ÇAĞDAŞ LOJİSTİK UYGULAMALARI - Deneme Sınavı - 9

Altıncı parti lojistik kavramı, çok daha az duyulmakla birlikte bazı kaynaklarda yer almaya başlamıştır. Bu tanımlara göre, altıncı parti lojistik (6PL) hizmetleri, üretim ve pazarlama alanlarında faaliyet göstermeye başlayan lojistik hizmetleri olarak belirtilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Şekil 1.2 Lojistik Süreçler-Girdi ve Çıktıları’nda rekabetçi avantaj, zaman ve yer faydası, etkin müşteri yönetimi ve etkin varlık yönetimi lojistiğin çıktıları arasında verilmiştir. Finansal kaynaklar ise lojistiğin girdilerinden biridir.

Lojistik pazarının büyüklüğün temel kaynağı üretim sektörüdür. Farklı kaynaklara göre, yapılan her 1 USD’lik üretimin %15 ile %25’i arasındaki bir kısmı lojistik faaliyetlere harcanmaktadır. Lojistikle ilgili harcamalarda en önemli paya taşımacılık faaliyetleri sahiptir. Lojistik maliyetlerinin yaklaşık %40 kadarını taşımacılık maliyetleri oluşturmaktadır. İkinci en yüksek pay da depolama faaliyetlerine aittir. Lojistik maliyetlerinin yaklaşık %25’ini depolama maliyetleri oluşturmaktadır (MÜSİAD, 2010).

LPI ilk olarak 2007 yılında oluşturulmuş, daha sonra da 2010 yılında da tekrarlanmıştır.

LPI ilk olarak 2007 yılında oluşturulmuş, daha sonra da 2010 yılında da tekrarlanmıştır. 2010 yılı LPI sıralaması sonuçlarına göre Almanya, 5 tam puan üzerinden 4.11 ile en yüksek puanı almıştır. Almanya’yı, Singapur, İsveç, Hollanda, Lüksemburg ve İsviçre takip etmektedir. Tüm bu ülkelerin LPI skorları 3.97 ile 4.10 arasında oluşmuştur (LPI 2012).

Türkiye’nin lojistik alanında güçlü yönleri şöyle sıralanabilir (Deloitte, 2010):

Taşımacılık faaliyetinin gerçekleşmesi, genel olarak aşağıdaki süreç adımlarının sırasıyla izlenmesi ile sağlanır (Lambert, Stock, Ellram, 1998):

Karayolu Taşımacılığı: En yaygın kullanılan taşıma modudur. Avrupa Birliği sınırla- rında yapılan taşımaların %45’i, Türkiye’de yapılan taşımaların %90’dan fazlası karayolu ile gerçekleşmektedir. Karayolu ağlarının ve altyapısının gelişmiş olması, başlangıç ve bitiş noktaları arasında karayolu ile taşımanın mümkün olması ve karayolu taşıma filolarının büyüklüğü bu taşıma modunun avantajlarındandır.

Kötü depolama ve stok yönetiminin, tedarik zincirinde görülebilecek belirtilerinden bazıları şunlardır:

Barkod sistemleri, veriyi, değişik genişliklerdeki bir dizi paralel siyah ve beyaz çizgi ile ifade eder ve saklar. Bu veriler, barkod okuyucu adı verilen optik tarayıcılar veya özel yazılımlarla okunur.

Müşteri hizmetlerini etkin yönetmek rekabetçi avantaj sağlayabileceği gibi, bu alandaki başarısız uygulamaların önemli olumsuz sonuçları ortaya çıkmaktadır. Bu sonuçları müşteri türü ve karşılaşılma sıklıklarına göre sınıflandıracak olursak (Lambert, Stock, Ellram, 1998):

Ticari Müşteriler:

Tam zamanında üretim anlayışına göre işletmelerde yedi ana israf kaynağı söz konusudur. Fazla üretimden kaynaklanan israf: bir sonraki adım için fazladan yapılmış olan üretim. Beklemekten kaynaklanan israf: gerek fazla üretimden kaynaklanan stokun beklemesi gerekse yetersiz hammadde ya da yarı mamulden kaynaklı sürecin beklemesi. Taşımadan kaynaklanan israf: üretim birimleri arasında oluşan fiziksel uzaklık se- bebiyle hammadde ve yarı mamullerin taşınması sırasında katma değer yaratılmadığı için yüklenilen israf. Stoktan kaynaklanan israf: üretimin güvenli şekilde devam etmesi için, uzun süren hazırlıklar ya da süreç değişimleri, tasarım hataları ve yüksek ıskarta oranlarına karşı işletmenin yüklendiği hammadde, yarı mamul ve mamul stokları. Süreçten kaynaklanan israf: uygun teknoloji ve ekipmanın kullanılmaması durumunda ortaya çıkacak ürün ve zaman kayıpları. Hatalı üretimden kaynaklanan israf: pek çok sebebe bağlı olmakla birlikte yüksek oranda çıkabilen ıskarta değerleri. Hareket israfı: çalışanların değer yaratmayan ancak üretim noktasının tasarımı ile ilişkili ortaya çıkarttığı zaman kayıpları.

Bu çalışmalar sırasında işletmelerin yapması gereken bazı temel çalışmalar vardır. Bunlar:

Tam zamanında üretim sistemi olarak adlandırılan ve kendi içinde işletmecilik felsefesine sahip olan yaklaşım dört temel elemandan oluşmaktadır. Bu elemanlar sayesinde işletme- ler tam zamanında üretim anlayışı çerçevesinde çalışmalarını yürütebilmektedirler. Bu unsurları sırayla ele alınacak ve gerekli açıklamalar eşliğinde tam zamanında üretim anlayışı ile lojistik yönetiminin birlikte oluşturdukları uygulama ortaya konacaktır. Stokların ortadan kaldırılması, Tam zamanında üretim anlayışında tedarikçi ilişkileri, Tam zamanında üretim anlayışında kalite uygulamaları, Tam zamanında üretim anlayışında dış kaynak kullanımı

Her ne kadar tam zamanında üretim sistemi bürokrasiyi ve kırtasiyeciliği ortadan kaldırmayı prensip edinmiş olsa da kanban sistemi tamamen yazılı olarak uygulanır. Hiç bir üreticiden kanban kartı yazılmadan malzeme alınamaz. Yapılan üretimler sonucunda ortaya çıkan son mamul dahi pazarlama birimi tarafından kanban kartıyla alınır ve pazara sunulur.

Çapraz sevkiyat yaklaşımı isim olarak yeni sayılsa da uygulaması uzun süredir kargo taşımacılığı sektöründe yapılmaktadır. Özellikle küreselleşme ile birlikte mesafelerin artması bu sektörün ve dolayısıyla yaklaşımın önemini ve bilinirliliğini artırmıştır. Ancak çapraz sevkiyat uygulamasına ismini 5000 den fazla mağazası olan dünyanın en büyük perakendecisi Wal-Mart vermiştir. Türkiye’de ise bu uygulamayı hipermarketler ve zincir marketler geleneksel bakkalları pazarda yok edebilmek adına ve aralarında ortaya çıkan yoğun rekabette avantaj sağlayabilmek adına kullanmaktadırlar. Çapraz sevkiyatın tanın- masına sebep olan kargo şirketleri ve perakende devi kullanmakta oldukları yaklaşımın avantajlar sağladığının bilincinde olmalarına karşın uygulamada kullandıkları bu yeni tedarik zinciri uygulamasının detaylı bir tanımının oluşturulmasına çok önem vermemişlerdir.

En bilinen üç çapraz sevkiyat uygulaması ise daha fazla akademik ve sektörel kabul görmekte, konu ile ilişkili çalışmalarda bu üç uygulama kısıt alınmaktadır.

I. Çapraz sevkiyat uygulaması: malzeme paketlerinin varış noktasının önceden belirlenmiş olduğu tedarikçi uygulaması

II. Çapraz sevkiyat uygulaması: Önceden tahsis edilmiş çapraz sevkiyat operatörü uygulaması

III. Çapraz sevkiyat uygulaması: Sonradan tahsis edilmiş çapraz sevkiyat operatörü uygulaması

3. Çapraz sevkiyat uygulamasında tedarikçi ürünleri varış noktalarını bilmeden standart miktarlarda çapraz sevkiyat tesisine yollar. Her bir paletin içeriği ve ulaştırılacağı varış noktası çapraz sevkiyat tesisinde belirlenir. Bu uygulama daha çok talebi yüksek ürünlerin farklı birimlerde üretildiği ve son noktasının tedarikçi tarafından bilinmediği durumlarda tercih edilmektedir.

Çapraz sevkiyat uygulamasının başarılı olabilmesi için işletmelerin bazı şartları yerine getirebilmeleri gerekmektedir. Bunları sıralamak gerekirse:

Öncelikle çapraz sevkiyat uygulamasına geçen işletmeler ana sorunlarından en baş- ta gelenin stok yönetimi olduğunun bilincindedirler. Uygulamanın hayata geçirilmesi ile önemli miktarda ürün stoku ortadan kalkacak buna bağlı olarak stok yönetimi için ayrılan tüm kaynaklardan tasarruf sağlanacaktır.

Çapraz sevkiyat uygulaması stokları ortadan kaldırırken aynı zamanda ateşleyici bir etki yaratacak, ürün akışının hızlanmasına sebep olacaktır. İşletmeler stoksuz çalışmayı başardıklarında alışılmış rahatlıktan kurtulacaklar ve siparişleri zamanında teslim edebil- mek için ürün akışını planlamaya ve hızlandırmaya çalışacaklardır.

Uygulamanın ana prensiplerinden birisi olan dağıtım becerisi sayesinde daha sık ara- lıklarla teslimatların yapılabilmesi mümkün olacak, farklı ürün grupları aynı palet içeri- sinde taşınabileceği için taşıma maliyetleri paylaşılabilecektir. Bu avantaj daha çok hızlı tüketim ve dayanıksız ürün grupları için en önemli avantaj olarak ortaya çıkmaktadır. Sıklıkla yapılan sevkiyatlar tedarikçilerin ürünlerini kontrol edebilmesini herhangi bir eksikliğin ise anında giderilebilmesini sağlamaktadır. Özellikle hızlı tüketim grubu ürün- lerin üreticileri için ürünlerinin raflarda tükenmemesinin sağlanması adına bu avantaj ciddi kazançları da beraberinde getirmektedir.

Dayanıksız ürün gruplarında sıklıkla yaşanan stok sorunlarının başında stokların bo- zulması, zarar görmesi ya da modasının geçmesi gelmektedir. Ancak uygulama ile birlikte stokların azaltılması ve dağıtım sıklaştırılması ile bu sorunda ortadan kalmakta işletmeler kalite ve maddi kayıplarını en aza indirmeyi başarabilmektedirler.

Depo alanlarını stokla birlikte azaltan uygulama hem alansal tasarruf sağlamakta hem de bu alanda depolama, güvenlik ve bakım faaliyetlerini yürüten işgücünden tasarruf sağ- lamaktadır. İşletme içi maliyetlerde önemli bir yere sahip olan iki unsur içinde sağlanan avantaj maddi kazanç olarak işletmeye geri dönmektedir.