi aklını kullanma cesareti vermesidir.

Bilgi edinme sürecinin kaynağında akıl değil, insanın yaşam enerjisi bulunmaktadır.

Genoloji herhangi bir nesneyi kaynağından alıp tarihin akış sürecinde nasıl değiştiğini inceleme anlamına gelmektedir.

Modern sanatın seçkinciliğinin, diğer bir ifade ile sanatın ve kültürün tüketicilerinin belirli bir birikim ve bilinç düzeyinde olmasının sonucu sanatın çabuk tüketilmemesi, sanatın kalıcılığıdır.