ÇAĞDAŞ LOJİSTİK UYGULAMALARI

Lojistik, “müşterilerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere her türlü ürün, servis hizmeti ve bilgi akışının başlangıç noktasından (kaynağından), tüketildiği son noktaya (nihai tüketici) kadar olan tedarik zinciri içindeki hareketinin etkili ve verimli bir biçimde planlanması, uygulanması, taşınması, depolanması ve kontrol altında tutulması hizmeti” olarak tanımlanmıştır.

Operasyonel kararlar lojistik kararlarda hiyerarşik olarak en alt seviyede bulunmaktadır. Kısa vadelidir ve günlük faaliyetlerde yoğunlaşmaktadır. Genellikle en fazla 30 günlük bir dönemi kapsar ve karar vermek için gereken tüm veriler mevcuttur. Bu seviyede alınan kararlar şirket/kurumun doğrudan uygulayacağı düzeydedir. Örneğin, dağıtım lojistiğinde hangi aracın hangi ürünleri taşıması gerektiği, hangi şoförün hangi aracı kullanacağı gibi kararlar operasyonel seviyededir.

Taktiksel planlama süreci orta vadeli ve genel durum ve koşullar altında bir yıldan az zaman dilimini kapsamaktadır. Belirli koşullar ve özel durumlar olduğu takdirde süre değişkenlik gösterebilmektedir. Lojistik kararların hiyerarşik yapısı gereği, taktiksel kararlar stratejik ve operasyonel kararlar arasında geçiş görevini üstlenmektedir.

Tedarik zinciri, hammaddenin bitmiş ürünlere çevrilip son kullanıcılara (müşteri veya şirket) dağıtıldığı karmaşık bir lojistik sistemidir.

Konsolide dağıtımda farklı talep noktalarına gidecek ürünler bir araya getirilip ara depolarda geçici olarak stoklanır ve ihtiyaç duyulduğunda talep noktalarına buradan yönlendirilir. Konsolide dağıtımın farklı sektörde farklı seviyelerde konsolidasyona izin veren uygulamaları bulunmaktadır. Farklı depolardan ve üreticilerden gelen ürünler bölgesel dağıtım merkezlerinde konsolide edildikten sonra son kullanıcıya ulaştırılmaktadır.

Dağıtım kanalları karayolu, demiryolu, havayolu, deniz yolu ve boru hattı olarak sınıflandırılabilir. Ülkemizde en yaygın kullanılan dağıtım kanalı kara yoludur. Bunun yanısıra Türkiye'de son yıllarda artarak kullanılan, özellikle Türkiye Cumhuriyeti Devlet
Demir Yolları’nın canlandırma çalışmalarıyla artan tren taşımacılığı, şirketler için cazip bir alternatif olarak gündeme gelmeye başlamıştır.

Dağıtım ağı tasarımı
• Kaç tesise ihtiyaç olduğunun belirlenmesi (perakendeciler, dağıtım merkezleri,  depolar)
• Her bir tesisin yerlerinin belirlenmesi
• Her bir tesisin büyüklüğünün belirlenmesi
• Müşterilerin hizmet alacağı tesislerin belirlenmesi
• Ulaşım yolları gibi kararları içerebilir.

Dağıtım merkezi kararları;
• Belirli bir noktaya merkez açılıp açılmayacağı,
• Nerelere açılması gerektiği,
• Hangi fabrikalara ve hangi müşteri noktalarına bağlantısı olacağı ve
• Güvenlik stok seviyeleri gibi değişkenleri kapsamaktadır.
Ulaşım açısından ise
• Dağıtım kanallarının (mod) belirlenmesi,
• Her bir ünite ürün tipi ve müşteri için dağıtım kanalı atanması
• Konsolidasyon gibi kararlar vardır.

Özellikle Türkiye’de karayollarına yapılan büyük yatırımlarla ürünlerin kaynağından son kullanıcıya iletilmesi sağlanmaktadır. Ancak bu durum alt yapı gereksinimlerinden dolayı demir yolu, havayolu ve deniz yolu için geçerli olmamaktadır. Bunun yanısıra karayoluyla taşınabilecek yük miktarı kısıtlıyken demir yolu ve deniz yolu taşımacılığıyla yüksek miktarlı yükler taşınabilmektedir. İşletim maliyeti açısından bakıldığında havayolu taşımacılığının işletim malaiyeti yüksek, karayolu taşımacılığının orta, demiryolu ve denizyolu taşımacılığının işletim maliyeti ise düşüktür.

Yöneylem araştırması literatüründe çok yaygın incelenen bir konu olarak "P - Ortanca" problemini ele alalım: Doğrusal olarak modellenen bu problemde karar verilmesi gereken değişkenler; potansiyel noktalara tesis açıp açmamak ve müşterilerin hangi tesisten servis alacağıdır. Müşterilere ulaşırken katedilen toplam mesafenin en azlanması bu problemin temel amacıdır.

Müşterilerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere her türlü ürün, servis hizmeti ve bilgi akışının başlangıç noktasından (kaynağından), tüketildiği son noktaya (nihai tüketici) kadar olan tedarik zinciri içindeki hareketinin etkili ve verimli bir biçimde planlanması, uygulanması, taşınması, depolanması ve kontrol altında tutulması hizmeti lojistik olarak tanımlanır.

Doğru malzemenin, doğru zamanda, doğru miktarda ve doğru yerde bulunma çağdaş lojistik uygulamaları olarak özetlenebilir.

Stratejik kararlar alınırken planlama 1-3 yıldır.

Taktiksel kararlarda birleştirilmiş veri mevcuttur.

Lojistik alanları daha önceki bölümlerde de anlatıldığı gibi yer seçimi, dağıtım ağı tasarımı, nakliye, envanter yönetimi, tahmin, depolama, paketleme, sipariş işlemleri, satınalma gibi alt dallarda incelenebilir

Tedarik zinciri yönetimi tedarikçiler, imalatçılar, depolar ve perakendecilerin etkin bir şekilde entegrasyonunu amaçlar

Çekme esaslı tedarik zincirinde üretim ve dağıtım, talep yönetimlidir. Bu nedenle üretim planlama gerçek müşteri talebine göre düzenlenir

Konsolide dağıtımda ise farklı talep noktalarına gidecek ürünler biraraya getirilip ara depolarda geçici olarak stoklanır ve ihtiyaç duyulduğunda talep noktalarına buradan yönlendirilir

Dağıtım ağı tasarımı uygulandığı sektörden bağımsız olarak nihai ürünlerin fabrikadan son kullanıcıya ulaştırılmasını hedefler

Tesislerin yerleri ve müşterilerin tesislere atanması oldukça önemli bir problemdir ve literatürde P- Ortanca Problemi olarak yer edinmiştir