ÇAĞDAŞ LOJİSTİK UYGULAMALARI - Deneme Sınavı - 7

Radio Frequency Identification açılımının kısaltılmış halidir. Radyo frekansı ile haberleşen ve içinde bilgi depolayabilen chip teknolojisi olarak da tanımlanabilir.

Radyo frekansı ile tanımlama (RFID) sistemleri, bir anten, bir alıcı, ve RFID etiketinden alıcı ve anten, radyo frekansı verisini okur, ve bir işlemciye aktarır. RFID etiketine ise taşınacak bilgiyi içerir. RFID sistemlerine, ürünlerin tek tek tanımlanması gereken hemen hemen her yerde kullanılabilir. Tekstil, gıda, evcil hayvanlar RFID kullanım alanların örneklerdir.

Sık değişen müşteri ihtiyaçları, müşterinin yükselen kalite beklentisi, müşterinin talep ettiği veya edebileceği ürün ve hizmetleri rakiplerden önce müşteriye sunabilme baskısı, tedarik zincirlerinin her adımının çok iyi tasarlanması ve yönetilmesini gerektirmektedir.

Dış kaynak kullanımı, firmanın süreçlerinden birinin, ilgili insan kaynağı ile birlikte, uzun süreli bir sözleşme kapsamında bir dış firmaya aktarılması olarak tanımlanabilir.

Dış kaynak kullanımında yaşanan sorunlar şöyle örneklenebilir:
• Firmanın dış kaynak kullanımı yaptığı faaliyetle ilgili kontrolü kaybetmesi
• Bir dış firmaya uzun vadeli bağımlılık
• Alternatif firmalarla daha avantajlı işbirliği olasılıklarını değerlendirememe
• Tedarikçi firmanın sözleşme şartlarına uymaması
• Tedarikçi firmanın değişen koşullara uygun hizmet verememesi
• Ana firma ile tedarikçi firmanın anlaşmazlık yaşaması
• Tedarikçi firmanın faaliyetlerinden doğan hukuki durumlar

Birinci taraf (birinci parti, 1P) firmalar: Lojistik hizmetinin alıcısı olacak ana firmayı ifade eder. Bu firma üretici olabileceği gibi, dağıtım firması, perakendeci, veya gönderici de olabilir.

3PL dış kaynak kullanımında, lojistik faaliyet, müşteriye özel olarak tasarlanır. Geleneksel hizmet satın almasında ise, standarttır. Örneğin, geleneksel hizmet satın almasında söz konusu lojistik faaliyet, bir malın bir depoda stoklanması olarak tanımlanırken, 3PL uygulamasında bu faaliyet, stoklanacak malın değerine, stok dönüş hızına göre ve en uygun elleçleme şekline göre tasarlanır.

CSCMP (Tedarik Zinciri Yönetimi Profesyonelleri Konseyi) tarafından 2011 yılında dünya genelinde yapılan bir çalışmaya göre, üçüncü parti lojistik hizmetleri pazarı dünya genelinde 540 milyar USD seviyesine erişmiştir (3PL Study 2012). Bu pazarın 450 milyar USD’lik kısmı, Amerika, Avrupa ve Asya-Pasifik arasında hemen hemen eşit oranlarda paylaşılmıştır. Yine aynı çalışmaya göre, firmaların lojistikte dış kaynak kullanımına ayırdıkları pay, toplam satış gelirlerinin yaklaşık %12’sine tekabül etmektedir.

Dördüncü taraf lojistik(dördüncü parti lojistik,4PL):Aracılar tarafından gerçekleştirilen, üçüncü parti lojistik hizmetler için kullanılan altyapı ve kaynakları da kapsayan lojistik faaliyetlerine verilen addır. Bu altyapı ve kaynaklar, bilgi altyapısı, fiziki tesisler, süreç planlaması ve yönetimini de içerir.

Dış kaynak kullanımının en yoğun olduğu lojistik faaliyet, taşımacılık faaliyetidir. Dünya genelinde, uluslararası taşımacılık faaliyetlerinin %78’i (Avrupa’da %91’i, Amerika’da %66’sı) dış kaynak kullanımı ile gerçekleştirilmektedir. Bu oran, yurtiçi taşımacılık için %71 (Avrupa’da %77, Amerika’da %65), ve depolama faaliyetinde %62 (Amerika’da ve Asya-Pasifik’te %65, Avrupa’da %61) olarak gerçekleşmiştir. Dolayısı ile, lojistik süreçlerin bu ana faaliyetleri, büyük oranda dış kaynak kullanımı ile sağlanmaktadır. Diğer lojistik faaliyetlerde de hatırı sayılır oranda dış kaynak kullanımı yapılmaktadır. Bu faaliyetlerden başlıcaları, dış kaynak kullanım oranı sırasıyla şunlardır: yük yönlendirme (%57), gümrük işlemleri (%48), ters lojistik (%27), ürün etiketleme, paketleme, montaj, gruplama (%24), çapraz yükleme (cross-docking %26), taşıma planlaması ve yönetimi (%23), stok yönetimi (%21), taşıma evrakları hazırlama, faturalama (%17), lojistik bilgi teknolojileri hizmetleri (%15), sipariş yönetimi (%14), yedek parça lojistiği (%14), müşteri hizmetleri (%11) ve filo yönetimi (%10).

Beşinci parti lojistik (5PL) hizmetleri, odağında bilgi teknolojileri olan, lojistikle ilgili hizmetlere verilen addır. Diğer bir deyişle 5PL firmasının faaliyet alanları, bilgi işleme yöntemleri, teknolojileri, ekipmanları ile bunların yönetimidir. 5PL firmalarının gerçek anlamda lojistik faaliyetlerde bulunmadığı, ana firmalara ya da lojistik servis sağlayıcılara ihtiyaçları olan bilgi teknolojileri çözümlerini sundukları düşünülmektedir. Konteyner trafiğini takip edebilmek için bir etiketleme ve izleme sistemi kuran bilgi teknolojileri firması 5PL firmalarına örnektir. Günümüzde hızla gelişen e-ticaret uygulamalarının, 5PL hizmetlerinden çokça yararlanacağı tahmin edilmektedir.

4PL aşamaları şu şekildedir:

* Lojistik süreci baştan tasarlama

* Lojistik süreci dönüştürme

* Lojistik süreci yürürlüğe koyma

* Yeni tasarımı ile lojistik süreci uygulama

*Süreçten kaynaklanan israf: uygun teknoloji ve ekipmanın kullanılmaması durumunda ortaya çıkacak ürün ve zaman kayıpları.
*Hatalı üretimden kaynaklanan israf: pek çok sebebe bağlı olmakla birlikte yüksek oranda çıkabilen ıskarta değerleri
*Hareket israfı: çalışanların değer yaratmayan ancak üretim noktasının tasarımı ile ilişkili ortaya çıkarttığı zaman kayıpları

*Fazla üretimden kaynaklanan israf: bir sonraki adım için fazladan yapılmış olan üretim.

Japonya da ortaya çıkan tam zamanında üretim yaklaşımı, ilk önce adını da aldığı Toyota firmasında uygulanmaya başlamıştır

“Kaizen” kelime anlamı olarak devamlı gelişme, devamlı iyileşme anlamına gelen bir terimdir. Tam zamanında üretim sisteminin içinde yer almasının en önemli sebebi ise tam zamanında anlayışının dayandığı sıfır hata ve sıfır stok prensiplerine ulaşmanın imkânsızlığıdır. Bu imkânsızlığa karşı işletmelerin ve bireylerin yapabileceği şey ise devamlı çalışarak istenilen hedefe bir adım daha yaklaşmaktır. İşte tam bu noktada “Kaizen” yaklaşımı devreye girer ve iş görenlerden üst yönetime kadar herkese devamlı gelişmeye ve iyileşmeye çalışılması gerektiğini anlatır. Bu anlayışı benimseyen tüm bireyler de ideale ulaşmak için çabalarını her zaman ayakta tutarlar.

Genel olarak üretim yapan herhangi bir işletmede maliyetler %70 hammadde, %10 direk işgücü ve %20 genel giderler olarak kabul edilir. Bu da genel giderlerin ve işgücünün sebep olduğu maliyetlerin iki mislinden fazlasının işletme dışı faktörlerden kaynakladığını ortaya koyar. Bu yüzden tam zamanında üretim sisteminde, işletme dışında olan, ancak tüm üretim sürecinin başlangıcı sayılan tedarikçiler çok önemli yer tutar.

Tam zamanında üretim anlayışının sistematik şekilde satın alma işlemi yapabilmesi için, yine Japon işletmeleri tarafından ortaya çıkarılan daha sonrada büyük süper marketlerde de uygulanmaya başlayan “kanban” sistemini açıklamakta fayda vardır. Kanban sistemini açıklamak için öncelikle bazı terimlerin anlaşılması gerekmektedir. Bir süreçte önceki istasyonda işgören ve üreten “üretici”, bu üretimi alarak kullanan daha sonraki istasyona ise “kullanıcı” adı verilir. Çok fazla istasyonla işleyen bir bantta kullanıcı aynı zamanda üretici de olabilir. Bu iki birim arasındaki iş akışını sağlayan sistem ise Kanban sistemidir.

Tedarikçi işletmeler mamul, yarı mamul veya hammadde temini için destek olurlarken, dış kaynak işletmeleri daha çok hizmet desteği sağlamaktadırlar. Temelde iki grup işletmeninde uygulamada benzeştikleri açıktır. Yine üretici olan ana işletme uzun vadeli karşılıklı güven içerisinde anlaşmalar yaparak diğer işletmeleri sistemine dahil eder. Burada da alınan hizmetin en üst düzey de olması paydaşların anlaşmasındaki en önemli şarttır. İlişkinin devamı bu şartın devam etmesine bağlıdır.

Toplam kalite yönetimi olarak adlandırılan yapı hammaddenin satın alım kararının verildiği noktadan ürünün müşteriye ulaştırıldığı ve müşteriden alınan geri dönüşün değerlendirildiği noktaya kadar devam eden ve her adımda denetim sistemlerinin de yardımıyla en üst düzey kaliteyi sağlamaya çalışan bir sistemdir.

Çapraz sevkiyat tedarik zincirinde ortaya çıkan maliyetlerde ve zamanlarda hayati önem taşıyan tasarruflar sağlayabilen bir tedarik zinciri anlayışıdır. Bu anlayışta alışılan depo kavramı önemli ölçüde değişmiş, depo olarak adlandırılmak yerine giren ve çıkan ürünlerin eş zamanlı senkronize edilmesini amaçlayan transfer noktalarına dönüşmüştür. Temel anlayış stokların ortadan kaldırılarak işletmeye maddi avantaj sağlanmasına çalışılmasıdır.

Çapraz sevkiyat yaklaşımı isim olarak yeni sayılsa da uygulaması uzun süredir kargo taşımacılığı sektöründe yapılmaktadır. Özellikle küreselleşme ile birlikte mesafelerin artması bu sektörün ve dolayısıyla yaklaşımın önemini ve bilinirliğini artırmıştır. Ancak çapraz sevkiyat uygulamasına ismini 5000 den fazla mağazası olan dünyanın en büyük perakendecisi Wal-Mart vermiştir.